SVLPICIAE CONQVESTIO
Epigrammata Bobiensia 37
J. L. P. Butrica
 
     “Musa, quibus numeris heroas et arma frequentas
  fabellam permitte mihi detexere pacis:   2 pacis Heinsius : paucis O ||
  nam tibi secessi, tecum penetrale retractans   3 secessi P : secessit BV ||
  consilium. Quare nec carmine curro Phalaeco   4 nec PA : neque BV | phalaeco BV : phaleuco PA : Phalaeci Schlaeger : Phalaeceo “f.” apud Peiper ||
5   nec trimetro †iambo nec qui pede fractus† eodem   5 nec qui fractus pede iambus Lachmann : nec qui uersus pede fractus Fuchs : nec qui semper pede fractus temptaui ||
  fortiter irasci didicit duce Clazomenio,   6 didicit Vinetus : discit O ||
  cetera quin etiam, †quod denique† milia lusi   7 cetera O ] ludicra Peiper dub. | quot denique ed. Ludgunensis an. 1558 : quondam quae Heinsius : quot deinceps Peiper | milia O ] mollia Burmann ||
  - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -   7b lacunam indicaui ||
  primaque Romanas docui contendere Graiis   8 Romanas Vinetus, Scaliger : Romanos O ||
  et salibus uariare nouis, constanter omitto
  10   teque quibus princeps et facundissima calles 10 et O ] o Jahn ||
  aggredior: precibus descende clientis et audi.
     Dic mihi, Calliope: quidnam pater ille deorum 12 quidnam BVA : quid non P ||
  cogitat? An terras in patria saecula mutat, 13 in Heinsius : et O : ad Baehrens ||
  quasque dedit quondam mortalibus eripit artes 14 mortalibus Hoeven : morientibus O : marcentibus Teuffel ||
15   nosque iubet tacitos et iam rationis egenos 15 tacitas PA | egentes V | 16-18 post 19 transtulit Vinetus ||
19   non aliter primo quam cum surreximus aeuo 19 aeuo A : aruo BVP ||
20   glandibus et purae rursus procumbere lymphae? 20 procurrere O, corr. Pithoeus ||
  an reliquas terras conseruat amicus et urbes, 21 amicas V ||
22   sed genus Ausonium †Romulique† extirpat alumnos?         22 Remulique Pithoeus : lupulaeque temptaui ||
16   quid reputemus? Enim duo sunt quibus extulit ingens 16 sic interpunxi : quid? reputemus enim alii editores ||
17   Roma caput, uirtus belli et sapientia pacis:
32   stabat in his, neque enim poterat constare sine ipsis, 32-34 huc transtuli | 32 ipsis VP : istis B ||
33   aut frustra uxori mendaxque Diespiter olim 33 haud Cannegieter | uxori O ] Veneri Burmann ||
34   ‘imperium sine fine dedi’ dixisse probatur.
18   sed uirtus, agitata domi [et] Latialibus armis, 18 et del. Baehrens | Latialibus scripsi : socialibus O ||
23   in freta Sicaniae et Carthaginis exilit arces
  ceteraque imperia, et totum simul abstulit orbem:
25   deinde, uelut stadio uictor qui †solus† Achaeo 25 studio O, corr. ed. Lugdunensis 1558 | solus uix sanum : fessus temptaui ||
  languet et immota secum uirtute fatiscit, 26 immota O ] inuicta, intacta temptaui | secum ] solus Fuchs : sensim Heinsius : senio Heinsius : senium Lana | fatiscit Scaliger : facessit O : senescit Speyer dub. ||
  sic itidem Romana manus, contendere postquam
  destitit et pacem longis frenauit habenis.
  ipsa domi leges et Graia inuenta retractans 29 longis O ] longe Fuchs, lentis temptaui ||
30   omnia bellorum terra quaesita marique
31   praemia consilio et molli ratione regebat:
35   nunc igitur qui rex Romanos imperat inter, 35 rex Romanos Douza : res romanas O | imperat Scaliger, Pithoeus : inferat O ||
  non trabe sed tergo prolapsus et ingluuie albus, 36 tabe A | et VP : in B | albus VP : albas B ||
  et studia et sapiens hominum nomenque genusque
  omnia abire foras atque Vrbe excedere iussit.
