|
|
|
|
|
Hecuba |
| |
|
| |
|
Quicumque regno fidit et magna
potens |
| |
|
dominatur aula nec leues metuit
deos |
| |
|
animumque rebus credulum laetis
dedit, |
| |
|
me uideat et te, Troia: non umquam
tulit |
| 5 |
|
documenta fors maiora, quam fragili
loco |
| |
|
starent superbi. columen euersum
occidit |
| |
|
pollentis Asiae, caelitum egregius
labor; |
| |
|
ad cuius arma uenit et qui
frigidum |
| |
|
septena Tanain ora pandentem bibit |
| 10 |
|
et qui renatum primus excipiens
diem |
| |
|
tepidum rubenti Tigrin inmiscet
freto, |
| |
|
et quae uagos uicina prospiciens
Scythas |
| |
|
ripam cateruis Ponticam uiduis
ferit, |
| |
|
excisa ferro est; Pergamum incubuit
sibi. |
| 15 |
|
En alta muri decora congestis
iacent |
| |
|
tectis adusti; regiam flammae
ambiunt |
| |
|
omnisque late fumat Assaraci
domus. |
| |
|
non prohibet auidas flamma uictoris
manus: |
| |
|
diripitur ardens Troia, nec caelum
patet |
| 20 |
|
undante fumo: nube ceu densa
obsitus |
| |
|
ater fauilla squalet Iliaca dies. |
| |
|
stat auidus irae uictor et lentum
Ilium |
| |
|
metitur oculis ac decem tandem
feris |
23
feris scripsi : ferus O || |
| |
|
ignoscit annis; horret afflictam
quoque, |
| 25 |
|
uictamque quamuis uideat, haut credit
sibi |
| |
|
potuisse uinci. spolia populator
rapit |
| |
|
Dardania; praedam mille non capiunt
rates. |
| |
|
Testor deorum numen
aduersum mihi |
| |
|
patriaeque cineres teque rectorem
Phrygum |
| 30 |
|
quem Troia toto conditum regno
tegit, |
| |
|
tuosque manes quo stetit stante
Ilium, |
| |
|
et uos meorum liberum magni
greges, |
| |
|
umbrae minores: quidquid aduersi
accidit, |
| |
|
quaecumque Phoebas ore lymphato
furens |
| 35 |
|
credi deo uetante praedixit mala, |
| |
|
prior Hecuba uidi grauida nec tacui
metus |
| |
|
et uana uates ante Cassandram fui. |
| |
|
non cautus ignes Ithacus aut Ithaci
comes |
| |
|
nocturnus in uos sparsit aut fallax
Sinon: |
| 40 |
|
meus ignis iste est, facibus ardetis
meis. |
| |
|
Sed quid ruinas urbis euersae
gemis, |
| |
|
uiuax senectus? respice infelix ad
hos |
| |
|
luctus recentes: Troia iam uetus est
malum. |
| |
|
uidi execrandum regiae caedis
nefas |
| 45 |
|
ipsasque ad aras maius admissum
scelus, |
| |
|
Aeacius armis cum ferox, saeua
manu |
| |
|
coma reflectens regium torta
caput, |
| |
|
alto nefandum uulneri ferrum
abdidit; |
| |
|
quod penitus actum cum recepisset
libens, |
| 50 |
|
ensis senili siccus e iugulo
redit. |
| |
|
placare quem non potuit a caede
effera |
| |
|
mortalis aeui cardinem extremum
premens |
| |
|
superique testes sceleris et quondam
sacrum |
53
quondam recentiores : quoddam O : quiddam dubitanter
Axelson || |
| |
|
regni iacentis? ille tot regum
parens |
| 55 |
|
caret sepulcro Priamus et flamma
indiget |
| |
|
ardente Troia. Non tamen superis sat
est: |
| |
|
dominum ecce Priami nuribus et natis
legens |
| |
|
sortitur urna, praedaque en uilis
sequar. |
| |
|
hic Hectoris coniugia despondet
sibi, |
| 60 |
|
hic optat Heleni coniugem, hic
Antenoris; |
| |
|
nec dest tuos, Cassandra, qui thalamos
petat. |
| |
|
mea sors timetur, sola sum Danais
metus. |
| |
|
Lamenta cessant? turba
captiuae mea, |
| |
|
ferite palmis pectora et planctus
date |
| 65 |
|
et iusta Troiae facite. iamdudum
sonet |
| |
|
fatalis Ide, iudicis diri domus. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| |
|
Non rude uulgus lacrimisque
nouum |
| |
|
lugere
iubes: |
| |
|
hoc continuis egimus annis, |
| 70 |
|
ex quo tetigit Phrygius Graiias |
| |
|
hospes Amyclas secuitque fretum |
| |
|
pinus matri sacra Cybebae. |
| |
|
decies niuibus canuit Ide, |
| |
|
Ide nostris nudata rogis, |
| 75 |
|
et Sigeis trepidus campis |
| |
|
decumas secuit messor aristas, |
| |
|
ut nulla dies maerore caret, |
| |
|
sed noua fletus causa ministrat. |
| |
|
Ite ad
planctus, |
| 80 |
|
miseramque leua, regina, manum; |
| |
|
uulgus dominam uile sequemur: |
| |
|
non indociles lugere sumus. |
| |
Hec. |
Fidae casus nostri comites, |
| |
|
soluite
crinem; |
| 85 |
|
per colla fluant maesta capilli |
| 86 |
|
tepido Troiae puluere turpes: |
| 102 |
|
complete
manus, |
| 103 |
|
hoc ex Troia sumpsisse licet. |
| 87 |
|
paret exertos turba lacertos; |
| |
|
ueste remissa substringe sinus |
| |
|
uteroque tenus pateant artus. |
| 90 |
|
cui coniugio pectora uelas, |
| |
|
captiue
pudor? |
| |
|
cingat tunicas palla solutas, |
| |
|
uacet ad crebri uerbera planctus |
| |
|
furibunda manus --
|
| 95 |
|
placet hic habitus, placet:
agnosco |
| |
|
Troada
turbam. |
| |
|
Iterum luctus redeant ueteres, |
| |
|
solitum flendi uincite morem: |
| |
|
Hectora
flemus. |
| |
Cho. |
Soluimus omnes lacerum multo |
| |
|
funere
crinem; |
| 100 |
|
coma demissa est libera nodo |
| 101 |
|
sparsitque cinis feruidus ora. |
| 104 |
|
cadit ex umeris uestis apertis |
| 105 |
|
imumque tegit suffulta latus; |
| |
|
iam nuda uocant pectora dextras. |
| |
|
Nunc, nunc uires exprome, dolor: |
| |
|
Rhoetea sonent litora planctu, |
| |
|
habitansque cauis montibus Echo |
| 110 |
|
non, ut solita est, extrema breuis |
| |
|
uerba
remittat: |
| |
|
totos reddat Troiae gemitus; |
| |
|
audiat omnis pontus et aether. |
| |
|
Saeuite
manus: |
| |
|
pulsu pectus tundite uasto, |
| 115 |
|
non sum solito contenta sono: |
| |
|
Hectora
flemus. |
| |
Hec. |
Tibi nostra ferit dextra lacertos |
| |
|
umerosque ferit tibi sanguineos, |
| |
|
tibi nostra caput dextera pulsat, |
| 120 |
|
tibi maternis ubera palmis |
| |
|
laniata
patent: |
| |
|
fluat et multo sanguine manet |
| |
|
quamcumque tuo funere feci |
| |
|
rupta
cicatrix. |
| |
|
Columen patriae, mora fatorum, |
| 125 |
|
tu praesidium Phrygibus fessis, |
| |
|
tu murus eras umerisque tuis |
| |
|
stetit illa decem fulta per annos: |
| |
|
tecum cecidit summusque dies |
| |
|
Hectoris idem patriaeque fuit. |
| 130 |
|
Vertite
planctus: |
| |
|
Priamo uestros fundite fletus, |
| |
|
satis Hector
habet. |
| |
Cho. |
Accipe, rector Phrygiae,
planctus, |
| |
|
accipe fletus, bis capte senex. |
| |
|
nil Troia semel te rege tulit, |
| 135 |
|
bis pulsari Dardana Graio |
| |
|
moenia
ferro |
| |
|
bisque pharetras passa Herculeas. |
| |
|
post elatos Hecubae partus |
| |
|
regumque
gregem |
| |
|
postrema pater funera cludis |
| 140 |
|
magnoque Ioui uictima caesus |
| |
|
Sigea premis litora truncus. |
| |
Hec. |
Alio lacrimas flectite uestras: |
| |
|
non est Priami miseranda mei |
| |
|
mors,
Iliades. |
| 145 |
|
'Felix Priamus' dicite cunctae: |
| |
|
liber manes uadit ad imos, |
| |
|
nec feret umquam uicta Graiium |
| |
|
ceruice
iugum; |
| 150 |
|
non ille duos uidet Atridas |
| |
|
nec fallacem cernit Vlixem; |
| |
|
non Argolici praeda triumphi |
| |
|
subiecta feret colla tropaeis; |
| |
|
non adsuetas ad sceptra manus |
| |
|
post terga
dabit |
| |
|
currusque sequens Agamemnonios |
| |
|
aurea dextra uincula gestans |
| 155 |
|
latis fiet pompa Mycenis. |
| |
Cho. |
'Felix Priamus' dicimus omnes: |
| |
|
secum excedens sua regna tulit. |
| |
|
nunc Elysii nemoris tutus |
158 tutus
A : tutis ETh || |
| |
|
errat in umbris interque pias |
| 160 |
|
felix animas Hectora quaerit. |
| |
|
Felix
Priamus: |
| |
|
felix quisquis bello moriens |
| |
|
omnia secum consumpta tulit. |
| |
|
|
Talthybius |
| |
|
| |
|
O longa Danais semper in portu
mora, |
| 165 |
|
seu petere bellum, petere seu patriam
uolunt. |
| |
Cho. |
Quae causa ratibus faciat et Danais
moram, |
| |
|
effare, reduces quis deus claudat
uias. |
| |
Ta. |
Pauet animus, artus horridus quassat
tremor. |
| |
|
maiora ueris monstra uix capiunt
fidem |
| 170a |
|
uidi ipse, uidi. summa iam Titan
iuga |
| 170b |
|
stringebat ortu, uicerat noctem
dies, |
| |
|
cum subito caeco terra mugitu
fremens |
| |
|
concussa totos traxit ex imo
sinus; |
| |
|
mouere siluae capita et excelsum
nemus |
| |
|
fragore uasto tonuit et lucus
sacer; |
| 175 |
|
Idaea ruptis saxa ceciderunt
iugis. |
| |
|
nec terra solum tremuit: et
pontus suum |
| |
|
adesse Achillem sensit ac strauit
uada. |
| |
|
Tum scissa uallis
aperit immensos specus |
| |
|
et hiatus Erebi peruium ad superos
iter |
| 180 |
|
tellure fracta praebet ac tumulum
leuat. |
| |
|
emicuit ingens umbra Thessalici
ducis, |
| |
|
Threicia qualis arma proludens
tuis |
| |
|
iam, Troia, fatis strauit aut
Neptunium |
| |
|
cana nitentem perculit iuuenem
coma, |
| 185 |
|
aut cum inter acies Marte uiolento
furens |
| |
|
corporibus amnes clusit et quaerens
iter |
| |
|
tardus cruento Xanthus errauit
uado, |
| |
|
aut cum superbo uictor in curru
stetit |
| |
|
egitque habenas Hectorem et Troiam
trahens. |
| 190 |
|
Impleuit omne litus irati sonus: |
| |
|
'ite, ite, inertes, debitos manibus
meis |
| |
|
auferte honores, soluite ingratas
rates |
| |
|
per nostra ituri maria. non paruo
luit |
| |
|
iras Achillis Graecia et magno
luet: |
| 195 |
|
desponsa nostris cineribus
Polyxene |
| |
|
Pyrrhi manu mactetur et tumulum
riget.' |
| |
|
haec fatus ?alta nocte diuisit?
