Iuvenalis Satira 15
e-lectorum in usum edidit Michael Hendry
2005
|

Index Satirarum
De Codicibus
|
|
|
Quis nescit, Volusi Bithynice, qualia demens |
|
Aegyptos portenta colat? crocodilon adorat |
|
pars haec, illa pauet saturam serpentibus
ibin. |
|
effigies sacri nitet aurea
cercopitheci |
5 |
dimidio magicae resonant ubi Memnone
chordae |
|
atque uetus Thebe centum iacet obruta portis.
|
|
illic aeluros, hic piscem fluminis,
illic |
|
oppida tota canem uenerantur, nemo
Dianam. |
|
porrum et caepe nefas uiolare et frangere
morsu |
10 |
(o sanctas gentes, quibus haec nascuntur in
hortis |
|
numina!), lanatis animalibus abstinet
omnis |
|
mensa, nefas illic fetum iugulare
capellae: |
|
carnibus humanis uesci licet. attonito
cum |
|
tale super cenam facinus narraret
Vlixes |
15 |
Alcinoo, bilem aut risum fortasse
quibusdam |
|
mouerat ut mendax aretalogus. in mare
nemo |
|
hunc abicit saeua dignum ueraque
Charybdi, |
|
fingentem inmanis Laestrygonas et Cyclopas? |
|
nam citius Scyllam uel concurrentia saxa |
20 |
Cyaneis plenos et tempestatibus utres |
|
crediderim aut tenui percussum uerbere
Circes |
21 uerbere Ω :
uimine dubitanter Nisbet || |
|
et cum remigibus grunnisse Elpenora
porcis. |
|
tam uacui capitis populum Phaeaca
putauit? |
|
sic aliquis merito nondum ebrius et minimum
qui |
25 |
de Corcyraea temetum duxerat urna; |
|
solus enim haec Ithacus nullo sub teste
canebat. |
|
nos miranda quidem sed nuper consule
Iunco |
|
gesta super calidae referemus moenia
Copti, |
|
nos uolgi scelus et cunctis grauiora
coturnis; |
30 |
nam scelus, a Pyrrha quamquam omnia syrmata uoluas, |
|
nullus apud tragicos populus facit. accipe
nostro |
|
dira quod exemplum feritas produxerit
aeuo. |
|
Inter finitimos uetus atque
antiqua simultas, |
|
inmortale odium et numquam sanabile uulnus,
|
35 |
ardet adhuc Ombos et Tentura. summus
utrimque |
|
inde furor uolgo, quod numina
uicinorum |
|
odit uterque locus, cum solos credat
habendos |
|
esse deos quos ipse colit. sed tempore
festo |
|
alterius populi rapienda occasio
cunctis |
40 |
uisa inimicorum primoribus ac ducibus,
ne |
|
laetum hilaremque diem, ne magnae gaudia
cenae |
|
sentirent positis ad templa et compita
mensis |
|
peruigilique toro, quo nocte ac luce
iacentes |
43 quo . . .
iacentes Ruperti : quem . . . calentem
Plathner : quem . . . iacentem Ω || |
|
septimus interdum sol inuenit. horrida
sane |
45 |
Aegyptos, sed luxuria, quantum ipse notaui, |
|
barbara famoso non cedit turba Canopo. |
|
adde quod et facilis uictoria de madidis et |
|
blaesis atque mero titubantibus. inde uirorum |
|
saltatus nigro tibicine, qualiacumque |
50 |
unguenta et flores multaeque in fronte coronae: |
|
hinc ieiunum odium. sed iurgia prima sonare |
|
incipiunt; animis ardentibus haec tuba rixae. |
|
dein clamore pari concurritur, et uice teli |
|
saeuit nuda manus. paucae sine uolnere malae, |
55 |
uix cuiquam aut nulli toto certamine
nasus |
|
integer. aspiceres iam cuncta per agmina
uoltus |
|
dimidios, alias facies et hiantia
ruptis |
|
ossa genis, plenos oculorum sanguine
pugnos. |
|
ludere se credunt ipsi tamen et
puerilis |
60 |
exercere acies quod nulla cadauera
calcent. |
|
et sane quo tot rixantis milia
turbae, |
|
si uiuunt omnes? ergo acrior impetus et
iam |
|
saxa inclinatis per humum quaesita lacertis
|
|
incipiunt torquere, domestica
seditioni |
64 seditioni
H. Valesius e scholiis : seditione Ω || |
65 |
tela, nec hunc lapidem, qualis et Turnus et
Aiax, |
|
uel quo Tydides percussit pondere
coxam |
|
Aeneae, sed quem ualeant emittere
dextrae |
|
illis dissimiles et nostro tempore
natae. |
|
nam genus hoc uiuo iam decrescebat
Homero, |
70 |
terra malos homines nunc educat atque
pusillos; |
|
ergo deus, quicumque aspexit, ridet et
odit. |
|
a deuerticulo repetatur fabula.
