|
|
|
|
|
Oedipus |
| |
| |
|
Caeci parentis regimen et fessi
unicum |
| |
|
patris leuamen, nata, quam tanti est
mihi |
| |
|
genuisse uel sic, desere infaustum
patrem. |
| |
|
in recta quid deflectis errantem
gradum? |
| 5 |
|
permitte labi; melius inueniam
uiam, |
| |
|
quam quaero, solus, quae me ab hac uita
extrahat |
| |
|
et hoc nefandi capitis aspectu
leuet |
| |
|
caelum atque terras. quantulum hac egi
manu! |
| |
|
non uideo noxae conscium nostrae
diem, |
| 10 |
|
sed uideor. hinc iam solue inhaerentem
manum |
| |
|
et patere caecum qua uolet ferri
pedem. |
| |
|
Ibo, ibo qua praerupta protendit
iuga |
| |
|
meus Cithaeron, qua peragrato
celer |
| |
|
per saxa monte iacuit Actaeon suis |
| 15 |
|
noua praeda canibus, qua per obscurum
nemus |
| |
|
siluamque opacae uallis instinctas
deo |
| |
|
egit sorores mater et gaudens malo |
| |
|
uibrante fixum praetulit thyrso
caput; |
| |
|
uel qua cucurrit, corpus inuisum
trahens, |
| 20 |
|
Zethi iuuencus, qua per horrentes
rubos |
| |
|
tauri ferocis sanguis ostentat
fugas; |
| |
|
uel qua alta maria uertice inmenso
premit |
| |
|
Inoa rupes, qua scelus fugiens
nouum |
| |
|
nouumque faciens mater insiluit
freto |
| 25 |
|
mersura natum seque — felices
quibus |
| |
|
fortuna melior tam bonas matres
dedit. |
| |
|
Est alius istis noster in siluis
locus, |
| |
|
qui me reposcit: hunc petam cursu
incito; |
| |
|
non haesitabit gressus, huc omni
duce |
| 30 |
|
spoliatus ibo. quid moror sedes
meas? |
| |
|
mortem, Cithaeron, redde et hospitium
mihi |
| |
|
illud meum restitue, ut expirem
senex |
32 meum ]
fortasse tuum || |
| |
|
ubi debui infans. refice supplicium
uetus. |
33 refice
temptaui : recipe O || |
| |
|
semper cruente saeue crudelis
ferox, |
| 35 |
|
cum occidis et cum parcis, olim iam
tuum |
| |
|
est hoc cadauer: perage mandatum
patris, |
| |
|
iam et matris. animus gestit antiqua
exsequi |
| |
|
supplicia. quid me, nata, pestifero
tenes |
| |
|
amore uinctum? quid tenes? genitor
uocat. |
| 40 |
|
sequor, sequor, iam parce — sanguineum
gerens |
| |
|
insigne regni Laius rapti furit; |
| |
|
en ecce, inanes manibus infestis
petit |
| |
|
foditque uultus. nata, genitorem
uides? |
| |
|
ego uideo. Tandem spiritum inimicum
expue, |
| 45 |
|
desertor anime, fortis in partem
tui. |
| |
|
omitte poenae languidas longae
moras |
46 poenae . .
. moras Grotius : poenas . . . morae O || |
| |
|
mortemque totam recipe; quid segnis
traho |
| |
|
quod uiuo? nullum facere iam possum
scelus? |
| |
|
possum miser, praedico — discede a
patre, |
| 50 |
|
discede, uirgo. timeo post matrem
omnia. |
| |
|
|
Antigona |
| |
|
| |
|
Vis nulla, genitor, a tuo nostram
manum |
| |
|
corpore resoluet, nemo me comitem
tibi |
| |
|
eripiet umquam. Labdaci claram
domum, |
| |
|
opulenta ferro regna germani petant —
|
| 55 |
|
pars summa magno patris e regno mea
est, |
| |
|
pater ipse. non hunc auferet frater
mihi |
| |
|
Thebana rapto sceptra qui regno
tenet, |
| |
|
non hunc cateruas alter Argolicas
agens; |
| |
|
non si reuulso Iuppiter mundo
tonet |
| 60 |
|
mediumque nostros fulmen in nexus
cadat, |
| |
|
manum hanc remittam. prohibeas, genitor,
licet: |
| |
|
regam abnuentem, derigam inuiti
gradum. |
| |
|
in plana tendis? uado; praerupta
appetis? |
| |
|
non obsto, sed praecedo; quo uis
utere |
| 65 |
|
duce me, duobus omnis eligitur
uia: |
| |
|
perire sine me non potes, mecum
potes. |
| |
|
hic alta rupes arduo surgit iugo |
| |
|
spectatque longe spatia subiecti
maris: |
| |
|
uis hanc petamus? nudus hic pendet
silex, |
| 70 |
|
hic scissa tellus faucibus ruptis
hiat: |
| |
|
uis hanc petamus? hic rapax torrens
cadit |
| |
|
partesque lapsi montis exesas
rotat: |
| |
|
in hunc ruamus? dum prior, quo uis
eo. |
| |
|
non deprecor, non hortor. extingui
cupis |
| 75 |
|
uotumque, genitor, maximum mors est
tibi? |
| |
|
si moreris, antecedo, si uiuis,
sequor. |
| |
|
Sed flecte mentem, pectus antiquum
aduoca |
| |
|
uictasque magno robore aerumnas
doma; |
| |
|
resiste: tantis in malis uinci mori
est. |
| 80 |
Oe. |
Vnde in nefanda specimen egregium
domo? |
| |
|
unde ista generi uirgo dissimilis
suo? |
| |
|
Fortuna, cedis? aliquis est ex me
pius? |
| |
|
non esset umquam, fata bene noui
mea, |
| |
|
nisi ut noceret. ipsa se in leges
nouas |
| 85 |
|