diem |
| |
|
repetensque Ditem mersus ingentem
specum |
| |
|
coeunte terra iunxit. immoti
iacent |
| 200 |
|
tranquilla pelagi, uentus abiecit
minas |
| |
|
placidumque fluctu murmurat leni
mare, |
| |
|
Tritonum ab alto cecinit hymenaeum
chorus. |
| |
|
|
Pyrrhus |
| |
|
| |
|
Cum laeta pelago uela rediturus
dares, |
| |
|
excidit Achilles, cuius unius manu |
| 205 |
|
impulsa Troia, quidquid adiecit
morae |
| |
|
illo remoto, dubia quo caderet
stetit? |
| |
|
uelis licet quod petitur ac properes
dare, |
| |
|
sero es daturus: iam suum cuncti
duces |
| |
|
tulere pretium. quae minor merces
potest |
| 210 |
|
tantae dari uirtutis? an meruit
parum |
| |
|
qui, fugere bellum iussus et longa
sedens |
| |
|
aeuum senecta ducere ac Pylii
senis |
| |
|
transcendere annos, exuit matris
dolos |
| |
|
falsasque uestes, fassus est armis
uirum? |
| 215 |
|
Inhospitali Telephus regno
impotens, |
| |
|
dum Mysiae ferocis introitus
negat, |
| |
|
rudem cruore regio dextram imbuit |
| |
|
fortemque eandem sensit et mitem
manum. |
| |
|
cecidere Thebae, uidit Eetion capi |
| 220 |
|
sua regna uictus; clade subuersa est
pari |
| |
|
apposita celso parua Lyrnesos
iugo, |
| |
|
captaque tellus nobilis Briseide |
| |
|
et causa litis regibus Chryse
iacet |
| |
|
et nota fama Tenedos et quae
pascuo |
| 225 |
|
fecunda pingui Thracios nutrit
greges |
| |
|
Scyros fretumque Lesbos Aegaeum
secans |
| |
|
et cara Phoebo Cilla; quid quas
alluit |
| |
|
uernis Caycus gurgitem attollens
aquis? |
| |
|
Haec tanta clades
gentium ac tantus pauor, |
| 230 |
|
sparsae tot urbes turbinis uasti
modo, |
| |
|
alterius esset gloria ac summum
decus: |
| |
|
iter est Achillis; sic meus uenit
pater |
| |
|
et tanta gessit bella, dum bellum
parat. |
| |
|
ut alia sileam merita, non unus
satis |
| 235 |
|
Hector fuisset? Ilium uicit pater, |
| |
|
uos diruistis. inclitas laudes
iuuat |
| |
|
et clara magni facta genitoris
sequi: |
| |
|
iacuit peremptus Hector ante oculos
patris |
| |
|
patruique Memnon, cuius ob luctum
parens |
| 240 |
|
pallente maestum protulit uultu
diem; |
| |
|
suique uictor operis exemplum
horruit |
| |
|
didicitque Achilles et dea natos
mori. |
| |
|
tum saeua Amazon ultimus cecidit metus. --
|
| |
|
debes Achilli, merita si digne
aestimas, |
| 245 |
|
et si ex Mycenis uirginem atque Argis
petat. |
| |
|
dubitatur etiam? placita nunc subito
probas |
246 placita
ET2CS : placida Madvig : placidam PT
|| |
| |
|
Priamique natam Pelei nato ferum |
| |
|
mactare credis? at tuam natam
parens |
| |
|
Helenae immolasti: solita iam et facta
expeto. |
| |
|
|
Agamemnon |
| |
|
| 250 |
|
Iuuenile uitium est regere non
posse impetum; |
| |
|
aetatis alios feruor hic primus
rapit, |
| |
|
Pyrrhum paternus. spiritus quondam
truces |
| |
|
minasque tumidi lentus Aeacidae
tuli: |
| |
|
quo plura possis, plura patienter
feras. |
| 255 |
|
Quid caede dira nobiles clari
ducis |
| |
|
aspergis umbras? noscere hoc primum
decet, |
| |
|
quid facere uictor debeat, uictus
pati. |
| |
|
uiolenta nemo imperia continuit
diu, |
| |
|
moderata durant; quoque Fortuna
altius |
| 260 |
|
euexit ac leuauit humanas opes, |
| |
|
hoc se magis supprimere felicem
decet |
| |
|
uariosque casus tremere metuentem
deos |
| |
|
nimium fauentes. magna momento
obrui |
| |
|
uincendo didici. Troia nos tumidos
facit |
| 265 |
|
nimium ac feroces? stamus hoc Danai
loco, |
| |
|
unde illa cecidit. fateor, aliquando
impotens |
| |
|
regno ac superbus altius memet
tuli; |
| |
|
sed fregit illos spiritus haec quae
dare |
| |
|
potuisset aliis causa, Fortunae
fauor. |
| 270 |
|
tu me superbum, Priame? tu timidum
facis. |
| |
|
ego esse quicquam sceptra nisi uano
putem |
| |
|
fulgore tectum nomen et falso
comam |
| |
|
uinclo decentem? casus haec rapiet
leuis, |
| |
|
nec mille forsan ratibus aut annis
decem: |
| 275 |
|
non omnibus Fortuna tam lenta
imminet. |
| |
|
Equidem fatebor pace
dixisse hoc tua, |
| |
|
Argiua tellus, liceat affligi
Phrygas |
| |
|
uincique uolui: ruere et aequari
solo |
| |
|
utinam arcuissem; sed regi frenis
nequit |
| 280 |
|
et ira et ardens ensis et uictoria |
| |
|
commissa nocti. quidquid indignum aut
ferum |
| |
|
cuiquam uideri potuit, hoc fecit
dolor |
| |
|
tenebraeque, per quas ipse se irritat
furor, |
| |
|
gladiusque felix, cuius infecti
semel |
| 285 |
|
uecors libido est. quidquid euersae
potest |
| |
|
superesse Troiae, maneat: exactum
satis |
| |
|
poenarum et ultra est. regia ut uirgo
occidat |
| |
|
tumuloque donum detur et cineres
riget |
| |
|
et facinus atrox caedis ut thalamos
uocent, |
| 290 |
|
non patiar. in me culpa cunctorum
redit: |
| |
|
qui non uetat peccare, cum possit,
iubet. |
| |
Py. |
Nullumne Achillis praemium manes
ferent? |
| |
Ag. |
Ferent, et illum laudibus cuncti
canent |
| |
|
magnumque terrae nomen ignotae
audient. |
| 295 |
|
quod si leuatur sanguine infuso
cinis, |
| |
|
opima Phrygii colla caedantur
greges |
| |
|
fluatque nulli flebilis matri
cruor. |
| |
|
quis iste mos est? quando in inferias homo
est |
| |
|
impensus hominis? detrahe inuidiam
tuo |
| 300 |
|
odiumque patri, quem coli poena
iubes. |
| |
Py. |
O tumide, rerum dum secundarum
status |
| |
|
extollit animos, timide, cum increpuit
metus, |
| |
|
regum tyranne! iamne flammatum
geris |
| |
|
amore subito pectus ac ueneris
nouae |
| |
|
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - |
304b
lacunam indicauit x || |
| 305 |
|
solusne totiens spolia de nobis
feres? |
| |
|
hac dextra Achilli uictimam reddam
suam. |
| |
|
quam si negas retinesque, maiorem
dabo |
| |
|
dignamque quam det Pyrrhus; et nimium
diu |
| |
|
a caede nostra regia cessat manus |
| 310 |
|
paremque poscit Priamus. |
| |
Ag. |
paremque poscit
Priamus.--Haud equidem nego |
| |
|
hoc esse Pyrrhi maximum in bello
decus, |
| |
|
saeuo peremptus ense quod Priamus
iacet, |
| |
|
supplex paternus. |
| |
Py. |
supplex
paternus.--Supplices nostri
patris |
| |
|
hostesque eosdem nouimus. Priamus
tamen |
| 315 |
|
praesens rogauit; tu, graui pauidus
metu |
| |
|
nec ad rogandum fortis, Aiaci
preces |
| |
|
Ithacoque mandas clausus atque hostem
tremens. |
| |
Ag. |
At non timebat tunc tuus, fateor,
parens, |
| |
|
interque caedes Graeciae atque ustas
rates |
| 320 |
|
segnis iacebat belli et armorum
immemor, |
| |
|
leui canoram uerberans plectro
chelyn. |
| |
Py. |
Tunc magnus Hector, arma contemnens
tua, |
| |
|
cantus Achillis timuit, et tanto in
metu |
| |
|
naualibus pax alta Thessalicis
fuit. |
| 325 |
Ag. |
Nempe isdem in istis Thessalis
naualibus |
| |
|
pax alta rursus Hectoris patri
fuit. |
| |
Py. |
Est regis alti spiritum regi
dare. |
| |
Ag. |
Cur dextra regi spiritum eripuit
tua? |
| |
Py. |
Mortem misericors saepe pro uita
dabit. |
| 330 |
Ag. |
Et nunc misericors uirginem busto
petis? |
| |
Py. |
Iamne immolari uirgines credis
nefas? |
| |
Ag. |
Praeferre patriam liberis regem
decet. |
| |
Py. |
Lex nulla capto parcit aut poenam
impedit. |
| |
Ag. |
Quod non uetat lex, hoc uetat fieri
pudor. |
| 335 |
Py. |
Quodcumque libuit facere uictori
licet. |
| |
Ag. |
Minimum decet libere cui multum