postquam |
|
subsidiis aucti, pars altera promere
ferrum |
|
audet et infestis pugnam instaurare
sagittis. |
75 |
terga fugae celeri praestant instantibus
Ombis |
|
qui uicina colunt umbrosae Tentura
palmae. |
|
labitur hinc quidam nimia formidine
cursum |
77 hinc
P1O : hic Φ || |
|
praecipitans capiturque. ast illum in plurima
sectum |
|
frusta et particulas, ut multis mortuus
unus |
80 |
sufficeret, totum corrosis ossibus
edit |
|
uictrix turba, nec ardenti decoxit
aeno |
|
aut ueribus, longum usque adeo tardumque
putauit |
|
expectare focos, contenta cadauere
crudo. |
|
hic gaudere licet quod non uiolauerit
ignem, |
84 licet
Tugwell : libet Ω || |
85 |
quem summa caeli raptum de parte,
Prometheu, |
85-86
Prometheu, / donasti Griffith : Prometheus (Promethea
P1) / donauit Ω || |
|
donasti terris; elemento gratulor, et
te |
|
exultare reor. sed qui mordere
cadauer |
|
sustinuit nil umquam hac carne libentius
edit; |
|
nam scelere in tanto ne quaeras et dubites an
|
90 |
prima uoluptatem gula senserit, ultimus
ante |
90 ante
ς, Housman : autem Ω || |
|
qui stetit, absumpto iam toto corpore
ductis |
|
per terram digitis aliquid de sanguine
gustat. |
|
Vascones, ut fama est, alimentis talibus
usi |
93 usi
Φ : olim PFOTU || |
|
produxere animas, sed res diuersa, sed
illic |
95 |
fortunae inuidia est bellorumque ultima,
casus |
|
extremi, longae dira obsidionis
egestas. |
|
huius enim, quod nunc agitur,
miserabile debet |
97-98
deleuit Guietus || |
|
exemplum esse cibi, sicut modo
dicta mihi gens. |
98 cibi (tibi
G), sicut modo Ω : tibi, si cui, modo Housman
|| |
|
post omnis herbas, post cuncta animalia,
quidquid |
100 |
cogebat uacui uentris furor, hostibus
ipsis |
|
pallorem ac maciem et tenuis miserantibus
artus, |
|
membra aliena fame lacerabant, esse
parati |
|
et sua. quisnam hominum ueniam dare quisue
deorum |
|
uentribus abnueret dira atque inmania
passis |
104 uentribus
H. Valesius : uiribus Φ: urbibus PU || |
105 |
et quibus illorum poterant ignoscere
manes |
|
quorum corporibus uescebantur? melius
nos |
|
Zenonis praecepta monent,
nec enim omnia quidam |
107b-108a nec . . . putant
deleuit Francke || |
|
pro uita facienda putant
sed Cantaber unde |
|
Stoicus, antiqui praesertim aetate
Metelli? |
110 |
nunc totus Graias nostrasque habet orbis
Athenas, |
|
Gallia causidicos docuit facunda
Britannos, |
|
de conducendo loquitur iam rhetore
Thyle. |
|
nobilis ille tamen populus, quem diximus, et
par |
|
uirtute atque fide sed maior clade
Zacynthos |
115 |
tale quid excusat: Maeotide saeuior
ara |
|
Aegyptos. quippe illa nefandi Taurica
sacri |
|
inuentrix homines, ut iam quae carmina tradunt
|
|
digna fide credas, tantum immolat; ulterius
nil |
|
aut grauius cultro timet hostia. quis modo
casus |
120 |
inpulit hos? quae tanta fames infestaque
uallo |
|
arma coegerunt tam detestabile