natura uertet: regeret in fontem
citas |
85 uertet
A : uertit E || |
| |
|
reuolutus undas amnis et noctem
afferet |
| |
|
Phoebea lampas, Hesperus faciet
diem; |
| |
|
ut ad miserias aliquid accedat
meas, |
| |
|
pii quoque erimus. unica Oedipodae est
salus, |
| 90 |
|
non esse saluum. liceat ulcisci
patrem |
| |
|
adhuc inultum. dextra quid cessas
iners |
| |
|
exigere poenas? quidquid exactum est
adhuc, |
| |
|
matri dedisti. Mitte genitoris
manum, |
| |
|
animosa uirgo: funus extendis meum |
| 95 |
|
longasque uiui ducis exequias
patris. |
| |
|
aliquando terra corpus inuisum
tege; |
| |
|
peccas honesta mente, pietatem
uocas |
| |
|
patrem insepultum trahere. qui cogit
mori |
| |
|
nolentem in aequo est quique properantem
impedit; |
| 100 |
|
occidere est uetare cupientem
mori. |
100 deleuit Leo
|| |
| |
|
nec tamen in aequo est: alterum grauius
reor: |
| |
|
malo imperari quam eripi mortem
mihi. |
| |
|
desiste coepto, uirgo: ius uitae ac
necis |
| |
|
meae penes me est. regna deserui
libens, |
| 105 |
|
regnum mei retineo. si fida es
comes, |
| |
|
ensem parenti trade, sed notum
nece |
| |
|
cum regno et illum? faciet, ubicumque est,
opus. |
| |
|
ibi sit; relinquo. natus hunc habeat
meus, |
| 110 |
|
sed uterque. — flammas potius et uastum
aggerem |
| |
|
compone; in altos ipse me immittam
rogos, |
| |
|
haerebo ad ignes, funebrem accendam
struem, |
112 haerebo E :
erectam A | accendam Fitch : ascendam A : escendam
E : funebri abscondar strue Leo : uersum damnauit Richter
|| |
| |
|
pectusque soluam durum et in cinerem
dabo |
| |
|
hoc quidquid in me uiuit. — ubi saeuum
est mare? |
| 115 |
|
duc ubi sit altis prorutum saxis
iugum, |
| |
|
ubi torua rapidus uoluat Ismenos
uada, |
116 uoluat Peiper :
ducat O || |
| |
|
duc ubi ferae sint, ubi fretum, ubi praeceps
locus, |
117 sint A : sunt
E || |
| |
|
si dux es; illuc ire morituro
placet, |
| |
|
ubi sedit alta rupe semifero dolos |
| 120 |
|
Sphinx ore nectens. derige huc gressus
pedum, |
| |
|
hic siste patrem. dira ne sedes
uacet, |
| |
|
monstrum repone maius. hoc saxum
insidens |
| |
|
obscura nostrae uerba fortunae
loquar, |
| |
|
quae nemo soluat: quisquis Assyrio
loca |
| 125 |
|
possessa regi scindis et Cadmi
nemus |
| |
|
serpente notum, sacra quo Dirce
latet, |
| |
|
supplex adoras, quisquis Eurotan
bibis |
| |
|
Spartenque fratre nobilem gemino
colis, |
| |
|
quique Elin et Parnason et
Boeotios |
| 130 |
|
colonus agros uberis tondes soli: |
| |
|
aduerte mentem. saeua Thebarum
lues |
| |
|
luctifica caecis uerba committens
modis |
| |
|
quid simile posuit, quid tam
inextricabile? |
| |
|
aui gener patrisque riualis sui, |
| 135 |
|
frater suorum liberum et fratrum
parens; |
| |
|
uno auia partu liberos peperit
uiro, |
| |
|
sibi et nepotes. monstra quis tanta
explicet? |
| |
|
ego ipse, uictae spolia qui Sphingis
tuli, |
| |
|
haerebo fati tardus interpres mei. |
| 140 |
|
Quid perdis ultra uerba? quid
pectus ferum |
| |
|
mollire temptas precibus? hoc animo
sedet |
| |
|
effundere hanc cum morte luctantem
diu |
| |
|
animam et tenebras petere: nam sceleri haec
meo |
| |
|
parum alta nox est: Tartaro condi
iuuat, |
| 145 |
|
et si quid ultra Tartarum est; tandem
libet |
| |
|
quod olim oportet. morte prohiberi haud
queo. |
| |
|
ferrum negabis? noxias lapsu uias |
| |
|
cludes et artis colla laqueis
inseri |
| |
|
prohibebis? herbas quae ferunt letum
auferes? |
| 150 |
|
quid ista tandem cura proficiet
tua? |
| |
|
ubique mors est. optume hoc cauit
deus: |
| |
|
eripere uitam nemo non homini
potest, |
| |
|
at nemo mortem; mille ad hanc aditus
patent. |
| |
|
nil quaero: dextra noster et nuda
solet |
| 155 |
|
bene animus uti — dextra, nunc toto
impetu, |
| |
|
toto dolore, uiribus totis ueni. |
| |
|
non destino unum uulneri nostro
locum: |
| |
|
totus nocens sum: qua uoles mortem
exige. |
| |
|
effringe pectus corque tot scelerum
capax |
| 160 |
|
euelle, totos uiscerum nuda sinus. |
| |
|
fractum incitatis ictibus guttur
sonet |
| |
|
laceraeue fixis unguibus uenae
fluant. |
162 -ue µ : -que
E : -ne A || |
| |
|
aut derige iras quo soles: haec
uulnera |
| |
|
rescissa multo sanguine ac tabe
inriga. |
| 165 |
|
hac extrahe animam duram,
inexpugnabilem. |
| |
|
Et tu, parens, ubicumque poenarum
arbiter |
| |
|
adstas mearum; non ego hoc tantum