licet. |
| |
Py. |
His ista iactas, quos decem annorum
graui |
| |
|
regno subactos Pyrrhus exsoluet
iugo? |
| |
Ag. |
Hos Scyros animos? |
| |
Py. |
Hos Scyros
animos?--Scelere quae fratrum
caret. |
| 340 |
Ag. |
Inclusa fluctu -- |
| |
Py. |
Inclusa fluctu
----Nempe cognati maris: |
| |
|
Atrei et Thyestae nobilem noui
domum. |
| |
Ag. |
Ex uirginis concepte furtiuo
stupro |
| |
|
et ex Achille nate, sed nondum uiro --
|
| |
Py. |
Illo ex Achille, genere qui mundum
suo, |
| 345 |
|
sparsus per omne caelitum regnum,
tenet: |
| |
|
Thetide aequor, umbras Aeaco, caelum
Ioue. |
| |
Ag. |
Illo ex Achille, qui manu Paridis
iacet. |
| |
Py. |
Quem nec deorum comminus quisquam
petit. |
| |
Ag. |
Compescere equidem uerba et audacem
malo |
| 350 |
|
poteram domare; sed meus captis
quoque |
| |
|
scit parcere ensis. potius interpres
deum |
| |
|
Calchas uocetur: fata si poscent,
dabo. |
| |
|
Tu, qui Pelasgae
uincla soluisti rati |
| |
|
morasque bellis, arte qui reseras
polum, |
| 355 |
|
cui uiscerum secreta, cui mundi
fragor |
| |
|
et stella longa semitam flamma
trahens |
| |
|
dant signa fati, cuius ingenti
mihi |
| |
|
mercede constant ora: quid iubeat
deus |
| |
|
effare, Calchas, nosque consilio
rege. |
| |
|
|
Calchas |
| |
|
| 360 |
|
Dant fata Danais quo solent pretio
uiam: |
| |
|
mactanda uirgo est Thessali busto
ducis; |
| |
|
sed quo iugari Thessalae cultu
solent |
| |
|
Ionidesue uel Mycenaeae nurus, |
| |
|
Pyrrhus parenti coniugem tradat
suo: |
| 365 |
|
sic rite dabitur. Non tamen nostras
tenet |
| |
|
haec una puppes causa: nobilior
tuo, |
| |
|
Polyxene, cruore debetur cruor. |
| |
|
quem fata quaerunt, turre de summa
cadat |
| |
|
Priami nepos Hectoreus et letum
oppetat. |
| 370 |
|
tum mille uelis impleat classis
freta. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| |
|
Verum est an timidos fabula
decipit |
| |
|
umbras corporibus uiuere conditis, |
| |
|
cum coniunx oculis imposuit manum |
| |
|
supremusque dies solibus obstitit |
| 375 |
|
et tristis cineres urna coercuit? |
| |
|
non prodest animam tradere funeri, |
| |
|
sed restat miseris uiuere longius? |
| |
|
an toti morimur nullaque pars
manet |
| |
|
nostri, cum profugo spiritus
halitu |
| 380 |
|
immixtus nebulis cessit in aera |
| |
|
et nudum tetigit subdita fax
latus? |
| |
|
Quidquid sol oriens,
quidquid et occidens |
| |
|
nouit, caeruleis Oceanus fretis |
| |
|
quidquid bis ueniens et fugiens
lauat, |
| 385 |
|
aetas Pegaseo corripiet gradu. |
| |
|
quo bis sena uolant sidera
turbine, |
| |
|
quo cursu properat uoluere saecula |
| |
|
astrorum dominus, quo properat
modo |
| |
|
obliquis Hecate currere flexibus: |
| 390 |
|
hoc omnes petimus fata nec
amplius, |
| |
|
iuratos superis qui tetigit lacus, |
| |
|
usquam est; ut calidis fumus ab
ignibus |
| |
|
uanescit, spatium per breue
sordidus, |
| |
|
ut nubes, grauidas quas modo
uidimus, |
| 395 |
|
arctoi Boreae dissipat impetus: |
| |
|
sic hic, quo regimur, spiritus
effluet. |
| |
|
Post mortem nihil est ipsaque mors
nihil, |
| |
|
uelocis spatii meta nouissima; |
| |
|
spem ponant auidi, solliciti
metum: |
| 400 |
|
tempus nos auidum deuorat et
chaos. |
| |
|
mors indiuidua est, noxia corpori |
| |
|
nec parcens animae: Taenara et
aspero |
| |
|
regnum sub domino limen et
obsidens |
| |
|
custos non facili Cerberus ostio |
| 405 |
|
rumores uacui uerbaque inania |
| |
|
et par sollicito fabula somnio. |
| |
|
quaeris quo iaceas post obitum
loco? |
| |
|
quo non nata
iacent. |
| |
|
|
Andromacha |
| |
|
| |
|
Quid, maesta Phrygiae turba,
laceratis comas |
| 410 |
|
miserumque tunsae pectus effuso
genas |
| |
|
fletu rigatis? leuia perpessae
sumus, |
| |
|
si flenda patimur. Ilium uobis
modo, |
| |
|
mihi cecidit olim, cum ferus curru
incito |
| |
|
mea membra raperet et graui gemeret
sono |
| 415 |
|
Peliacus axis pondere Hectoreo
tremens. |
| |
|
tunc obruta atque euersa quodcumque
accidit |
| |
|
torpens malis rigensque sine sensu
fero. |
| |
|
Iam erepta Danais coniugem sequerer
meum, |
| |
|
nisi hic teneret: hic meos animos
domat |
| 420 |
|
morique prohibet; cogit hic aliquid
deos |
| |
|
adhuc rogare, tempus aerumnae
addidit. |
| |
|
hic mihi malorum maximum fructum
abstulit, |
| |
|
nihil timere: prosperis rebus
locus |
| |
|
ereptus omnis, dura qua ueniant
habent. |
| 425 |
|
miserrimum est timere, cum speres
nihil. |
| |
|
|
Senex |
| |
|
| |
|
Quis te repens commouit afflictam
metus? |
| |
An. |
Exoritur aliquod maius ex magno
malum. |
| |
|
nondum ruentis Ilii fatum stetit. |
| |
Sen. |
Et quas reperiet, ut uelit, clades
deus? |
| 430 |
An. |
Stygis profundae claustra et obscuri
specus |
| |
|
laxantur et, ne desit euersis
metus, |
| |
|
hostes ab imo conditi Dite exeunt --
|
| |
|
solisne retro peruium est Danais
iter? |
| |
|
certe aequa mors est! -- turbat atque agitat
Phrygas |
| 435 |
|
communis iste terror; hic proprie
meum |
| |
|
exterret animum, noctis horrendae
sopor. |
| |
Sen. |
Quae uisa portas? effer in medium
metus. |
| |
An. |
Partes fere nox alma transierat
duas |
| |
|
clarumque septem uerterant stellae
iugum; |
| 440 |
|
ignota tandem uenit afflictae
quies |
| |
|
breuisque fessis somnus obrepsit
genis, |
| |
|
si somnus ille est mentis attonitae
stupor: |
| |
|
cum subito nostros Hector ante oculos
stetit, |
| |
|
non qualis ultro bella in Argiuos
ferens |
| 445 |
|
Graias petebat facibus Idaeis
rates, |
| |
|
nec caede multa qualis in Danaos
furens |
| |
|
uera ex Achille spolia simulato
tulit; |
| |
|
non ille uultus flammeum intendens
iubar, |
| |
|
sed fessus ac deiectus et fletu
grauis |
| 450 |
|
similisque nostro, squalida obtectus
coma. |
| |
|
iuuat tamen uidisse. tum quassans
caput: |
| |
|
'dispelle somnos' inquit 'et natum
eripe, |
| |
|
o fida coniunx: lateat, haec una est
salus. |
| |
|
omitte fletus -- Troia quod cecidit
gemis? |
| 455 |
|
utinam iaceret tota. festina,
amoue |
| |
|
quocumque nostrae paruulam stirpem
domus.' |
| |
|
mihi gelidus horror ac tremor somnum
excutit, |
| |
|
oculosque nunc huc pauida, nunc illuc
ferens |
| |
|
oblita nati misera quaesiui
Hectorem: |
| 460 |
|
fallax per ipsos umbra complexus
abit. |
| |
|
O nate, magni certa
progenies patris, |
| |
|
spes una Phrygibus, unica afflictae
domus, |
| |
|
ueterisque suboles sanguinis nimium
inclita |
| |
|
nimiumque patri similis. hos uultus
meus |
| 465 |
|
habebat Hector, talis incessu fuit |
| |
|
habituque talis, sic tulit fortes
manus, |
| |
|
sic celsus umeris, fronte sic torua
minax |
| |
|
ceruice fusam dissipans iacta comam --
|
| |
|
o nate sero Phrygibus, o matri
cito, |
| 470 |
|
eritne tempus illud ac felix dies |
| |
|
quo Troici defensor et uindex soli |
| |
|
recidiua ponas Pergama et sparsos
fuga |
| |
|
ciues reducas, nomen et patriae
suum |
| |
|
Phrygibusque reddas? sed mei fati
memor |
| 475 |
|
tam magna timeo uota -- quod captis sat
est, |
| |
|
uiuamus. Heu me, quis locus fidus
meo |
| |
|
erit timori quaue te sede occulam? |
| |
|
arx illa pollens opibus et muris
deum, |
| |
|
gentes per omnes clara et inuidiae
grauis, |
