Iuvenalis Satira 8
e-lectorum in usum edidit Michael Hendry
2005
|

Index Satirarum
De Codicibus
|
|
|
Stemmata quid faciunt? quid
prodest, Pontice, longo |
|
sanguine censeri, pictos ostendere
uultus |
|
maiorum et stantis in curribus
Aemilianos |
|
et Curios iam dimidios umeroque
minorem |
5 |
Coruinum et Galbam auriculis nasoque
carentem, |
|
quis fructus generis tabula
iactare capaci |
6-8 deleuit Guietus
|| |
|
Coruinum, posthac multa
contingere uirga |
|
fumosos equitum cum dictatore
magistros, |
|
si coram Lepidis male uiuitur? effigies
quo |
10 |
tot bellatorum, si luditur alea
pernox |
|
ante Numantinos, si dormire incipis
ortu |
|
luciferi, quo signa duces et castra
mouebant? |
|
cur Allobrogicis et magna gaudeat
ara |
|
natus in Herculeo Fabius lare, si cupidus,
si |
15 |
uanus et Euganea quantumuis mollior
agna, |
|
si tenerum attritus Catinensi pumice
lumbum |
|
squalentis traducit auos emptorque
ueneni |
|
frangenda miseram funestat imagine
gentem? |
|
tota licet ueteres exornent undique
cerae |
20 |
atria, nobilitas sola est atque unica
uirtus. |
|
Paulus uel Cossus uel Drusus moribus
esto, |
|
hos ante effigies maiorum pone
tuorum, |
|
praecedant ipsas illi te consule
uirgas. |
|
prima mihi debes animi bona. sanctus
haberi |
25 |
iustitiaeque tenax factis dictisque
mereris? |
|
agnosco procerem; salue Gaetulice, seu
tu |
|
Silanus: quocumque alto de sanguine rarus
|
27 alto
Richards : alio Ω || |
|
ciuis et egregius patriae contingis
ouanti, |
|
exclamare libet populus quod clamat
Osiri |
30 |
inuento. quis enim generosum dixerit hunc
qui |
|
indignus genere et praeclaro nomine
tantum |
|
insignis? nanum cuiusdam Atlanta
uocamus, |
|
Aethiopem Cycnum, prauam extortamque
puellam |
|
Europen; canibus pigris scabieque
uetusta |
35 |
leuibus et siccae lambentibus ora
lucernae |
|
nomen erit pardus, tigris, leo, si quid adhuc
est |
|
quod fremat in terris uiolentius. ergo
cauebis |
|
et metues ne tu sic Creticus aut
Camerinus. |
|
His ego quem monui? tecum
mihi sermo, Rubelli |
40 |
Blande. tumes alto Drusorum stemmate,
tamquam |
|
feceris ipse aliquid propter quod nobilis
esses, |
|
ut te conciperet quae sanguine fulget
Iuli, |
|
non quae uentoso conducta sub aggere
texit. |
|
uos humiles inquis uolgi pars ultima
nostri, |
45 |
quorum nemo queat patriam monstrare
parentis, |
|
ast ego Cecropides. uiuas et originis
huius |
|
gaudia longa feras. tamen ima plebe
Quiritem |
|
facundum inuenies, solet hic defendere
causas |
|
nobilis indocti; ueniet de plebe
togatus |
49 togatus
Scriverius : togata Ω || |
50 |
qui iuris nodos et legum aenigmata
soluat; |
|
hinc petit Euphraten iuuenis domitique
Bataui |
|
custodes aquilas armis industrius; at
tu |
|
nil nisi Cecropides truncoque simillimus
Hermae. |
|
nullo quippe alio uincis discrimine quam
quod |
55 |
illi marmoreum caput est, tua uiuit
imago. |
|
dic mihi, Teucrorum proles, animalia muta
|
|
quis generosa putet nisi fortia. nempe
uolucrem |
|
sic laudamus equum, facili cui plurima
palma |
|
feruet et exultat rauco uictoria
circo; |
60 |
nobilis hic, quocumque uenit de gramine,
cuius |
|
clara fuga ante alios et primus in aequore
puluis. |
|
sed uenale pecus Coryphaei posteritas
et |
|
Hirpini, si rara iugo uictoria
sedit. |
|
nil ibi maiorum respectus, gratia
nulla |
65 |
umbrarum; dominos pretiis mutare
iubentur |
|
exiguis, trito ducunt epiraedia
collo |
|
segnipedes dignique molam uersare
nepotes. |
|
ergo ut miremur te, non tua, priuum aliquid
da |
|
quod possim titulis incidere praeter
honores |
70 |
quos illis damus ac dedimus, quibus omnia
debes. |
|
Haec satis ad iuuenem quem
nobis fama superbum |
|
tradit et inflatum plenumque Nerone
propinquo; |
|