scelus |
| |
|
ulla expiari credidi poena satis |
| |
|
umquam, nec ista morte contentus
fui, |
| 170 |
|
nec me redemi parte: membratim
tibi |
| |
|
perire uolui — debitum tandem
exige. |
| |
|
nunc soluo poenas, tunc tibi inferias
dedi. |
| |
|
ades atque inertem dexteram introrsus
preme |
| |
|
magisque merge: timida tunc paruo
caput |
| 175 |
|
libauit haustu uixque cupientes
sequi |
| |
|
eduxit oculos. haeret etiamnunc
mihi |
| |
|
ille animus, haeret, cum recusantem
manum |
177 haesit Fitch :
haeret O || |
| |
|
pressere uultus. audies uerum,
Oedipu: |
| |
|
minus eruisti lumina audacter tua, |
| 180 |
|
quam praestitisti. nunc manum cerebro
indue: |
| |
|
hac parte mortem perage qua coepi
mori. |
| |
An. |
Pauca, o parens magnanime, miserandae
precor |
| |
|
ut uerba natae mente placata
audias. |
| |
|
non te ut reducam ueteris ad speciem
domus |
| 185 |
|
habitumque regni flore pollentem
inclito |
| |
|
peto aut ut iras, temporum haut ipsa
mora |
| |
|
fractas, remisso pectore ac placido
feras: |
| |
|
at hoc decebat roboris tanti
uirum, |
| |
|
non esse sub dolore nec uictum
malis |
| 190 |
|
dare terga; non est, ut putas, uirtus,
pater, |
| |
|
timere uitam, sed malis ingentibus |
| |
|
obstare nec se uertere ac retro
dare. |
| |
|
qui fata proculcauit ac uitae bona |
| |
|
proiecit atque abscidit et casus
suos |
| 195 |
|
onerauit ipse, cui deo nullo est
opus, |
| |
|
quare ille mortem cupiat aut quare
petat? |
196 fugiat Lipsius
: cupiat O || |
| |
|
utrumque timidi est: nemo contempsit
mori |
| |
|
qui concupiuit. cuius haut ultra
mala |
| |
|
exire possunt, in loco tuto est
situs. |
| 200 |
|
quis iam deorum, uelle fac, quicquam
potest |
| |
|
malis tuis adicere? iam nec tu
potes |
| |
|
nisi hoc, ut esse te putes dignum nece —
|
| |
|
non es nec ulla pectus hoc culpa
attigit. |
| |
|
et hoc magis te, genitor, insontem
uoca, |
| 205 |
|
quod innocens es dis quoque inuitis. quid
est |
| |
|
quod te efferarit, quod nouos
suffixerit |
| |
|
stimulos dolori? quid te in infernas
agit |
| |
|
sedes, quid ex his pellit? ut careas
die? |
| |
|
cares; ut altis nobilem muris
domum |
| 210 |
|
patriamque fugias? patria tibi uiuo
perit; |
| |
|
natos fugis matremque? ab aspectu
omnium |
| |
|
fortuna te summouit, et quidquid
potest |
| |
|
auferre cuiquam mors, tibi hoc uita
abstulit; |
| |
|
regni tumultus? turba fortunae
prior |
| 215 |
|
abscessit a te iussa. quem, genitor,
fugis? |
| |
Oe. |
Me fugio, fugio conscium scelerum
omnium |
| |
|
pectus, manumque hanc fugio et hoc caelum et
deos |
| |
|
et dira fugio scelera quae feci
innocens. |
| |
|
ego hoc solum, frugifera quo surgit
Ceres, |
| 220 |
|
premo? has ego auras ore pestifero
traho? |
| |
|
ego laticis haustu satior aut ullo
fruor |
| |
|
almae parentis munere? ego castam
manum |
| |
|
nefandus incestificus exsecrabilis |
| |
|
attrecto? ego ullos aure concipio
sonos, |
| 225 |
|
per quos parentis nomen aut nati
audiam? |
| |
|
utinam quidem rescindere has quirem
uias |
| |
|
manibusque adactis omne qua uoces
meant |
| |
|
aditusque uerbis tramite angusto
patet |
| |
|
eruere possem: nata, iam sensum
tui, |
| 230 |
|
quae pars meorum es criminum, infelix
pater |
| |
|
fugissem. inhaeret ac recrudescit
nefas |
| |
|
subinde, et aures ingerunt quidquid
mihi |
| |
|
donastis, oculi. cur caput tenebris
graue |
| |
|
non mitto ad umbras Ditis aeternas? quid
hic |
| 235 |
|
manes meos detineo? quid terram
grauo |
| |
|
mixtusque superis erro? quid restat
mali? |
| |
|
regnum parentes liberi, uirtus
quoque |
| |
|
et ingeni sollertis eximium decus |
| |
|
periere, cuncta sors mihi infesta
abstulit; |
| 240 |
|
lacrimae supererant: has quoque eripui
mihi. |
| |
|
Absiste: nullas animus admittit
preces |
| |
|
nouamque poenam sceleribus quaerit
parem. |
| |
|
et esse par quae poterit? infanti
quoque |
| |
|
decreta mors est. fata quis tam
tristia |
| 245 |
|
sortitus umquam? uideram nondum
diem |
| |
|
uterique nondum solueram clausi
moras, |
| |
|
et iam timebar. protinus quosdam
editos |
| |
|
nox occupauit et nouae luci
abstulit: |
| |
|
mors me antecessit; aliquis intra
uiscera |
| 250 |
|
materna letum praecoquis fati
tulit: |
250 letum . . . fati
O ] malim aut leti . . . fatum aut fatum . . . leti
|| |
| |
|