| 480 |
|
nunc puluis altus, strata sunt flamma
omnia |
| |
|
superestque uasta ex urbe ne tantum
quidem, |
| |
|
quo lateat infans. quem locum fraudi
legam? |
| |
|
est tumulus ingens coniugis cari
sacer, |
| |
|
uerendus hosti, mole quem immensa
parens |
| 485 |
|
opibusque magnis struxit, in luctus
suos |
| |
|
rex non auarus: optume credam patri --
|
| |
|
sudor per artus frigidus totos
cadit: |
| 488 |
|
omen tremesco misera feralis loci. |
| 497 |
Sen. |
Miser occupet praesidia, securus
legat. |
| 496 |
An. |
Quid quod latere sine metu magno
nequit, |
| 492 |
|
ne prodat aliquis? |
| |
Sen. |
ne prodat aliquis?--
Amoue testes doli. |
| 493 |
An. |
Si quaeret hostis? |
| |
Sen. |
Si quaeret
hostis?--Vrbe in euersa perit: |
| 489 |
|
haec causa multos una ab interitu
arcuit, |
| 490 |
|
credi perisse. |
| |
An. |
credi perisse.--Vix spei quicquam est super: |
| 491 |
|
graue pondus illum magna nobilitas
premit; |
| 494 |
|
quid proderit latuisse redituro in
manus? |
| 495 |
Sen. |
Victor feroces impetus primos
habet. |
| 498 |
An. |
Quis te locus, quae regio seducta,
inuia |
| |
|
tuto reponet? quis feret trepidis
opem? |
| 500 |
|
quis proteget? qui semper, etiamnunc
tuos, |
| |
|
Hector, tuere: coniugis furtum
piae |
| |
|
serua et fideli cinere uicturum
excipe. |
| |
|
succede tumulo, nate -- quid retro
fugis? |
| |
|
turpesne latebras spernis? agnosco
indolem: |
| 505 |
|
pudet timere. spiritus magnos fuga |
| |
|
animosque ueteres, sume quos casus
dedit. |
| |
|
en intuere, turba quae simus
super: |
| |
|
tumulus, puer, captiua: cedendum est
malis. |
| |
|
sanctas parentis conditi sedes age |
| 510 |
|
aude subire. fata si miseros
iuuant, |
| |
|
habes salutem; fata si uitam
negant, |
| |
|
habes sepulcrum. |
| |
Sen. |
habes sepulcrum.--Claustra commissum tegunt; |
| |
|
quem ne tuus producat in medium
timor, |
| |
|
procul hinc recede teque diuersam
amoue. |
| 515 |
An. |
Leuius solet timere, qui propius
timet; |
| |
|
sed, si placet, referamus hinc alio
pedem. |
| |
Sen. |
Cohibe parumper ora questusque
opprime: |
| |
|
gressus nefandos dux Cephallanum
admouet. |
| |
An. |
Dehisce tellus, tuque, coniunx,
ultimo |
| 520 |
|
specu reuulsam scinde tellurem et
Stygis |
| |
|
sinu profundo conde depositum
meum. |
| |
|
adest Vlixes, et quidem dubio
gradu |
| |
|
uultuque: nectit pectore astus
callidos. |
| |
|
|
Vlixes |
| |
|
| |
|
Durae minister sortis hoc primum
peto, |
| 525 |
|
ut, ore quamuis uerba dicantur
meo, |
| |
|
non esse credas nostra: Graiorum
omnium |
| |
|
procerumque uox est, petere quos seras
domos |
| |
|
Hectorea suboles prohibet: hanc fata
expetunt. |
| |
|
sollicita Danaos pacis incertae
fides |
| 530 |
|
semper tenebit, semper a tergo
timor |
| |
|
respicere coget arma nec poni
sinet, |
| |
|
dum Phrygibus animos natus euersis
dabit, |
| |
|
Andromacha, uester. augur haec Calchas
canit; |
| |
|
et, si taceret augur haec Calchas,
tamen |
| 535 |
|
dicebat Hector, cuius et stirpem
horreo. |
| |
|
generosa in ortus semina exsurgunt
suos: |
| |
|
sic ille magni paruus armenti
comes |
| |
|
primisque nondum cornibus findens
cutem |
| |
|
ceruice subito celsus et fronte
arduus |
| 540 |
|
gregem paternum ducit ac pecori
imperat; |
| |
|
quae tenera caeso uirga de trunco
stetit, |
| |
|
par ipsa matri tempore exiguo
subit |
| |
|
umbrasque terris reddit et caelo
nemus; |
| |
|
sic male relictus igne de magno
cinis |
| 545 |
|
uires resumit. Est quidem iniustus
dolor |
| |
|
rerum aestimator: si tamen tecum
exigas, |
| |
|
ueniam dabis, quod bella post hiemes
decem |
| |
|
totidemque messes iam senex miles
timet |
| |
|
aliasque clades rursus ac numquam
bene |
| 550 |
|
Troiam iacentem. magna res Danaos
mouet, |
| |
|
futurus Hector: libera Graios
metu. |
| |
|
haec una naues causa deductas
tenet, |
| |
|
hic classis haeret. neue crudelem
putes, |
| |
|
quod sorte iussus Hectoris natum
petam: |
| 555 |
|
petissem Oresten. patere quod uictor
tulit. |
| |
An. |
Vtinam quidem esses, nate, materna in
manu, |
| |
|
nossemque quis te casus ereptum
mihi |
| |
|
teneret, aut quae regio -- non
hostilibus |
| |
|
confossa telis pectus ac uinclis
manus |
| 560 |
|
secantibus praestricta, non acri
latus |
| |
|
utrumque flamma cincta maternam
fidem |
| |
|
umquam exuissem. nate, quis te nunc
locus, |
| |
|
fortuna quae possedit? errore auio |
| |
|
uagus arua lustras? uastus an patriae
uapor |
| 565 |
|
corripuit artus? saeuus an uictor
tuo |
| |
|
lusit cruore? numquid immanis
ferae |
| |
|
morsu peremptus pascis Idaeas
aues? |
| |
Vl. |
Simulata remoue uerba; non facile est
tibi |
| |
|
decipere Vlixem: uicimus matrum
dolos |
| 570 |
|
etiam dearum. cassa consilia
amoue; |
| |
|
ubi natus est? |
| |
An. |
ubi natus est?--
Vbi Hector? ubi cuncti Phryges? |
| |
|
ubi Priamus? unum quaeris: ego quaero
omnia. |
| |
Vl. |
Coacta dices sponte quod fari
abnuis: |
| 587 |
|
stulta est fides celare quod prodas
statim. |
| 574 |
An. |
Tuta est, perire quae potest debet
cupit. |
| 575 |
Vl. |
Magnifica uerba mors prope admota
excutit. |
| |
An. |
Si uis, Vlixe, cogere Andromacham
metu, |
| |
|
uitam minare: nam mori uotum est
mihi. |
| |
Vl. |
Verberibus igni morte cruciatu
eloqui |
| |
|
quodcumque celas adiget inuitam
dolor |
| 580 |
|
et pectore imo condita arcana
eruet: |
| |
|
necessitas plus posse quam pietas
solet. |
| |
An. |
Propone flammas, uulnera et diras
mali |
| |
|
doloris artes et famem et saeuam
sitim |
| |
|
uariasque pestes undique et ferrum
inditum |
| 585 |
|
uisceribus ipsis, carceris caeci
luem, |
| |
|
et quidquid audet uictor iratus
tumens: |
| 588 |
|
animosa nullos mater admittit
metus. |
| |
Vl. |
Hic ipse, quo nunc contumax perstas,
amor |
| 590 |
|
consulere paruis liberis Danaos
monet. |
| |
|
post arma tam longinqua, post annos
decem |
| |
|
minus timerem quos facit Calchas
metus, |
| |
|
si mihi timerem: bella Telemacho
paras. |
| |
An. |
Inuita, Vlixe, gaudium Danais
dabo: |
| 595 |
|
dandum est; fatere quos premis luctus,
dolor. |
| |
|
gaudete, Atridae, tuque laetifica, ut
soles, |
| |
|
refer Pelasgis: Hectoris proles
obit. |
| |
Vl. |
Et esse uerum hoc qua probas Danais
fide? |
| |
An. |
Ita quod minari maximum uictor
potest |
| 600 |
|
contingat et me fata maturo exitu |
| |
|
facilique soluant ac meo condant
solo |
| |
|
et patria tellus Hectorem leuiter
premat, |
| |
|
ut luce caruit: inter extinctos
iacet |
| |
|
datusque tumulo debita exanimis
tulit. |
| 605 |
Vl. |
Expleta fata stirpe sublata
Hectoris |
| |
|
solidamque pacem laetus ad Danaos feram --
|
| |
|
quid agis, Vlixe? Danaidae credent
tibi: |
| |
|
tu cui? parenti: fingit an quisquam hoc
parens, |
| |
|
nec abominandae mortis auspicium
pauet? |
| 610 |
|
auspicia metuunt qui nihil maius
timent. |
| |
|
fidem alligauit iure iurando suam --
|
| |
|
si peierat, timere quid grauius
potest? |
| |
|
nunc aduoca astus, anime, nunc fraudes,
dolos, |
| |
|
nunc totum Vlixem; ueritas numquam
perit. |
| 615 |
|
scrutare matrem: maeret, illacrimat,
gemit; |
| |
|
sed huc et illuc anxios gressus
refert |
| |
|
missasque uoces aure sollicita