rarus enim ferme sensus communis in
illa |
|
fortuna. sed te censeri laude
tuorum, |
75 |
Pontice, noluerim sic ut nihil ipse
futurae |
|
laudis agas. miserum est aliorum incumbere
famae, |
|
ne conlapsa ruant subductis tecta
columnis. |
|
stratus humi palmes uiduas desiderat
ulmos. |
|
esto bonus miles, tutor bonus, arbiter
idem |
80 |
integer; ambiguae si quando citabere
testis |
|
incertaeque rei, Phalaris licet imperet ut
sis |
|
falsus et admoto dictet periuria
tauro, |
|
summum crede nefas animam praeferre
pudori |
|
et propter uitam uiuendi perdere
causas. |
85 |
dignus morte perit, cenet licet ostrea centum
|
|
Gaurana et Cosmi toto mergatur
aeno. |
|
expectata diu tandem prouincia cum
te |
|
rectorem accipiet, pone irae frena
modumque, |
|
pone et auaritiae, miserere inopum
sociorum: |
90 |
ossa uides rerum uacuis exucta
medullis. |
|
respice quid moneant leges, quid curia
mandet, |
|
praemia quanta bonos maneant, quam fulmine
iusto |
|
et Capito et Tutor ruerint damnante
senatu, |
93
fortasse tutor (cf. 2.28, discipuli tres) || |
|
piratae Cilicum. sed quid damnatio
confert? |
95 |
praeconem, Chaerippe, tuis circumspice
pannis, |
|
cum Pansa eripiat quidquid tibi Natta
reliquit, |
|
iamque tace; furor est post omnia perdere
naulum. |
|
non idem gemitus olim neque uulnus erat
par |
|
damnorum sociis florentibus et modo
uictis. |
100 |
plena domus tunc omnis, et ingens stabat
aceruos |
|
nummorum, Spartana chlamys, conchylia
Coa, |
|
et cum Parrhasii tabulis signisque
Myronis |
|
Phidiacum uiuebat ebur, nec non
Polycliti |
|
multus ubique labor, rarae sine Mentore
mensae. |
105 |
inde Dolabella atque audax Antonius,
inde |
105 audax Knoche :
hinc Ω : inde dolo bellans astuque Antonius Eden || |
|
sacrilegus Verres referebant nauibus
altis |
|
occulta spolia et plures de pace
triumphos. |
|
nunc sociis iuga pauca boum, grex paruus
equarum, |
|
et pater armenti capto eripietur
agello, |
110 |
ipsi deinde Lares, si quod spectabile
signum. |
|
si quis in aedicula deus unicus;
haec etenim sunt |
111-12 deleuit
Manso || |
|
pro summis, nam sunt haec maxima.
despicias tu |
|
forsitan inbellis Rhodios unctamque
Corinthon |
|
despicias merito: quid resinata iuuentus
|
115 |
cruraque totius facient tibi leuia
gentis? |
|
horrida uitanda est Hispania, Gallicus
axis |
|
Illyricumque latus; parce et messoribus
illis |
|
qui saturant urbem circo scenaeque
uacantem; |
|
quanta autem inde feres tam dirae praemia
culpae, |
120 |
cum tenuis nuper Marius discinxerit
Afros? |
|
curandum in primis ne magna iniuria
fiat |
|
fortibus et miseris. tollas licet omne quod
usquam est |
|
auri atque argenti, scutum gladiumque
relinques |
123b-24a scutum . . .
galeam damnauit Hermann || |
|
et iaculum et galeam: spoliatis aera
supersunt. |
124 damnauit
Lachmannus | aera scripsi : arma Ω || |
125 |
quod modo proposui, non est sententia, uerum
est; |
|
credite me uobis folium recitare
Sibyllae. |
|
si tibi sancta cohors comitum, si nemo
tribunal |
|
uendit acersecomes, si nullum in coniuge
crimen |
|
nec per conuentus et cuncta per oppida
curuis |
130 |
unguibus ire parat nummos raptura
Celaeno, |
|
tum licet a Pico numeres genus, altaque si
te |
|
nomina delectant omnem Titanida
pugnam |
|
inter maiores ipsumque Promethea
ponas. |
|
de quocumque uoles proauom tibi
sumito libro. |
134 deleuit Ribbeck
|| |
135 |
quod si praecipitem rapit ambitio atque
libido, |
|
si frangis uirgas sociorum in sanguine, si
te |
|
delectant hebetes lasso lictore
secures, |
|
incipit ipsorum contra te stare
parentum |
|
nobilitas claramque facem praeferre
pudendis. |
140 |
omne animi uitium tanto conspectius in
se |
|
crimen habet, quanto maior qui peccat habetur.