sed numquid et peccauit? abstrusum,
abditum |
| |
|
dubiumque an essem sceleris infandi
reum |
| |
|
deus egit; illo teste damnauit
parens |
| |
|
gelidoque teneros transuit ferro
pedes |
254 gelidoque
temptaui : calidoque O || |
| 255 |
|
et in alta nemora pabulum misit
feris |
| |
|
auibusque saeuis quas Cithaeron
noxius |
| |
|
cruore saepe regio tinctas alit. |
| |
|
sed quem deus damnauit, abiecit
pater, |
| |
|
mors quoque refugit. praestiti Delphis
fidem: |
| 260 |
|
genitorem adortus impia straui
nece. |
| |
|
hoc alia pietas redimet: occidi
patrem, |
| |
|
sed matrem amaui. proloqui hymenaeum
pudet |
| |
|
taedasque nostras? has quoque inuitum
pati |
| |
|
te coge poenas: facinus ignotum
efferum |
| 265 |
|
inusitatum fare quod populi
horreant, |
| |
|
quod esse factum nulla non aetas
neget, |
| |
|
quod parricidam pudeat: in patrios
toros |
| |
|
tuli paterno sanguine aspersas
manus |
| |
|
scelerisque pretium maius accepi
scelus. |
| 270 |
|
leue est paternum facinus: in thalamos
meos |
| |
|
deducta mater, ne parum sceleris
foret, |
| |
|
fecunda: nullum crimen hoc maius
potest |
| |
|
natura ferre. si quod etiamnum est
tamen, |
| |
|
qui facere possent dedimus. abieci
necis |
| 275 |
|
pretium paternae sceptrum et hoc iterum
manus |
| |
|
armauit alias; optime regni mei |
| |
|
fatum ipse noui: nemo sine sacro
feret |
| |
|
illud cruore. magna praesagit mala |
| |
|
paternus animus. iacta iam sunt
semina |
| 280 |
|
cladis futurae: spernitur pacti
fides; |
| |
|
hic occupato cedere imperio negat, |
| |
|
ius ille et icti foederis testes
deos |
| |
|
inuocat et Argos exul atque urbes
mouet |
| |
|
Graias in arma: non leuis fessis
uenit |
| 285 |
|
ruina Thebis; tela flammae uulnera |
| |
|
instant et istis si quod est maius
malum, |
| |
|
ut esse genitos nemo non ex me
sciat. |
| |
An. |
Si nulla, genitor, causa uiuendi tibi
est, |
| |
|
haec una abunde est, ut pater natos
regas |
| 290 |
|
grauiter furentes. tu impii belli
minas |
| |
|
auertere unus tuque uecordes potes |
| |
|
inhibere iuuenes, ciuibus pacem
dare, |
| |
|
patriae quietem, foederi laeso
fidem. |
| |
|
uitam tibi ipse si negas, multis
negas. |
| 295 |
Oe. |
Illis parentis ullus aut aequi est
amor, |
| |
|
auidis cruoris imperi armorum
doli, |
| |
|
diris, scelestis, breuiter ut dicam,
meis? |
| |
|
certant in omne facinus et pensi
nihil |
| |
|
ducunt, ubi illos ira praecipites
agit, |
| 300 |
|
nefasque nullum per nefas nati
putant. |
| |
|
non patris illos tangit afflicti
pudor, |
| |
|
non patria: regno pectus attonitum
furit. |
| |
|
ideoque leti quaero maturi uiam |
| |
|
morique propero, dum in domo nemo est
mea |
| 305 |
|
nocentior me. Nata, quid genibus
meis |
| |
|
fles aduoluta? quid prece indomitum
domas? |
| |
|
unum hoc habet fortuna quo possim
capi, |
| |
|
inuictus aliis: sola tu affectus
potes |
| 310 |
|
mollire duros, sola pietatem in
domo |
| |
|
docere nostra. nil graue aut miserum est
mihi |
| |
|
quod te sciam uoluisse; tu tantum
impera: |
| |
|
hic Oedipus Aegaea transnabit
freta |
| |
|
iubente te, flammasque quas Siculo
uomit |
| 315 |
|
de monte tellus igneos uoluens
globos |
| |
|
excipiet ore seque serpenti
offeret, |
| |
|
quae saeua furto nemoris Herculeo
furit; |
| |
|
iubente te praebebit alitibus
iecur, |
| |
|
iubente te uel uiuet. |
| |
|
| |
|
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - |
319b Chorus deest
|| |
| |
|
|
Nuntius |
| |
|
| 320 |
|
Exemplum in ingens regia stirpe
editum |
320 Te ante
exemplum supplet Fitch || |
| |
|
Thebae pauentes arma fraterna
inuocant |
| |
|
rogantque tectis arceas patriis
faces. |
| |
|
non sunt minae, iam propius accessit
malum. |
| |
|
nam regna repetens frater et pactas
uices |
| 325 |
|
in bella cunctos Graeciae populos
agit; |
| |
|
septena muros castra Thebanos
premunt. |
| |
|
succurre, prohibe pariter et bellum et
scelus. |
| |
|
|
Oedipus |
| |
|
| |
|
Ego ille sum qui scelera committi
uetem |
| |
|
et abstineri sanguine a caro manus |
| |
|
doceam? magister iuris et amoris
pii |
| 330 |
|
ego sum? meorum facinorum exempla
appetunt, |
| |
|
me nunc secuntur; laudo et agnosco
libens, |
| |
|
exhortor, aliquid ut patre hoc dignum
gerant. |
| |
|
agite, o propago clara, generosam
indolem |
| 335 |
|
probate factis, gloriam ac laudes