excipit: |
| |
|
magis haec timet, quam maeret. ingenio est
opus. |
| |
|
Alios parentes alloqui
in luctu decet: |
| 620 |
|
tibi gratulandum est, misera, quod nato
cares, |
| |
|
quem mors manebat saeua praecipitem
datum |
| |
|
e turre, lapsis sola quae muris
manet. |
| |
An. |
Reliquit animus membra, quatiuntur,
labant |
| |
|
torpetque uinctus frigido sanguis
gelu. |
| 625 |
Vl. |
Intremuit: hac, hac parte quaerenda est
mihi; |
| |
|
matrem timor detexit: iterabo metum. --
|
| |
|
ite, ite celeres, fraude materna
abditum |
| |
|
hostem, Pelasgi nominis pestem
ultimam, |
| |
|
ubicumque latitat, erutam in medium date. --
|
| 630 |
|
bene est: tenetur. perge, festina, attrahe --
|
| |
|
quid respicis trepidasque? iam certe
perit. |
| |
An. |
Vtinam timerem. solitus ex longo est
metus: |
| |
|
dediscit animus sero quod didicit
diu. |
| |
Vl. |
Lustrale quoniam debitum muris
puer |
| 635 |
|
sacrum antecessit nec potest uatem
sequi |
| |
|
meliore fato raptus, hoc Calchas
ait |
| |
|
modo piari posse redituras rates, |
| |
|
si placet undas Hectoris sparsi
cinis |
| |
|
ac tumulus imo totus aequetur
solo. |
| 640 |
|
nunc ille quoniam debitam effugit
necem, |
| |
|
erit admouenda sedibus sacris
manus. |
| |
An. |
Quid agimus? animum distrahit geminus
timor: |
| |
|
hinc natus, illinc coniugis cari
cinis. |
| |
|
pars utra uincet? testor immites
deos, |
| 645 |
|
deosque ueros coniugis manes mei: |
| |
|
non aliud, Hector, in meo nato
mihi |
| |
|
placere quam te. uiuat, ut possit
tuos |
| |
|
referre uultus -- prorutus tumulo
cinis |
| |
|
mergetur? ossa fluctibus spargi
sinam |
| 650 |
|
disiecta uastis? potius hic mortem oppetat. --
|
| |
|
poteris nefandae deditum mater
neci |
| |
|
uidere, poteris celsa per fastigia |
| |
|
missum rotari? potero, perpetiar,
feram, |
| |
|
dum non meus post fata uictoris
manu |
| 655 |
|
iactetur Hector. -- hic suam poenam
potest |
| |
|
sentire, at illum fata iam in tuto locant --
|
| |
|
quid fluctuaris? statue, quem poenae
extrahas. |
| |
|
ingrata, dubitas? Hector est illinc tuus --
|
| |
|
erras: utrimque est Hector; hic sensus
potens, |
| 660 |
|
forsan futurus ultor extincti patris --
|
| |
|
utrique parci non potest: quidnam
facis? |
| |
|
serua e duobus, anime, quem Danai
timent. |
| |
Vl. |
Responsa peragam: funditus busta
eruam. |
| |
An. |
Quae uendidistis? |
| |
Vl. |
Quae uendidistis?--
Pergam et e summo aggere |
| 665 |
|
traham sepulcra. |
| |
An. |
traham sepulcra.--Caelitum appello fidem |
| |
|
fidemque Achillis: Pyrrhe, genitoris
tui |
| |
|
munus tuere. |
| |
Vl. |
munus tuere.--Tumulus hic campo statim |
| |
|
toto iacebit. |
| |
An. |
toto iacebit.--Fuerat hoc prorsus nefas |
| |
|
Danais inausum. templa uiolastis,
deos |
| 670 |
|
etiam fauentes: busta transierat
furor. |
| |
|
resistam, inermis offeram armatis
manus, |
| |
|
dabit ira uires. qualis Argolicas
ferox |
| |
|
turmas Amazon strauit, aut qualis
deo |
| |
|
percussa Maenas entheo siluas
gradu |
| 675 |
|
armata thyrso terret atque expers
sui |
| |
|
uulnus dedit nec sensit, in medios
ruam |
| |
|
tumuloque cineris socia defenso
cadam. |
| |
Vl. |
Cessatis et uos flebilis clamor
mouet |
| |
|
furorque cassus feminae? iussa
ocius |
| 680 |
|
peragite. |
| |
An. |
peragite.--Me, me sternite hic ferro prius. |
| |
|
molire terras, Hector: ut Vlixem
domes, |
| |
|
repellor, heu me. rumpe fatorum
moras, |
| |
|
uel umbra satis es -- arma concussit
manu, |
| |
|
iaculatur ignes -- cernitis, Danai,
Hectorem? |
| 685 |
|
an sola uideo? |
| |
Vl. |
an sola uideo?--Funditus cuncta eruam. |
| |
An. |
Quid agis? ruina mater et natum et
uirum |
| |
|
prosternis una? forsitan Danaos
prece |
| |
|
placare poteris. conditum elidet
statim |
| |
|
immane busti pondus -- intereat
miser |
| 690 |
|
ubicumque potius, ne pater natum
obruat |
| |
|
prematque patrem natus. -- Ad genua
accido |
| |
|
supplex, Vlixe, quamque nullius
pedes |
| |
|
nouere dextram pedibus admoueo
tuis. |
| |
|
miserere matris et preces placidus
pias |
| 695 |
|
patiensque recipe, quoque te celsum
altius |
| |
|
superi leuarunt, mitius lapsos
preme: |
| |
|
misero datur quodcumque, fortunae
datur. |
| |
|
sic te reuisat coniugis sanctae
torus, |
| |
|
annosque, dum te recipit, extendat
suos |
| 700 |
|
Laerta; sic te iuuenis excipiat
tuus, |
| |
|
et uota uincens uestra felici
indole |
| |
|
aetate auum transcendat, ingenio
patrem. |
| |
|
miserere matris: unicum adflictae
mihi |
| |
|
solamen hic est. |
| |
Vl. |
solamen hic est.--Exhibe natum et roga. |
| 705 |
An. |
Huc e latebris procede tuis, |
| |
|
flebile matris furtum miserae. |
| |
|
Hic est, hic est terror, Vlixe, |
| |
|
mille
carinis. |
| |
|
Submitte manus dominique pedes |
| |
|
supplice dextra stratus adora |
| 710 |
|
nec turpe puta quidquid miseros |
| |
|
Fortuna
iubet. |
| |
|
pone ex animo reges atauos |
| |
|
magnique senis iura per omnis |
| |
|
incluta terras, excidat Hector, |
| 715 |
|
gere captiuum positoque genu -- |
| |
|
si tua nondum funera sentis -- |
| |
|
matris fletus imitare tuae. |
| |
|
Vidit pueri regis
lacrimas |
| |
|
et Troia prior, paruusque minas |
| 720 |
|
trucis Alcidae flexit Priamus. |
| |
|
Ille, ille ferox, cuius uastis |
| |
|
uiribus omnes cessere ferae, |
| |
|
qui perfracto limine Ditis |
| |
|
caecum retro patefecit iter, |
| 725 |
|
hostis parui uictus lacrimis |
| |
|
'suscipe' dixit 'rector habenas |
| |
|
patrioque sede celsus solio; |
| |
|
sed sceptra fide meliore tene': |
| |
|
hoc fuit illo uictore capi. |
| 730 |
|
Discite mites Herculis iras -- |
| |
|
an sola placent Herculis arma? |
| |
|
iacet ante pedes non minor illo |
| |
|
supplice supplex uitamque petit --
|
| |
|
regnum Troiae quocumque uolet |
| 735 |
|
Fortuna ferat. |
| |
Vl. |
Matris quidem me maeror attonitae
mouet, |
| |
|
magis Pelasgae me tamen matres
mouent, |
| |
|
quarum iste magnos crescit in luctus
puer. |
| |
An. |
Has, has ruinas urbis in cinerem
datae |
| 740 |
|
hic excitabit? hae manus Troiam
erigent? |
| |
|
nullas habet spes Troia, si tales
habet. |
| |
|
non sic iacemus Troes, ut cuiquam
metus |
| |
|
possimus esse. spiritus genitor
facit? |
| |
|
sed nempe tractus. ipse post Troiam
pater |
| 745 |
|
posuisset animos, magna quos frangunt
mala. |
| |
|
si poena petitur quae peti grauior
potest? |
| |
|
famulare collo nobili subeat
iugum, |
| |
|
seruire liceat. aliquis hoc regi
negat? |
| |
Vl. |
Non hoc Vlixes, sed negat Calchas
tibi. |
| 750 |
An. |
O machinator fraudis et scelerum
artifex, |
| |
|
uirtute cuius bellica nemo
occidit, |
| |
|
dolis et astu maleficae mentis
iacent |
| |
|
etiam Pelasgi, uatem et insontes
deos |
| |
|
praetendis? hoc est pectoris facinus
tui. |
| 755 |
|
nocturne miles, fortis in pueri
necem |
| |
|
iam solus audes aliquid et claro
die. |
| |
Vl. |
Virtus Vlixis Danaidis nota est
satis |
| |
|
nimisque Phrygibus. non uacat uanis
diem |
| |
|
conterere uerbis: ancoras classis
legit. |
| 760 |
An. |
Breuem moram largire, dum officium
parens |
| |
|
nato supremum reddo et amplexu
ultimo |
| |
|
auidos dolores satio.