|
|
quo mihi te, solitum falsas signare
tabellas, |
|
in templis quae fecit auus statuamque
parentis |
|
ante triumphalem? quo, si nocturnus
adulter |
145 |
tempora Santonico uelas adoperta
cucullo? |
|
praeter maiorum cineres atque ossa
uolucri |
|
carpento rapitur pinguis Lateranus, et
ipse, |
|
ipse rotam adstringit sufflamine mulio
consul, |
|
nocte quidem, sed Luna uidet, sed sidera
testes |
150 |
intendunt oculos. finitum tempus
honoris |
|
cum fuerit, clara Lateranus luce
flagellum |
|
sumet et occursum numquam trepidabit
amici |
|
iam senis ac uirga prior adnuet atque
maniplos |
|
soluet et infundet iumentis hordea
lassis. |
155 |
interea, dum lanatas robumque
iuuencum |
|
more Numae caedit, Iouis ante altaria
iurat |
|
solam Eponam et facies olida ad praesepia
pictas. |
|
sed cum peruigiles placet instaurare
popinas, |
|
obuius adsiduo Syrophoenix udus
amomo |
160 |
currit, Idymaeae Syrophoenix incola
portae |
|
hospitis adfectu dominum regemque
salutat, |
161 salutat Ω : salutans Leo
|| |
|
et cum uenali Cyane succincta
lagona. |
|
defensor culpae dicet mihi fecimus et
nos |
|
haec iuuenes. esto, desisti nempe nec
ultra |
165 |
fouisti errorem. breue sit quod turpiter
audes, |
|
quaedam cum prima resecentur crimina
barba. |
|
indulge ueniam pueris: Lateranus ad
illos |
|
thermarum calices inscriptaque lintea
uadit |
|
maturus bello Armeniae Syriaeque
tuendis |
170 |
amnibus et Rheno atque Histro. praestare
Neronem |
|
securum ualet haec aetas. mitte Ostia,
Caesar, |
|
mitte, sed in magna legatum quaere
popina: |
|
inuenies aliquo cum percussore
iacentem, |
|
permixtum nautis et furibus ac
fugitiuis, |
175 |
inter carnifices et fabros
sandapilarum |
|
et resupinati cessantia tympana
galli. |
|
aequa ibi libertas, communia pocula,
lectus |
|
non alius cuiquam, nec mensa remotior
ulli. |
|
quid facias talem sortitus, Pontice,
seruum? |
180 |
nempe in Lucanos aut Tusca ergastula
mittas. |
|
at uos, Troiugenae, uobis ignoscitis et
quae |
|
turpia cerdoni Volesos Brutumque
decebunt. |
|
Quid si numquam adeo foedis
adeoque pudendis |
|
utimur exemplis, ut non peiora
supersint? |
185 |
consumptis opibus uocem, Damasippe,
locasti |
|
sipario, clamosum ageres ut Phasma
Catulli. |
|
Laureolum uelox etiam bene Lentulus
egit, |
|
iudice me dignus uera cruce. nec tamen
ipsi |
|
ignoscas populo; populi frons durior
huius, |
190 |
qui sedet et spectat triscurria patriciorum, |
|
planipedes audit Fabios, ridere potest
qui |
|
Mamercorum alapas. quanti sua funera
uendant |
|
quid refert? uendunt nullo cogente Nerone,
|
|
nec dubitant celsi praetoris uendere
ludis. |
195 |
finge tamen gladios inde atque hinc pulpita poni, |
195 poni
P1, Sterke : pone Φ : ponunt H
|| |
|
quid satius? mortem sic quisquam exhorruit, ut
sit |
|
zelotypus Thymeles, stupidi collega
Corinthi? |
|
res haut mira tamen citharoedo principe
mimus |
|
nobilis. haec ultra quid erit nisi ludus? et illic |
200 |
dedecus urbis habes, nec murmillonis in armis |
|
nec clipeo Gracchum pugnantem aut falce supina; |
201 aut Ω : et dubitanter Nisbet || |
|
damnat enim talis habitus sed damnat et odit, |
202a-3b sed . . .