meas |
| |
|
superate et aliquid facite propter quod
patrem |
| |
|
adhuc iuuet uixisse. facietis,
scio: |
| |
|
sic estis orti. scelere defungi haut
leui, |
| |
|
haut usitato tanta nobilitas
potest. |
| 340 |
|
ferte arma, facibus petite penetrales
deos |
| |
|
frugemque flamma metite natalis
soli, |
| |
|
miscete cuncta, rapite in exitium
omnia, |
| |
|
disicite passim moenia, in planum
date, |
| |
|
templis deos obruite, maculatos
lares |
| 345 |
|
conflate, ab imo tota considat
domus; |
| |
|
urbs concremetur — primus a thalamis
meis |
| |
|
incipiat ignis. |
| |
Nun. |
incipiat
ignis.—Mitte uiolentum
impetum |
| |
|
doloris ac te publica exorent mala |
| |
|
auctorque placidae liberis pacis
ueni. |
| 350 |
Oe. |
Vides modestae deditum menti
senem |
| |
|
placidaeque amantem pacis ad partes
uocas? |
| |
|
tumet animus ira, feruet immensum
dolor, |
| |
|
maiusque quam quod casus et iuuenum
furor |
| |
|
conatur aliquid cupio. non satis est
adhuc |
| 355 |
|
ciuile bellum: frater in fratrem
ruat. |
| |
|
nec hoc sat est: quod debet, ut fiat
nefas |
| |
|
de more nostro, quod meos deceat
toros: |
| |
|
date arma matri — nemo me ex his
eruet |
358 eruet Fitch :
eruat O || |
| |
|
siluis: latebo rupis exesae cauo |
| 360 |
|
aut saepe densa corpus abstrusum
tegam. |
| |
|
hinc aucupabor uerba rumoris uagi |
| |
|
et saeua fratrum bella, quod possum,
audiam. |
| |
|
| |
|
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - |
362b Chorus deest
|| |
| |
|
|
Iocasta |
| |
|
| |
|
Felix Agaue: facinus horrendum
manu, |
| |
|
qua fecerat, gestauit et spolium
tulit |
| 365 |
|
cruenta nati maenas in partes
dati; |
| |
|
fecit scelus, sed misera non ultra
suo |
| |
|
sceleri occucurrit. hoc leue est quod sum
nocens: |
| |
|
feci nocentes. hoc quoque etiamnunc leue
est: |
| |
|
peperi nocentes. derat aerumnis
meis, |
| 370 |
|
ut et hostem amarem. bruma ter posuit
niues |
| |
|
et tertia iam falce decubuit
Ceres, |
| |
|
ut exul errat natus et patria
caret |
| |
|
profugusque regum auxilia Graiorum
rogat. |
| |
|
gener est Adrasti, cuius imperio
mare |
| 375 |
|
quod scindit Isthmos regitur; hic gentes
suas |
375 quod O : qui
Fitch || |
| |
|
septemque secum regna ad auxilium
trahit |
| |
|
generi — quid optem quidue decernam haut
scio. |
| |
|
regnum reposcit: causa repetentis bona
est, |
| |
|
mala sic petentis. uota quae faciam
parens? |
| 380 |
|
utrimque natum uideo: nil possum
pie |
| |
|
pietate salua facere: quodcumque
alteri |
| |
|
optabo nato fiet alterius malo. |
| |
|
sed utrumque quamuis diligam affectu
pari, |
| |
|
quo causa melior sorsque deterior
trahit |
| 385 |
|
inclinat animus semper infirmo
fauens: |
| |
|
miseros magis fortuna conciliat
suis. |
| |
|
|
Satelles |
| |
|
| |
|
Regina, dum tu flebiles questus
cies |
| |
|
terisque tempus, saeua nudatis
stetit |
388 stetit O ]
adest Fitch || |
| |
|
acies in armis; aera iam bellum
cient |
| 390 |
|
aquilaque pugnam signifer mota
uocat. |
| |
|
septena reges bella dispositi
parant, |
| |
|
animo pari Cadmea progenies subit, |
| |
|
cursu citato miles hinc atque hinc
ruit. |
| |
|
uide ut atra nubes puluere abscondat
diem |
| 395 |
|
fumoque similes campus in caelum
erigat |
| |
|
nebulas, equestri fracta quas tellus
pede |
| |
|
summittit. et, si uera metuentes
uident, |
| |
|
infesta fulgent signa, subrectis
adest |
| |
|
frons prima telis, aurea clarum
nota |
| 400 |
|
nomen ducum uexilla praescriptum
ferunt. |
| |
|
I, redde amorem fratribus, pacem
omnibus, |
| |
|
et impia arma matris oppositu
impedi. |
| |
|
|
Antigona |
| |
|
| |
|
Perge, o parens, et concita
celerem gradum, |
| |
|
compesce tela, fratribus ferrum
excute, |
| 405 |
|
nudum inter enses pectus infestos
tene: |
| |
|
aut solue bellum, mater, aut prima
excipe. |
| |
Ioc. |
Ibo, ibo et armis obuium opponam
caput, |
| |
|
stabo inter arma; petere qui fratrem
uolet, |
| |
|
petat ante matrem. tela, qui fuerit
pius, |
| 410 |
|
rogante ponat matre; qui non est
pius |
| |
|
incipiat a me. feruidos iuuenes
anus |
| |
|
tenebo, nullum teste me fiet
nefas; |
| |
|
aut si aliquod et me teste committi
potest, |
| |
|
non fiet unum. |
| |
An. |
non fiet
unum.—Signa collatis
micant |
| 415 |
|
uicina signis, clamor hostilis
fremit; |
| |
|
scelus in propinquo est: occupa, mater, preces