  quid facimus? Graiorum nonne reuicimus urbes 39 quod facinus Baehrens | Graiorum Fuchs : Graios O | nonne scripsi : hominumque O : fort. nempe uel namque | reuicimus Munari : relinquimus O ||
40   ut Romana foret manus his instructa magistris? 40 manus Burmann : magis O ||
  nunc, Capitolino ueluti et turbante Camillo 41 nunc Scaliger : non O | <et> addidi ||
  censibus et trutina Galli fugere relicta, 42 censibus Withof : ensibus O | trutina VP : toreuma B | fugiere V | relictis Fuchs ||
  sic nostri palare senes adiguntur et ipsi 43 sic P : si BV | senes P : senis BV | adiguntur Baehrens : dicuntur O ||
  ut ferale suos onus exportare libellos. 44 forale B | suo sonus O, corr. Scaliger | exportare Burmann : extirpare O ||
45   ergo Numantinus Libycusque errauit in isto 45 numantinas libycasque O, corr. ed. Lugdunensis 1558 ||
  Scipio, quod Rhodio creuit formante magistro, 46 quod Cannegieter : quo O ||
  ceteraque illa manus bello facunda †secundo†, 47 secundo uix sanum : fort. domique uel togaque ||
  quos inter prisci ‘sententia dia Catonis’
  - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 48b lacunam hic statui ||
  scire deos magni fecisset utrumne secundis 49 deos O ] adeo Pithoeus ||
50   an magis aduersis staret Romana propago.
  scilicet aduersis: nam, cum defendier armis
  suadet amor patriae et caritura penatibus uxor, 52 caritura Peiper : captiua O ||
  conuenit, ut uespis, quarum domus arce Monetae 53 monetae PA : mouente BV ||
  - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 53b lacunam hic statuit Baehrens, ante 53 Fuchs ||
  turba rigens strictis per lutea corpora telis: 54 malim turma | rigens Scaliger : tegens O ||
55   ast ubi apes secura redit, oblita suorum 55 apes VP : apex B | suorum BV : fauorum P : laborum Heinsius : furorum Peiper ||
  - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 55b lacunam hic statui ||
  plebs<que> patresque una somno moriuntur obeso: 56 <que> add. Fuchs | patresque Douza : fraterque VP : fratresque B ||
  Romulidarum igitur longa et grauis exitium pax.
  Hoc fabella modo pausam facit. Optima posthac, 58 Hoc Pithoeus : hac O : hic Peiper ||
  Musa, uelim moneas, sine qua mihi nulla uoluptas
  - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 59b lacunam hic statui ||
60   uiuere, uti quondam †smyrnalibus† peribat 60 smyrnalibus (cum lacuna duarum litterarum) A : s(z)myrnalibusque BVP : Lydus dum Smyrna Pithoeus : Smyrna Byblisque Peiper, alii alia ||
  †nunc itidem migrare uelit uel denique quiduis 61 uelut O ] uelis Burmann : uelint ed. Lugdunensis 1558 : uelim Boxhorn ||
  ut dea quaere aliud tantum Romana Caleno 62 ut O ] tu uel i Heinsius ||
  moenia iucundos† pariterque auerte Sabinos.” 63 iucundes Kroll : iucundos BPA : facundos V ||
     Haec ego: tum paucis dea me dignarier infit: 64 haec VP : nec B | dignatur et infit Pithou ||
65   “pone metus aequos, cultrix mea: summa tyranno 65 caecos Hertz ||
  ecce instant odia et nostro periturus honore est. 66 ecce Heinsius : haec O ||
  nam laureta Numae fontisque habitamus eosdem
  et comite Egeria ridemus inania coepta. 68 comitae Bac | egregia B ||
  uiue, uale. Manet hunc pulchrum sua fama dolorem: 69 sua Pithoeus : tua O ||
70   Musarum spondet chorus et Romanus Apollo.”
§