Vl. Misereri
tui |
| |
|
utinam liceret. quod tamen solum
licet, |
| |
|
tempus moramque dabimus. arbitrio
tuo |
| 765 |
|
implere lacrimis: fletus aerumnas
leuat. |
| |
An. |
O dulce pignus, o decus lapsae
domus |
| |
|
summumque Troiae funus, o Danaum
timor, |
| |
|
genetricis o spes uana, cui demens
ego |
| |
|
laudes parentis bellicas, annos
aui |
| 770 |
|
medios precabar, uota destituit
deus. |
| |
|
Iliaca non tu sceptra regali
potens |
| |
|
gestabis aula, iura nec populis
dabis |
| |
|
uictasque gentes sub tuum mittes
iugum, |
| |
|
non Graia caedes terga, non Pyrrhum
trahes; |
| 775 |
|
non arma tenera parua tractabis
manu |
| |
|
sparsasque passim saltibus latis
feras |
| |
|
audax sequeris nec stato lustri
die, |
| |
|
sollemne referens Troici lusus
sacrum, |
| |
|
puer citatas nobilis turmas ages; |
| 780 |
|
non inter aras mobili uelox pede, |
| |
|
reboante flexo concitos cornu
modos, |
| |
|
barbarica prisco templa saltatu
coles. |
| |
|
o morte dira tristius leti genus! |
| |
|
flebilius aliquid Hectoris magni
nece |
| 785 |
|
muri uidebunt. |
| |
Vl. |
muri uidebunt.--Rumpe iam fletus, parens: |
| |
|
magnus sibi ipse non facit finem
dolor. |
| |
An. |
Lacrimis, Vlixe, parua quam petimus mora
est; |
| |
|
concede paucas, ut mea condam manu |
| |
|
uiuentis oculos. occidis paruus
quidem, |
| 790 |
|
sed iam timendus. Troia te expectat
tua: |
| |
|
i, uade liber, liberos Troas uide. |
| |
|
|
Astyanax |
| |
|
| |
|
Miserere, mater. |
| |
An. |
Miserere, mater.--Quid meos retines sinus |
| |
|
manusque matris cassa praesidia
occupas? |
| |
|
fremitu leonis qualis audito tener |
| 795 |
|
timidum iuuencus applicat matri
latus, |
| |
|
at ille saeuus matre summota leo |
| |
|
praedam minorem morsibus uastis
premens |
| |
|
frangit uehitque: talis e nostro
sinu |
| |
|
te rapiet hostis. oscula et fletus,
puer, |
| 800 |
|
lacerosque crines excipe et plenus
mei |
| |
|
occurre patri; pauca maternae
tamen |
| |
|
perfer querelae uerba: 'si manes
habent |
| |
|
curas priores nec perit flammis
amor, |
| |
|
seruire Graio pateris Andromachen
uiro, |
| 805 |
|
crudelis Hector? lentus et segnis
iaces? |
| |
|
redit Achilles.' sume nunc iterum
comas |
| |
|
et sume lacrimas, quidquid e misero
uiri |
| |
|
funere relictum est, sume quae reddas
tuo |
| |
|
oscula parenti. matris hanc
solacio |
| 810 |
|
relinque uestem: tumulus hanc tetigit
meus |
| |
|
manesque cari. si quid hic cineris
latet, |
| |
|
scrutabor ore. |
| |
Vl. |
scrutabor ore.--Nullus est flendi modus: |
| |
|
abripite propere classis Argolicae
moram. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| |
|
Quae uocat sedes habitanda
captas? |
| 815 |
|
Thessali montes et opaca Tempe, |
| 819 |
|
an maris uasti domitrix Iolcos? |
| 821 |
|
parua Gyrtone sterilisque Tricce, |
| 822 |
|
an frequens riuis leuibus Mothone? |
| 816 |
|
an uiros tellus dare militares |
| |
|
aptior Pthie meliorque fetu |
| 818 |
|
fortis armenti lapidosa Trachin, |
| 823 |
|
quae sub Oetaeis latebrosa siluis |
| |
|
misit infestos Troiae ruinis |
| 825 |
|
non semel
arcus? |
| |
|
Olenos tectis habitata
raris, |
| |
|
uirgini Pleuron inimica diuae, |
| |
|
an maris lati sinuosa Troezen? |
| |
|
Pelion regnum Prothoi superbum, |
| 830 |
|
tertius caelo gradus? hic
recumbens |
| |
|
montis exesi spatiosus antro |
| |
|
iam trucis Chiron pueri magister, |
| |
|
tinnulas plectro feriente chordas, |
| |
|
tunc quoque ingentes acuebat iras |
| 835 |
|
bella canendo. |
| |
|
An ferax uarii lapidis
Carystos, |
| |
|
an premens litus maris inquieti |
| |
|
semper Euripo properante Chalcis? |
| |
|
quolibet uento faciles Calydnae, |
| 840 |
|
an carens numquam Gonoessa uento |
| |
|
quaeque formidat Borean Enispe? |
| 820 |
|
urbibus centum spatiosa Crete, |
| 842 |
|
Attica pendens Peparethos ora, |
| |
|
an sacris gaudens tacitis Eleusin? |
| |
|
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - |
844b
lacunam indicauit x || |
| |
|
numquid Aiacis Salamina ?ueri |
| 845 |
|
aut fera notam Calydona saeua, |
| |
|
quasque perfundit subiturus aequor |
| |
|
segnibus terras Titaressos undis? |
| |
|
Bessan et Scarphen, Pylon an
senilem? |
| |
|
Pharin an Pisas Iouis et coronis |
| 850 |
|
Elida
claram? |
| |
|
Quolibet tristis
miseras procella |
| |
|
mittat et donet cuicumque terrae, |
| |
|
dum luem tantam Troiae atque
Achiuis |
| |
|
quae tulit, Sparte, procul absit,
absit |
| 855 |
|
Argos et saeui Pelopis Mycenae, |
| |
|
Neritos parua breuior Zacyntho |
| |
|
et nocens saxis Ithace dolosis. |
| |
|
Quod manet fatum
dominusque quis te, |
| |
|
aut quibus terris, Hecabe,
uidendam |
| 860 |
|
ducet? in cuius moriere regno? |
| |
|
|
Helena |
| |
|
| |
|
Quicumque hymen funestus,
inlaetabilis |
| |
|
lamenta caedes sanguinem gemitus
habet, |
| |
|
est auspice Helena dignus. euersis
quoque |
| |
|
nocere cogor Phrygibus: ego Pyrrhi
toros |
| 865 |
|
narrare falsos iubeor, ego cultus
dare |
| |
|
habitusque Graios. arte capietur
mea |
| |
|
meaque fraude concidet Paridis
soror. |
| |
|
fallatur; ipsi leuius hoc equidem
reor: |
| |
|
optanda mors est sine metu mortis
mori. |
| 870 |
|
quid iussa cessas agere? ad auctorem
redit |
| |
|
sceleris coacti culpa. -- Dardaniae
domus |
| |
|
generosa uirgo, melior afflictos
deus |
| |
|
respicere coepit teque felici
parat |
| |
|
dotare thalamo; tale coniugium
tibi |
| 875 |
|
non ipsa sospes Troia, non Priamus
daret. |
| |
|
nam te Pelasgae maximum gentis
decus, |
| 878 |
|
cui regna campi lata Thessalici
patent, |
| 877 |
|
ad sancta lecti iura legitimi
petit. |
| |
|
te magna Tethys teque tot pelagi
deae |
| 880 |
|
placidumque numen aequoris tumidi
Thetis |
| |
|
suam uocabunt, te datam Pyrrho
socer |
| |
|
Peleus nurum uocabit et Nereus
nurum. |
| |
|
depone cultus squalidos, festos
cape, |
| |
|
dedisce captam; deprime horrentis
comas |
| 885 |
|
crinemque docta patere distingui
manu. |
| |
|
hic forsitan te casus excelso
magis |
| |
|
solio reponet. profuit multis
capi. |
| |
|
|
Andromacha |
| |
|
| |
|
Hoc derat unum Phrygibus euersis