— |
| |
|
et ecce motos fletibus credas
meis, |
| |
|
sic agmen armis segne compositis
uenit. |
| |
Sat. |
Procedit acies tarda, sed properant
duces. |
| 420 |
Ioc. |
Quis me procellae turbine insanae
uehens |
| |
|
uolucer per auras uentus aetherias
aget? |
| |
|
quae Sphinx uel atra nube subtexens
diem |
| |
|
Stymphalis auidis praepetem pinnis
feret? |
| |
|
aut quae per altas aeris rapiet
uias |
| 425 |
|
Harpyia saeui regis obseruans
famem |
| |
|
et inter acies proiciet raptam
duas? |
| |
Sat. |
Vadit furenti similis aut etiam
furit. |
| |
|
sagitta qualis Parthica uelox manu |
| |
|
excussa fertur, qualis insano
ratis |
| 430 |
|
premente uento rapitur aut qualis
cadit |
| |
|
delapsa caelo stella, cum stringens
polum |
| |
|
rectam citatis ignibus rumpit
uiam, |
| |
|
attonita cursu fugit et binas
statim |
| |
|
diduxit acies. uicta materna prece |
| 435 |
|
haesere bella, iamque in alternam
necem |
| |
|
illinc et hinc miscere cupientes
manus |
| |
|
librata dextra tela suspensa
tenent. |
| |
|
paci fauetur, omnium ferrum latet |
| |
|
cessatque tectum — uibrat in fratrum
manu. |
| 440 |
|
laniata canas mater ostendit
comas, |
| |
|
rogat abnuentis, irrigat fletu
genas. |
| |
|
negare matri, qui diu dubitat,
potest. |
| |
|
| |
|
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - |
442b Chorus deest
|| |
| |
|
|
Iocasta |
| |
|
| |
|
In me arma et ignes uertite, in me
omnis ruat |
| |
|
unam iuuentus quaeque ab Inachio
uenit |
444 unam E : una
A || |
| 445 |
|
animosa muro quaeque Thebana ferox |
| |
|
descendit arce: ciuis atque hostis
simul |
| |
|
hunc petite uentrem, qui dedit
fratres uiro |
447 deleuit Axelson
|| |
| |
|
mea membra passim spargite ac
diuellite: |
448 mea A : haec
E || |
| |
|
ego utrumque peperi — ponitis ferrum
ocius? |
| 450 |
|
an dico et ex quo? dexteras matri
date, |
| |
|
date dum piae sunt. error inuitos
adhuc |
| |
|
fecit nocentes, omne Fortunae fuit |
| |
|
peccantis in nos crimen: hoc primum
nefas |
| |
|
inter scientes geritur. in uestra manu
est, |
| 455 |
|
utrum uelitis: sancta si pietas
placet, |
| |
|
donate matri bella; si placuit
scelus, |
456 matri bella
Gronouius : matri pacem contra metrum O : matrem pace
Avantius || |
| |
|
maius paratum est: media se opponit
parens. |
| |
|
proinde bellum tollite aut belli
moram. |
| |
|
Sollicita cui nunc mater alterna
prece |
| 460 |
|
uerba admouebo? misera quem amplectar
prius? |
| |
|
in utramque partem ducor affectu
pari. |
| |
|
hic afuit; sed pacta si fratrum
ualent, |
| |
|
nunc alter aberit. ergo iam numquam
duos |
| |
|
nisi sic uidebo? iunge complexus
prior, |
| 465 |
|
qui tot labores totque perpessus
mala |
| |
|
longo parentem fessus exilio
uides. |
| |
|
accede propius, clude uagina
impium |
| |
|
ensem et trementem iamque cupientem
excuti |
| |
|
hastam solo defige; maternum tuo |
| 470 |
|
coire pectus pectori clipeus
uetat: |
| |
|
hunc quoque repone. uinculo frontem
exue |
| |
|
tegumenque capitis triste belligeri
leua |
| |
|
et ora matri redde — quo uultus
refers |
| |
|
acieque pauida fratris obseruas
manum? |
| 475 |
|
affusa totum corpus amplexu tegam, |
| |
|
tuo cruori per meum fiet uia. |
| |
|
quid dubius haeres? an times matris
fidem? |
| |
|
|
Polynices |
| |
|
| |
|
Timeo; nihil iam iura naturae
ualent. |
| |
|
post ista fratrum exempla ne matri
quidem |
| 480 |
|
fides habenda est. |
| |
Ioc. |
fides habenda
est.—Redde iam capulo
manum, |
| |
|
astringe galeam, laeua se clipeo
inserat: |
| |
|
dum frater exarmatur, armatus
mane. |
| |
|
Tu pone ferrum, causa qui ferri es
prior. |
| |
|
si pacis odium est, furere si bello
placet: |
| 485 |
|
indutias te mater exiguas rogat, |
| |
|
ferat ut reuerso post fugam nato
oscula |
| |
|
uel prima uel suprema. dum pacem
peto, |
| |
|
audite inermes. ille te, tu illum
times? |
| |
|
ego utrumque, sed pro utroque. quid
strictum
abnuis |
| 490 |
|
recondere ensem? qualibet gaude
mora: |
| |
|
id gerere bellum cupitis, in quo est
optimum |
| |
|
uinci. uereris fratris infesti
dolos? |
| |
|
quotiens necesse est fallere aut falli a
suis, |
| |
|
patiare potius ipse quam facias
scelus. |
| 495 |
|
sed ne uerere: mater insidias et
hinc |
| |
|
et rursus illinc abiget. exoro? an
patri |
| |
|
inuideo uestro? ueni ut arcerem
