Iuvenalis
Satira 2

e-lectorum in usum edidit
Michael Hendry 2005

 Index Satirarum 
 De Codicibus 
 
  Vltra Sauromatas fugere hinc libet et glacialem
  Oceanum, quotiens aliquid de moribus audent
  qui Curios simulant et Bacchanalia uiuunt.
  indocti primum, quamquam plena omnia gypso
5 Chrysippi inuenias; nam perfectissimus horum,
  si quis Aristotelen similem uel Pittacon emit
  et iubet archetypos pluteum seruare Cleanthas.
  frontis nulla fides; quis enim non uicus abundat
  tristibus obscenis? castigas turpia, cum sis
10 inter Socraticos notissima fossa cinaedos?
  hispida membra quidem et durae per bracchia saetae
  promittunt atrocem animum, sed podice leui
  caeduntur tumidae medico ridente mariscae.
  rarus sermo illis et magna libido tacendi
15 atque supercilio breuior coma. uerius ergo
  et magis ingenue Peribomius; hunc ego fatis
  imputo, qui uultu morbum incessuque fatetur.
  horum simplicitas miserabilis, his furor ipse
  dat ueniam; sed peiiores, qui talia uerbis
20 Herculis inuadunt et de uirtute locuti
  clunem agitant. ‘ego te ceuentem, Sexte, uerebor?’
  infamis Varillus ait, ‘quo deterior te?’
  loripedem rectus derideat, Aethiopem albus.
  quis tulerit Gracchos de seditione querentes?
25 quis caelum terris non misceat et mare caelo
  si fur displiceat Verri, | homicida Miloni,
  Clodius accuset moechos, Catilina Cethegum,
  in tabulam Sullae si dicant discipuli tres?
  qualis erat nuper tragico pollutus adulter
30 concubitu, qui tunc leges reuocabat amaras
  omnibus atque ipsis Veneri Martique timendas,
  cum tot abortiuis fecundam Iulia uuluam
  solueret et patruo similes effunderet offas.
  nonne igitur iure ac merito uitia ultima fictos
35 contemnunt Scauros et castigata remordent?
  non tulit ex illis toruum Laronia quendam
  clamantem totiens ‘ubi nunc, lex Iulia, dormis?’
  atque ita subridens: ‘felicia tempora, quae te
  moribus opponunt. habeat iam Roma pudorem:
40 tertius e caelo cecidit Cato. sed tamen unde
  haec emis, hirsuto spirant opobalsama collo
  quae tibi? ne pudeat dominum monstrare tabernae.
  quod si uexantur leges ac iura, citari
  ante omnis debet Scantinia. respice primum
45 et scrutare uiros; faciunt peiora: sed illos   45 peiora Herwerden : nam plura P1 (ut vid.) O : qui plura R : hi plura VΦ ||
  defendit numerus iunctaeque umbone phalanges.
  magna inter molles concordia. non erit ullum
  exemplum in nostro tam detestabile sexu.
  Tedia non lambit Cluuiam nec Flora Catullam:
50 Hispo subit iuuenes et morbo pallet utroque.
  numquid nos agimus causas, ciuilia iura
  nouimus aut ullo strepitu fora uestra mouemus?
  luctantur paucae, comedunt coloephia paucae.
  uos lanam trahitis calathisque peracta refertis
55 uellera, uos tenui praegnantem stamine fusum
  Penelope melius, leuius torquetis Arachne,
  horrida quale facit residens in codice paelex.
  notum est cur solo tabulas inpleuerit Hister
  liberto, dederit uiuus cur multa puellae.
60 diues erit magno quae dormit tertia lecto.
  tu nube atque tace: donant arcana cylindros.
  de nobis post haec tristis sententia fertur?
  dat ueniam coruis, uexat censura columbas.’
  Fugerunt trepidi uera ac manifesta canentem
65 Stoicidae; quid enim falsi Laronia? sed quid
  non facient alii, cum tu multicia sumas,
  Cretice, et hanc uestem populo mirante perores
  in Proculas et Pollittas? est moecha Fabulla;
  damnetur, si uis, etiam Carfinia: talem
70 non sumet damnata togam. ‘sed Iulius ardet,
  aestuo.’ nudus agas: minus est insania turpis.
  en habitum quo te leges ac iura ferentem
  uulneribus crudis populus modo uictor et illud
  montanum positis audiret uulgus aratris.
75 quid non proclames, in corpore iudicis ista
  si uideas? quaero an deceant multicia testem.
  acer et indomitus libertatisque magister,
  Cretice, perluces. dedit hanc contagio labem
  et dabit in plures, sicut grex totus in agris
80 unius scabie cadit et porrigine porci
  uuaque conspecta liuorem ducit ab uua.
  foedius hoc aliquid quandoque audebis amictu;
  nemo repente fuit turpissimus. accipient te
  paulatim qui longa domi redimicula sumunt
85 frontibus et toto posuere monilia collo
  atque Bonam tenerae placant abdomine porcae
  et magno cratere Deam. sed more sinistro
  exagitata procul non intrat femina limen:
  solis ara deae maribus patet. ‘ite, profanae’,
90 clamatur, ‘nullo gemit hic tibicina cornu’.
  talia secreta coluerunt orgia taeda
  Cecropiam soliti Baptae lassare Cotyton.
  ille supercilium madida fuligine tactum   93 tactum Φ+ : tinctum P1LU2+ : tectum O ||
  obliqua producit acu pingitque trementis
95 attollens oculos; uitreo bibit ille priapo
  reticulumque comis auratum ingentibus implet
  caerulea indutus scutulata aut galbina rasa
  et per Iunonem domini iurante ministro;
  ille tenet speculum, pathici gestamen Othonis,
100 Actoris Aurunci spolium, quo se ipse uidebat 100 ipse scripsi : ille Ω ||
  armatum, cum iam tolli uexilla iuberet.
  res memoranda nouis annalibus atque recenti
  historia, speculum ciuilis sarcina belli.
  nimirum summi ducis est occidere Galbam
105 et curare cutem, summi constantia ciuis 105b-106a summi . . . campis deleuit Nisbet ||
  Bebriaci campis solium adfectare Palati 106 solium ς, sicut conj. Herwerden : spolium Φ et in rasura P2 ||
  et pressum in faciem digitis extendere panem,
  quod nec in Assyria pharetrata Sameramis urbe 108 Assyria . . . urbe V, H. Valesius : Assyrio . . . orbe PΦ ||
  maesta nec Actiaca fecit Cleopatra carina.
110 hic nullus uerbis pudor aut reuerentia mensae,
  hic turpis Cybeles et fracta uoce loquendi
  libertas et crine senex fanaticus albo
  sacrorum antistes, rarum ac memorabile magni
  gutturis exemplum conducendusque magister.
115 quid tamen expectant, Phrygio quos tempus erat iam
  more superuacuam cultris abrumpere carnem?
  quadringenta dedit Gracchus sestertia dotem
  cornicini, siue hic recto cantauerat aere;
  signatae tabulae, dictum ‘feliciter,’ ingens
120 cena sedet, gremio iacuit noua nupta mariti.
  o proceres, censore opus est an haruspice nobis?
  scilicet horreres maioraque monstra putares,
  si mulier uitulum uel si bos ederet agnum?
  segmenta et longos habitus et flammea sumit
125 arcano qui sacra ferens nutantia loro
  sudauit clipeis ancilibus. o pater Vrbis,
  unde nefas tantum Latiis pastoribus? unde
  haec tetigit, Gradiue, tuos urtica nepotes?
  traditur ecce uiro clarus genere atque opibus uir,
130 nec galeam quassas nec terram cuspide pulsas
  nec quereris patri. uade ergo et cede seueri
  iugeribus Campi, quem neglegis. ‘officium cras
  primo sole mihi peragendum in ualle Quirini.’
  quae causa officii? ‘quid quaeris? nubit amicus
135 nec multos adhibet.’ liceat modo uiuere, fient,
  fient ista palam, cupient et in acta referri.
  interea tormentum ingens nubentibus haeret
  quod nequeant parere et partu retinere maritos.
  sed melius, quod nil animis in corpora iuris
140 natura indulget: steriles moriuntur, et illis 140 moriuntur PVAO : morientur Φ ||
  turgida non prodest condita pyxide Lyde,
  nec prodest agili palmas praebere luperco.
  uicit et hoc monstrum tunicati fuscina Gracchi,
  lustrauitque fuga mediam gladiator harenam
145 et Capitolinis generosior et Marcellis
  et Catulis Paulique minoribus et Fabiis et 146 Catulis Paulique Lipsius : Catuli Paulique P1 : Catulis Paulisque VΦ ||
  omnibus ad podium spectantibus, his licet ipsum
  admoueas cuius tunc munere retia misit.
  Esse aliquid manes et subterranea regna, 149 aliquid ς, Burmannus : aliquos Ω ||
150 Cocytum et Stygio ranas in gurgite nigras,
  atque una transire uadum tot milia cumba
  nec pueri credunt, nisi qui nondum aere lauantur.
  sed tu uera puta: Curius quid sentit et ambo
  Scipiadae, quid Fabricius manesque Camilli,
155 quid Cremerae legio et Cannis consumpta iuuentus,
  tot bellorum animae, quotiens hinc talis ad illos
  umbra uenit? cuperent lustrari, si qua darentur
  sulpura cum taedis et si foret umida laurus.
  illic heu miseri traducimur. arma quidem ultra
160 litora Iuuernae promouimus et modo captas
  Orcadas ac minima contentos nocte Britannos, 161 minima Ω : nimia Martyn ||
  sed quae nunc populi fiunt uictoris in Vrbe
  non faciunt illi quos uicimus. et tamen unus
  Armenius Zalaces cunctis narratur ephebis
165 mollior ardenti sese indulsisse tribuno.
  aspice quid faciant commercia: uenerat obses;
  hic fiunt homines. nam si mora longior Vrbem
  induerit pueris, non umquam derit amator, 168 induerit Nisbet : indulsit Ω ||
  mittentur bracae, cultelli, frena, flagellum:
170 sic praetextatos referunt Artaxata mores.