malum, |
| |
|
gaudere -- flagrant strata passim
Pergama: |
| 890 |
|
o coniugale tempus! an quisquam
audeat |
| |
|
negare? quisquam dubius ad thalamos
eat, |
| |
|
quos Helena suadet? pestis exitium
lues |
| |
|
utriusque populi, cernis hos tumulos
ducum |
| |
|
et nuda totis ossa quae passim
iacent |
| 895 |
|
inhumata campis? haec hymen sparsit
tuus. |
| |
|
tibi fluxit Asiae, fluxit Europae
cruor, |
| |
|
cum dimicantes lenta prospiceres
uiros, |
| |
|
incerta uoti -- perge, thalamos
appara. |
| |
|
taedis quid opus est quidue sollemni
face? |
| 900 |
|
quid igne? thalamis Troia praelucet
nouis. |
| |
|
celebrate Pyrrhi, Troades,
conubia, |
| |
|
celebrate digne: planctus et gemitus
sonet. |
| |
Hel. |
Ratione quamuis careat et flecti
neget |
| |
|
magnus dolor sociosque nonnumquam
sui |
| 905 |
|
maeroris ipsos oderit, causam
tamen |
| |
|
possum tueri iudice infesto meam, |
| |
|
grauiora passa. luget Andromacha
Hectorem |
| |
|
et Hecuba Priamum: solus occulte
Paris |
| |
|
lugendus Helenae est. durum et inuisum et
graue est |
| 910 |
|
seruitia ferre? patior hoc olim
iugum, |
| |
|
annis decem captiua. prostratum Ilium
est, |
| |
|
uersi penates? perdere est patriam
graue, |
| |
|
grauius timere. uos leuat tantus
mali |
| |
|
comitatus: in me uictor et uictus
furit. |
| 915 |
|
quam quisque famulam traheret incerto
diu |
| |
|
casu pependit? me meus traxit
statim |
| |
|
sine sorte dominus. causa bellorum
fui |
| |
|
tantaeque Teucris cladis? hoc uerum
puta, |
| |
|
Spartana puppis uestra si secuit
freta; |
| 920 |
|
sin rapta Phrygiis praeda remigibus
fui |
| |
|
deditque donum iudici uictrix dea, |
| |
|
ignosce praedae: iudicem iratum
mea |
922 praedae
Leo : raptae Richter : Paridi O || |
| |
|
habitura causa est: ista Menelaum
manent |
| |
|
arbitria. Nunc hanc luctibus paulum
tuis, |
| 925 |
|
Andromacha, omissis flecte -- uix lacrimas
queo |
| |
|
retinere. |
| |
An. |
retinere.--Quantum est Helena quod lacrimat
malum! |
| |
|
cur lacrimat autem? fare quos Ithacus
dolos, |
| |
|
quae scelera nectat; utrum ab Idaeis
iugis |
| |
|
iactanda uirgo est, arcis an celsae
edito |
| 930 |
|
mittenda saxo? num per has uastum in
mare |
| |
|
uoluenda rupes, latere quas scisso
leuat |
| |
|
altum uadoso Sigeon spectans sinu? |
| |
|
dic, fare, quidquid subdolo uultu
tegis. |
| |
|
leuiora mala sunt cuncta, quam Priami
gener |
| 935 |
|
Hecubaeque Pyrrhus. fare, quam poenam
pares |
| |
|
exprome et unum hoc deme nostris
cladibus, |
| |
|
falli: paratas perpeti mortem
uides. |
| |
Hel. |
Vtinam iuberet me quoque interpres
deum |
| |
|
abrumpere ense lucis inuisae moras |
| 940 |
|
uel Achillis ante busta furibunda
manu |
| |
|
occidere Pyrrhi, fata comitantem
tua, |
| |
|
Polyxene miseranda, quam tradi
sibi |
| |
|
cineremque Achilles ante mactari
suum, |
| |
|
campo maritus ut sit Elysio,
iubet. |
| 945 |
An. |
Vide ut animus ingens laetus audierit
necem. |
| |
|
cultus decoros regiae uestis petit |
| |
|
et admoueri crinibus patitur
manum: |
| |
|
mortem putabat illud, hoc thalamos
putat. |
| |
|
At misera luctu mater audito
stupet; |
| 950 |
|
labefacta mens succubuit -- assurge,
alleua |
| |
|
animum et cadentem, misera, firma
spiritum. |
| |
|
quam tenuis anima uinculo pendet
leui: |
| |
|
minimum est quod Hecubam facere felicem potest
-- |
| |
|
spirat, reuixit. prima mors miseros
fugit. |
| |
|
|
Hecuba |
| |
|
| 955 |
|
Adhuc Achilles uiuit in poenas
Phrygum? |
| |
|
adhuc rebellat? o manum Paridis
leuem. |
| |
|
cinis ipse nostrum sanguinem ac tumulus
sitit. |
| |
|
modo turba felix latera cingebat
mea, |
| |
|
lassabar in tot oscula et tantum
gregem |
| 960 |
|
diuidere matrem; sola nunc haec est
super, |
| |
|
uotum, comes, leuamen afflictae,
quies; |
| |
|
haec totus Hecubae fetus, hac sola
uocor |
| |
|
iam uoce mater. dura et infelix
age |
| |
|
elabere anima, denique hoc unum
mihi |
| 965 |
|
remitte funus -- inrigat fletus
genas |
965 inrigat ]
en rigat Bentley || |
| |
|
imberque uicto subitus e uultu
cadit: |
| |
|
laetare, gaude, nata. quam uellet
tuos |
| |
|
Cassandra thalamos, uellet Andromache
tuos! |
| |
An. |
Nos, Hecuba, nos, nos, Hecuba, lugendae
sumus, |
| 970 |
|
quas mota classis huc et huc sparsas
feret; |
| |
|
hanc cara tellus sedibus patriis
teget. |
| |
Hel. |
Magis inuidebis, si tuam sortem
scies. |
| |
An. |
An aliqua poenae pars meae ignota est
mihi? |
| |
Hel. |
Versata dominos urna captiuis
dedit. |
| 975 |
An. |
Cui famula trador? ede: quem dominum
uoco? |
| |
Hel. |
Te sorte prima Scyrius iuuenis
tulit. |
| |
An. |
Cassandra felix, quam furor sorti
eximit |
| |
|
Phoebusque. |
| |
Hel. |
Phoebusque.--Regum hanc maximus rector
tenet. |
| |
Hec. |
Estne aliquis, Hecubam qui suam dici
uelit? |
| 980 |
Hel. |
Ithaco obtigisti praeda nolenti
breuis. |
| |
Hec. |
Quis tam impotens ac durus et iniquae
ferus |
| |
|
sortitor urnae regibus reges
dedit? |
| |
|
quis tam sinister diuidit captas
deus? |
| |
|
quis arbiter crudelis et miseris
grauis |
| 985 |
|
eligere dominos nescit et saeua
manu |
| |
|
dat iniqua miseris fata? quis matrem
Hectoris |
| |
|
armis Achillis miscet? ad Vlixem
uocor: |
| |
|
nunc uicta, nunc captiua, nunc cunctis
mihi |
| |
|
obsessa uideor cladibus: domini
pudet, |
| 990 |
|
non seruitutis.
Hectoris spolium feret |
| |
|
qui tulit Achillis?
sterilis et saeuis fretis |
| |
|
inclusa tellus non capit tumulos
meos. |
| |
|
Duc, duc, Vlixe, nil moror, dominum
sequor; |
| |
|
me mea sequentur fata non pelago
quies |
| 995 |
|
tranquilla ueniet, saeuiet uentis
mare |
| |
|
et bella et ignes et mea et Priami
mala. |
| |
|
dumque ista ueniant, interim hoc poenae loco
est: |
| |
|
sortem occupaui, praemium eripui
tibi. |
| |
|
Sed incitato Pyrrhus
accurrit gradu |
| 1000 |
|
uultuque toruo. Pyrrhe, quid cessas?
age |
| |
|
reclude ferro pectus et Achillis
tui |
| |
|
coniunge soceros. perge, mactator
senum, |
| |
|
et hic decet te sanguis -- abreptam
trahe. |
1003 trahe E :
trahit A || |
| |
|
maculate superos caede funesta
deos, |
| 1005 |
|
maculate manes -- quid precer uobis?