nefas |
| |
|
reclinis hastae parma defixae
incubat: |
| 500 |
|
ad te preces nunc, nate, maternas
feram, |
| |
|
sed ante lacrimas. teneo longo
tempore |
| |
|
petita uotis ora. te profugum solo |
| |
|
patrio penates regis externi
tegunt, |
| |
|
te maria tot diuersa, tot casus
uagum |
| 505 |
|
egere, non te duxit in thalamos
parens |
| |
|
comitata primos nec sua festas
manu |
| |
|
ornauit aedes nec sacra laetas
faces |
| |
|
uitta reuinxit; dona non auro
graues |
| |
|
gazas socer, non arua, non urbes
dedit: |
| 510 |
|
dotale bellum est. hostium es factus
gener, |
| |
|
patria remotus, hospes alieni
laris, |
| |
|
externa consecutus, expulsus tuis, |
| |
|
sine crimine exul. ne quid e fatis
tibi |
| |
|
desset paternis, hoc quoque ex illis
habes, |
| 515 |
|
errasse thalamis. Nate post multos
mihi |
| |
|
remisse soles, nate suspensae
metus |
| |
|
et spes parentis, cuius aspectum
deos |
| |
|
semper rogaui, cum tuus reditus
mihi |
| |
|
tantum esset erepturus, aduentu
tuo |
| 520 |
|
quantum daturus: 'quando pro te
desinam' |
| |
|
dixi 'timere?'; dixit inridens
deus: |
| |
|
'ipsum timebis.' nempe nisi bellum
foret, |
| |
|
ego te carerem; nempe si tu non
fores, |
| |
|
bello carerem. triste conspectus
datur |
| 525 |
|
pretium tui durumque, sed matri
placet. |
| |
|
Hinc modo recedant arma, dum
nullum nefas |
| |
|
Mars saeuus audet: hoc quoque est magnum
nefas, |
| |
|
tam prope fuisse. stupeo et exanguis
tremo, |
| |
|
cum stare fratres hinc et hinc uideo
duos |
| 530 |
|
sceleris sub ictu; membra quassantur
metu: |
| |
|
quam paene mater maius aspexi
nefas, |
| |
|
quam quod miser uidere non potuit
pater. |
| |
|
licet timore facinoris tanti uacem |
| |
|
uideamque iam nil tale, sum infelix
tamen |
| 535 |
|
quod paene uidi. per decem mensum
graues |
| |
|
uteri labores perque pietatem
inclitae |
| |
|
precor sororis et per irati sibi |
| |
|
genas parentis, scelere quas nullo
nocens, |
| |
|
erroris a se dura supplicia
exigens, |
| 540 |
|
hausit: nefandas moenibus patriis
faces |
| |
|
auerte, signa bellici retro
agminis |
| |
|
flecte — ut recedas, magna pars sceleris
tamen |
| |
|
uestri peracta est: uidit hostili
grege |
| |
|
campos repleri patria, fulgentes
procul |
| 545 |
|
armis cateruas uidit, equitatu
leui |
| |
|
Cadmea frangi prata et excelsos
rotis |
| |
|
uolitare proceres, igne flagrantes
trabes |
| |
|
fumare, cineri quae petunt nostras
domos, |
| |
|
fratresque facinus quod nouum et Thebis
fuit |
| 550 |
|
in se ruentes: totus hoc
exercitus, |
| |
|
hoc populus omnis, uestraque hoc uidit
soror |
551 uestraque Frank
: utraque O || |
| |
|
genetrixque uidi: nam pater debet
sibi |
| |
|
quod ista non spectauit. Occurrat
tibi |
| |
|
nunc Oedipus, quo iudice erroris
quoque |
| 555 |
|
poenae petuntur. ne, precor, ferro
erue |
| |
|
patriam ac penates neue, quas regere
expetis, |
556 quas O ] quae
Zwierlein aut typotheta eius || |
| |
|
euerte Thebas. quis tenet mentem
furor? |
| |
|
petendo patriam perdis? ut fiat
tua, |
| |
|
uis esse nullam? quin tuae causae
nocet |
| 560 |
|
ipsum hoc quod armis uris infestis
solum |
| |
|
segetesque adultas sternis et totos
fugam |
| |
|
edis per agros: nemo sic uastat
sua; |
| |
|
quae corripi igne, quae meti gladio
iubes |
| |
|
aliena credis. rex sit ex uobis
uter, |
| 565 |
|
manente regno quaerite. haec telis
petes |
| |
|
flammisque tecta? poteris has
Amphionis |
| |
|
quassare moles? nulla quas struxit
manus |
| |
|
stridente tardum machina ducens
onus, |
| |
|
sed conuocatus uocis et citharae
sono |
| 570 |
|
per se ipse summas uenit in turres
lapis: |
| |
|
haec saxa franges? uictor hinc spolia
auferes |
| |
|
uinctosque duces patris aequales
tui, |
572 uinctosque ET :
uictosque PCS || |
| |
|
matresque ab ipso coniugum raptas
sinu |
| |
|
saeuus catena miles imposita
trahet? |
| 575 |
|
adulta uirgo, mixta captiuo gregi, |
| |
|
Thebana nuribus munus Argolicis
eat? |
| |
|
an et ipsa, palmas uincta postergum
datas, |
| |
|
mater triumphi praeda fraterni
uehar? |
| |
|
potesne ciues leto et exitio datos |
| 580 |
|
uidere passim? moenibus caris
potes |
| |
|
hostem admouere, sanguine et flamma
potes |
| |
|
implere Thebas? tam ferus durum
geris |
| |
|
saeuumque in iras pectus? et nondum
imperas. |
| |
|