monstrum |
|
audere? anne aliam terra Memphitide
sicca |
|
inuidiam facerent nolenti surgere
Nilo? |
|
qua nec terribiles Cimbri nec Brittones
umquam |
125 |
Sauromataeque truces aut inmanes Agathyrsi, |
|
hac saeuit rabie | inbelle et
inutile uolgus |
|
paruula fictilibus solitum dare uela phaselis |
|
et breuibus pictae remis incumbere testae. |
|
nec poenam sceleri inuenies nec digna parabis |
130 |
supplicia his populis, in quorum mente pares
sunt |
|
et similes ira atque fames. mollissima
corda |
|
humano generi dare se natura
fatetur, |
|
quae lacrimas dedit. haec nostri pars optima
sensus. |
|
plorare ergo iubet causam dicentis
amictum |
134 amictum
Courtney : amici Ω || |
135 |
squaloremque rei, pupillum ad iura
uocantem |
|
circumscriptorem, cuius manantia
fletu |
|
ora puellares faciunt incerta
capilli. |
|
naturae imperio gemimus, cum funus
adultae |
|
uirginis occurrit uel terra clauditur
infans |
140 |
ut minor igne rogi. quis enim bonus et face dignus |
140 ut Schrader :
et Ω || |
|
arcana, qualem Cereris uolt esse sacerdos, |
|
ulla aliena sibi credit mala? separat hoc nos |
|
a grege mutorum, atque adeo uenerabile soli |
143 adeo Nisbet :
ideo Ω || |
|
sortiti ingenium diuinorumque capaces |
145 |
atque exercendis pariendisque artibus
apti |
145 pariendisque OU : ***iendisque P :
capiendisque ΦΣ || |
|
sensum a caelesti demissum traximus arce,
|
|
cuius egent prona et terram spectantia.
mundi |
|
principio indulsit communis conditor
illis |
|
tantum animas, nobis animum quoque, mutuus ut
nos |
150 |
adfectus petere auxilium et praestare
iuberet, |
|
dispersos trahere in populum, migrare
uetusto |
|
de nemore et proauis habitatas linquere
siluas, |
|
aedificare domos, laribus coniungere nostris |
|
tectum aliud, tutos uicino limine somnos |
155 |
ut conlata daret fiducia, protegere armis |
|
lapsum aut ingenti nutantem uolnere ciuem, |
|
communi dare signa tuba, defendier isdem |
|
turribus atque una portarum claue teneri. |
|
sed iam serpentum maior concordia. parcit |
160 |
cognatis maculis similis fera. quando
leoni |
|
fortior eripuit uitam leo? quo nemore
umquam |
|
expirauit aper maioris dentibus
apri? |
|
Indica tigris agit rabida cum tigride
pacem |
|
perpetuam, saeuis inter se conuenit
ursis. |
165 |
ast homini ferrum letale incude nefanda |
|
produxisse parum est, cum rastra et sarcula
tantum |
|
adsueti coquere et marris ac uomere
lassi |
|
nescierint primi gladios extendere
fabri. |
168 extendere
PATSang. : extundere Φ : excudere LO || |
|
aspicimus populos quorum non sufficit
irae |
170 |
occidisse aliquem, sed pectora, bracchia,
uoltum |
|
crediderint genus esse cibi. quid diceret
ergo |
|
uel quo non fugeret, si nunc haec monstra
uideret |
|
Pythagoras, cunctis animalibus abstinuit
qui |
|
tamquam homine et uentri indulsit non omne
legumen? |
|