precor |
| |
|
his digna sacris aequora: hoc classi
accidat |
| |
|
toti Pelasgae, ratibus hoc mille
accidat |
| |
|
meae precabor, cum uehar, quidquid
rati. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| |
|
Dulce maerenti populus
dolentum, |
| 1010 |
|
dulce lamentis resonare gentes; |
| |
|
lenius luctus lacrimaeque mordent, |
| |
|
turba quas fletu similis
frequentat. |
| |
|
semper a semper dolor est
benignus: |
1013 benignus
temptaui : malignus O || |
| |
|
gaudet in multos sua fata mitti |
| 1015 |
|
seque non solum placuisse poenae. |
| |
|
ferre quam sortem patiuntur omnes |
| |
|
nemo
recusat. |
| |
|
Nemo se credet
miserum, licet sit: |
| |
|
tolle felices; remouete multo |
| 1020 |
|
diuites auro, remouete centum |
| |
|
rura qui scindunt opulenta bubus: |
| |
|
pauperi surgent animi iacentes -- |
| |
|
est miser nemo nisi comparatus. |
| |
|
Dulce in immensis
posito ruinis, |
| 1025 |
|
neminem laetos habuisse uultus: |
| |
|
ille deplorat queriturque fatum, |
| |
|
qui secans fluctum rate singulari |
| |
|
nudus in portus cecidit petitos; |
| |
|
aequior casum tulit et procellas, |
| 1030 |
|
mille qui ponto pariter carinas |
| |
|
obrui uidit tabulaque litus |
| |
|
naufraga sterni, mare cum coactis |
| |
|
fluctibus Corus prohibet reuerti. |
| |
|
Questus est Hellen
cecidisse Phrixus, |
| 1035 |
|
cum gregis ductor radiante uillo |
| |
|
aureo fratrem simul ac sororem |
| |
|
sustulit tergo medioque iactum |
| |
|
fecit in ponto; tenuit querelas |
| |
|
et uir et Pyrrha, mare cum
uiderent, |
| 1040 |
|
et nihil praeter mare cum uiderent |
| |
|
unici terris homines relicti. |
| |
|
Soluet hunc coetum
lacrimasque nostras |
| |
|
sparget huc illuc agitata classis, |
| |
|
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - |
1043b lacunam indicauit
x || |
| |
|
et tuba iussi dare uela nautae |
| 1045 |
|
cum simul uentis properante remo |
| |
|
prenderint altum fugietque litus. |
| |
|
quis status mentis miseris, ubi
omnis |
| |
|
terra decrescet pelagusque
crescet, |
| |
|
celsa cum longe latitabit Ide? |
| 1050 |
|
tum puer matri genetrixque nato |
| |
|
Troia qua iaceat regione monstrans |
| |
|
dicet et longe digito notabit: |
| |
|
'Ilium est illic, ubi fumus alte |
| |
|
serpit in caelum nebulaeque
turpes.' |
| 1055 |
|
Troes hoc signo patriam uidebunt. |
| |
|
|
Nuntius |
| |
|
| |
|
O dura fata, saeua miseranda
horrida! |
| |
|
quod tam ferum, tam triste bis quinis
scelus |
| |
|
Mars uidit annis? quid prius referens
gemam, |
| |
|
tuosne potius, an tuos luctus,
anus? |
| |
|
|
Hecuba |
| |
|
| 1060 |
|
Quoscumque luctus fleueris, flebis
meos: |
| |
|
sua quemque tantum, me omnium clades
premit; |
| |
|
mihi cuncta pereunt: quisquis est Hecubae est
miser. |
| |
Nun. |
Mactata uirgo est, missus e muris
puer; |
| |
|
sed uterque letum mente generosa
tulit. |
| |
|
|
Andromacha |
| |
|
| 1065 |
|
Expone seriem caedis, et duplex
nefas |
| |
|
persequere: gaudet magnus aerumnas
dolor |
| |
|
tractare totas. ede et enarra
omnia. |
| |
Nun. |
Est una magna turris e Troia
super, |
| |
|
assueta Priamo, cuius e fastigio |
| 1070 |
|
summisque pinnis arbiter belli
sedens |
| |
|
regebat acies. turre in hac blando
sinu |
| |
|
fouens nepotem, cum metu uersos
graui |
| |
|
Danaos fugaret Hector et ferro et
face, |
| |
|
paterna puero bella monstrabat
senex. |
| 1075 |
|
haec nota quondam turris et muri
decus, |
| |
|
nunc saeua cautes, undique adfusa
ducum |
| |
|
plebisque turba cingitur; totum
coit |
| |
|
ratibus relictis uulgus. his collis
procul |
| |
|
aciem patenti liberam praebet
loco, |
| 1080 |
|
his alta rupes, cuius in fastigio |
| |
|
erecta summos turba librauit
pedes. |
| |
|
hunc pinus, illum laurus, hunc fagus
gerit |
| |
|
et tota populo silua suspenso
tremit. |
| |
|
extrema montis ille praerupti
petit, |
| 1085 |
|
semusta at ille tecta uel saxum
imminens |
| |
|
muri cadentis pressit, atque aliquis
nefas |
| |
|
tumulo ferus spectator Hectoreo
sedet. |
| |
|
Per spatia late plena
sublimi gradu |
| |
|
incedit Ithacus paruulum dextra
trahens |
| 1090 |
|
Priami nepotem, nec gradu segni
puer |
| |
|
ad alta pergit moenia, ut summa
stetit |
| |
|
pro turre, uultus huc et huc acres
tulit |
| |
|
intrepidus animo. qualis ingentis
ferae |
| |
|
paruus tenerque fetus et nondum
potens |
| 1095 |
|
saeuire dente iam tamen tollit
minas |
| |
|
morsusque inanes temptat atque animis
tumet: |
| |
|
sic ille dextra prensus hostili
puer |
| |
|
ferox superbit. mouerat uulgum ac
duces |
| |
|
ipsumque Vlixem. non flet e turba
omnium |
| 1100 |
|
qui fletur; ac, dum uerba fatidici et
preces |
| |
|
concipit Vlixes uatis et saeuos
ciet |
| |
|
ad sacra superos, sponte desiluit
sua |
| |
|
in media Priami regna. -- |
| |
An. |
Quis Colchus hoc, quis sedis incertae
Scytha |
| 1105 |
|
commisit, aut quae Caspium tangens
mare |
| |
|
gens iuris expers ausa? non
Busiridis |
| |
|
puerilis aras sanguis aspersit
feri, |
| |
|
nec parua gregibus membra Diomedes
suis |
| |
|
epulanda posuit. quis tuos artus
teget |
1109 teget O :
leget Bentley || |
| 1110 |
|
tumuloque tradet? |
| |
Nun. |
tumuloque
tradet?--Quos enim praeceps locus |
| |
|
reliquit artus? ossa disiecta et
graui |
| |
|
elisa casu; signa clari corporis, |
| |
|
et ora et illas nobiles patris
notas, |
| |
|
confundit imam pondus ad terram
datum; |
| 1115 |
|
soluta ceruix silicis impulsu,
caput |
| |
|
ruptum cerebro penitus expresso --
iacet |
| |
|
deforme corpus. |
| |
An. |
deforme corpus.--Sic quoque est similis patri. |
| |
Nun. |
Praeceps ut altis cecidit e muris
puer |
| |
|
fleuitque Achiuum turba quod fecit
nefas, |
| 1120 |
|
idem ille populus aliud ad facinus
redit |
| |
|
tumulumque Achillis. cuius extremum
latus |
| |
|
Rhoetea leni uerberant fluctu
uada; |
| |
|
aduersa cingit campus et cliuo
leui |
| |
|
erecta medium uallis includens
locum |
| 1125 |
|
crescit theatri more. concursus
frequens |
| |
|
impleuit omne litus: hi classis
moram |
| |
|
hac morte solui rentur, hi stirpem
hostium |
| |
|
gaudent recidi. magna pars uulgi
leuis |
| |
|
odit scelus spectatque; nec Troes
minus |
| 1130 |
|
suum frequentant funus et pauidi
metu |
| |
|
partem ruentis ultimam Troiae
uident: |
| |
|
cum subito thalami more praecedunt
faces |
| |
|
et pronuba illi Tyndaris, maestum
caput |
| |
|
demissa. 'tali nubat Hermione
modo' |
| 1135 |
|
Phryges precantur, 'sic uiro turpis
suo |
| |
|
reddatur Helena.' terror attonitos
tenet |
| |
|
utrosque populos. ipsa deiectos
gerit |
| |
|
uultus pudore, sed tamen fulgent
genae |
| |
|
magisque solito splendet extremus
decor, |
| 1140 |
|
ut esse Phoebi dulcius lumen solet |
| |
|
iamiam cadentis, astra cum repetunt
uices |
| |
|
premiturque dubius nocte uicina
dies. |
| |
|
stupet omne uulgus:
et fere cuncti magis |
| |
|
peritura laudant
hos mouet formae decus, |
| 1145 |
|
hos mollis aetas, hos uagae rerum
uices; |
| |
|
mouet animus omnes fortis et leto
obuius, |
| |
|
Pyrrhum antecedit; omnium mentes
tremunt |
| |
|
mirantur ac miserantur. Vt primum
ardui |
| |
|
sublime montis tetigit, atque alte
edito |
| 1150 |
|
iuuenis paterni uertice in busti
stetit, |
| |
|
audax uirago non tulit retro
gradum; |
| |
|
conuersa ad ictum stat truci uultu
ferox. |
| |
|
tam fortis animus omnium mentes
ferit, |
| |
|
nouumque monstrum est Pyrrhus ad caedem
piger. |
| 1155 |
|
ut dextra ferrum penitus exactum
abdidit, |
| |
|
subitus recepta morte prorupit
cruor |
| |
|
per uulnus ingens. nec tamen moriens
adhuc |
| |
|
deponit animos: cecidit, ut Achilli
grauem |
| |
|
factura terram, prona et irato
impetu. |
| 1160 |
|
uterque fleuit coetus; at timidum
Phryges |
| |
|
misere gemitum, clarius uictor
gemit. |
| |
|
hic ordo sacri. non stetit fusus
cruor |
| |
|
humoue summa fluxit: obduxit
statim |
| |
|
saeuusque totum sanguinem tumulus
bibit. |
| 1165 |
Hec. |
Ite, ite, Danai, petite iam tuti
domos; |
| |
|
optata uelis maria diffusis secet |
| |
|
secura classis: concidit uirgo ac
puer; |
| |
|
bellum peractum est. quo meas lacrimas
feram? |
| |
|
ubi hanc anilis expuam leti moram? |
| 1170 |
|
natam an nepotem, coniugem an patriam
fleam? |
| |
|
natam an nepotem, coniugem an patriam
fleam? |
| |
|
an omnia an me? sola mors uotum
meum, |
| |
|
infantibus, uiolenta, uirginibus
uenis, |
| |
|
ubique properas, saeua: me solam
times |
| |
|
uitasque, gladios inter ac tela et
faces |
| 1175 |
|
quaesita tota nocte, cupientem
fugis. |
| |
|
non hostis aut ruina, non ignis
meos |
| |
|
absumpsit artus: quam prope a Priamo
steti. |
| |
Nun. |
Repetite celeri maria, captiuae,
gradu: |
| |
|
iam uela puppis laxat et classis
mouet. |
|
§ |