abscondit deleuit Hermann, totum hunc uersum Guietus, alii
|| |
|
nec galea faciem abscondit:
mouet ecce tridentem. |
|
postquam uibrata pendentia retia
dextra |
205 |
nequiquam effudit, nudum ad spectacula
uoltum |
|
erigit et tota fugit agnoscendus
harena. |
|
credamus tunicae, de faucibus aurea cum
se |
|
porrigat et longo iactetur spira
galero. |
|
ergo ignominiam grauiorem pertulit
omni |
210 |
uolnere cum Graccho iussus pugnare
secutor. |
|
Libera si dentur populo
suffragia, quis tam |
|
perditus ut dubitet Senecam praeferre
Neroni? |
|
cuius supplicio non debuit una
parari |
|
simia nec serpens unus nec culleus
unus. |
215 |
par Agamemnonidae crimen, sed causa facit
rem |
|
dissimilem. quippe ille deis auctoribus
ultor |
|
patris erat caesi media inter pocula, sed
nec |
|
Electrae iugulo se polluit aut
Spartani |
|
sanguine coniugii, nullis aconita
propinquis |
220 |
miscuit, in scena numquam cantauit
Orestes, |
|
Troica non scripsit. quid enim Verginius armis
|
|
debuit ulcisci magis aut cum Vindice
Galba, |
|
quod Nero tam saeua crudaque tyrannide
fecit? |
|
haec opera atque hae sunt generosi principis
artes, |
225 |
gaudentis foedo peregrina ad pulpita
cantu |
|
prostitui Graiaeque apium meruisse
coronae. |
|
maiorum effigies habeant insignia
uocis, |
|
ante pedes Domiti longum tu pone
Thyestae |
|
syrma uel Antigones seu personam
Melanippes, |
230 |
et de marmoreo citharam suspende
colosso. |
|
quid, Catilina, tuis natalibus atque
Cethegi |
|
inueniet quisquam sublimius? arma tamen
uos |
|
nocturna et flammas domibus templisque
paratis, |
|
ut bracatorum pueri Senonumque
minores, |
235 |
ausi quod liceat tunica punire
molesta. |
|
sed uigilat consul uexillaque uestra
coercet. |
|
hic nouus Arpinas, ignobilis et modo
Romae |
|
municipalis eques, galeatum ponit
ubique |
|
praesidium attonitis et in omni monte
laborat. |
240 |
tantum igitur muros intra toga contulit
illi |
|
nominis ac tituli, quantum infra Leucada,
quantum |
241 infra
Leucada temptaui : in Leucade Ω : ima Leucade Nisbet, alia
alii || |
|
Thessaliae campis Octauius abstulit udo |
|
caedibus adsiduis gladio; sed Roma parentem, |
|
Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit. |
245 |
Arpinas alius Volscorum in monte solebat |
|
poscere mercedes alieno lassus aratro; |
|
nodosam post haec frangebat uertice uitem, |
|
si lentus pigra muniret castra dolabra. |
|
hic tamen et Cimbros et summa pericula rerum |
250 |
excipit et solus trepidantem protegit urbem, |
|
atque ideo, postquam ad Cimbros stragemque uolabant |
|
qui numquam attigerant maiora cadauera corui, |
|
nobilis ornatur lauro collega secunda. |
|
plebeiae Deciorum animae, plebeia fuerunt |
255 |
nomina; pro totis legionibus hi tamen et pro |
|
omnibus auxiliis atque omni pube
Latina |
|
sufficiunt dis infernis Terraeque
parenti. |
|
pluris enim Decii quam quae seruantur ab illis. |
258 deleuit Dobree, iam
Marklando suspectum || |
|
ancilla natus trabeam et diadema
Quirini |
260 |
et fascis meruit, regum ultimus ille
bonorum. |
|
prodita laxabant portarum claustra
tyrannis |
|
exulibus iuuenes ipsius consulis et
quos |
|
magnum aliquid dubia pro libertate
deceret, |
|
quod miraretur cum Coclite Mucius et
quae |
265 |
imperii finis Tiberinum uirgo
natauit. |
|
occulta ad patres produxit crimina
seruus |
|
matronis lugendus; at illos uerbera
iustis |
|
adficiunt poenis et legum prima
securis. |
|
Malo pater tibi sit
Thersites, dummodo tu sis |
270 |
Aeacidae similis Volcaniaque arma
capessas, |
|
quam te Thersitae similem producat
Achilles. |
|
et tamen, ut longe repetas longeque
reuoluas |
|
nomen, ab infami gentem deducis
asylo; |
|
maiorum primus, quisquis fuit ille,
tuorum |
275 |
aut pastor fuit aut illud quod dicere nolo. |
|