quid sceptra facient? pone uesanos,
precor, |
| 585 |
|
animi tumores teque pietati refer. |
| |
Pol. |
Vt profugus errem semper? ut patria
arcear |
| |
|
opemque gentis hospes externae
sequar? |
| |
|
quid paterer aliud, si fefellissem
fidem? |
| |
|
si peierassem? fraudis alienae
dabo |
| 590 |
|
poenas, at ille praemium scelerum
feret? |
| |
|
iubes abire? matris imperio obsequor —
|
| |
|
da quo reuertar. regia frater meus |
| |
|
habitet superba, parua me abscondat
casa. |
| |
|
hanc da repulso; liceat exiguo
lare |
| 595 |
|
pensare regnum. coniugi donum
datus |
| |
|
arbitria thalami dura felicis
feram |
| |
|
humilisque socerum lixa dominantem
sequar? |
| |
|
in seruitutem cadere de regno graue
est. |
| |
Ioc. |
Si regna quaeris nec potest sceptro
manus |
| 600 |
|
uacare saeuo, multa quae possint
peti |
| |
|
in orbe toto quaelibet tellus
dabit: |
| |
|
hinc nota Baccho Tmolus attollit
iuga, |
| |
|
qua lata terris spatia frugiferis
iacent |
| |
|
et qua trahens opulenta Pactolus
uada |
| 605 |
|
inundat auro rura, nec laetis
minus |
| |
|
Maeandros aruis flectit errantes
aquas |
| |
|
rapidusque campos fertiles Hermus
secat; |
| |
|
hinc grata Cereri Gargara et diues
solum |
| |
|
quod Xanthus ambit niuibus Idaeis
tumens; |
| 610 |
|
hinc qua relinquit nomen Inois
mari |
610 hinc O ] hac
Fitch | Inois mari Wilamowitz : Ionii mare Bentley : Ionii
maris O || |
| |
|
faucesque Abydo Sestos opposita
premit, |
| |
|
aut qua latus iam propius orienti
dedit |
| |
|
tutamque crebris portibus Lyciam
uidet, |
| |
|
hac regna ferro quaere, in hos populos
ferat |
| 615 |
|
socer arma fortis, has tuo sceptro
paret |
| |
|
tradatque gentes — hoc adhuc regnum
puta |
| |
|
tenere patrem. Melius exilium est
tibi |
| |
|
quam reditus iste: crimine alieno
exulas, |
| |
|
tuo redibis. melius istis uiribus |
| 620 |
|
noua regna nullo scelere maculata
appetes. |
| |
|
quin ipse frater arma comitatus
tua |
| |
|
tibi militabit. uade et id bellum
gere |
| |
|
in quo pater materque pugnanti
tibi |
| |
|
fauere possint. regna cum scelere
omnibus |
| 625 |
|
sunt exilis grauiora. Nunc belli
mala |
| |
|
propone, dubias Martis incerti
uices: |
| |
|
licet omne tecum Graeciae robur
trahas, |
| |
|
licet arma longe miles ac late
explicet, |
| |
|
fortuna belli semper ancipiti in loco
est. |
| 630 |
|
quodcumque Mars decernit: exaequat
duos, |
| |
|
licet impares sint, gladius; et spes et
metus |
| |
|
Fors caeca uersat. praemium incertum
petis, |
| |
|
certum scelus. Fauisse fac uotis
deos |
| |
|
omnes tuis: cessere et auersi
fugam |
| 635 |
|
petiere ciues, clade funesta
iacens |
| |
|
obtexit agros miles — exultes
licet |
| |
|
uictorque fratris spolia deiecti
geras: |
| |
|
frangenda palma est. quale tu hoc bellum
putas, |
| |
|
in quo execrandum uictor admittit
nefas, |
| 640 |
|
si gaudet? hunc quem uincere infelix
cupis, |
| |
|
cum uiceris, lugebis. infaustas
age |
| |
|
dimitte pugnas, libera patriam
metu, |
| |
|
luctu parentes. |
| |
Pol. |
luctu
parentes.—Sceleris et fraudis
suae |
| |
|
poenas nefandus frater ut nullas
ferat? |
| 645 |
Ioc. |
Ne metue. poenas et quidem soluet
graues: |
| |
|
regnabit. est hoc poena. si dubitas,
auo |
646 hoc Heinsius :
haec O || |
| |
|
patrique crede: Cadmus hoc dicet
tibi |
| |
|
Cadmique proles. sceptra Thebarum
fuit |
648 Thebarum
Ascensius : Thebano O || |
| |
|
impune nulli gerere — nec quisquam
fide |
| 650 |
|
rupta tenebat illa: iam numeres
licet |
| |
|
fratrem inter istos. |
| |
|
|
Eteocles |
| |
|
| |
|
Numeret,
est tanti mihi |
| |
|
cum regibus iacere. te turbae
exulum |
| |
|
ascribo. |
| |
Ioc. |
ascribo.—Regna, dummodo inuisus tuis. |
| |
Et. |
Regnare non uult, esse qui inuisus
timet: |
| 655 |
|
simul ista mundi conditor posuit
deus, |
| |
|
odium atque regnum: regis hoc magni
reor, |
| |
|
odia ipsa premere. multa dominantem
uetat |
| |
|
amor suorum; plus in iratos licet. |
| |
|
qui uult amari, languida regnat
manu. |
| 660 |
Ioc. |
Inuisa numquam imperia retinentur
diu. |
| |
Et. |
Praecepta melius imperi reges
dabunt; |
| |
|
exilia tu compone. pro regno uelim —
|
| |
Ioc. |
Patriam penates coniugem flammis
dare? |
| |
Et. |
Imperia pretio quolibet constant
bene. |
| |
|
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - |
664b Cetera desunt
|| |
|
§ |
