|
|
|
|
|
Oedipus |
| |
|
| |
|
Iam nocte Titan dubius expulsa
redit |
| |
|
et nube maestum squalida exoritur
iubar, |
| |
|
lumenque flamma triste luctifica
gerens |
| |
|
prospiciet auida peste solatas
domos, |
| 5 |
|
stragemque quam nox fecit ostendet
dies. |
| |
|
Quisquamne regno
gaudet? o fallax bonum, |
| |
|
quantum malorum fronte quam blanda
tegis! |
| |
|
ut alta uentos semper excipiunt
iuga |
| |
|
rupemque saxis uasta dirimentem
freta |
| 10 |
|
quamuis quieti uerberat fluctus
maris, |
| |
|
imperia sic excelsa Fortunae
obiacent. |
| |
|
Quam bene parentis sceptra Polybi
fugeram! |
| |
|
curis solutus exul, intrepidus
uagans |
| |
|
caelum deosque testor in regnum
incidi; |
| 15 |
|
infanda timeo: ne mea genitor manu |
| |
|
perimatur; hoc me Delphicae laurus
monent, |
| |
|
aliudque nobis maius indicunt
scelus. |
| |
|
est maius aliquod patre mactato
nefas? |
| |
|
pro misera pietas eloqui fatum
pudet, |
| 20 |
|
thalamos parentis Phoebus et diros
toros |
| |
|
nato minatur impia incestos face. |
| |
|
hic me paternis expulit regnis
timor, |
| |
|
hoc ego penates profugus excessi
meos: |
| |
|
parum ipse fidens mihimet in tuto
tua, |
| 25 |
|
natura, posui iura. cum magna
horreas, |
| |
|
quod posse fieri non putes metuas
tamen: |
| |
|
cuncta expauesco meque non credo
mihi. |
| |
|
Iam iam aliquid in nos
fata moliri parant. |
| |
|
nam quid rear quod ista Cadmeae
lues |
| 30 |
|
infesta genti strage tam late
edita |
| |
|
mihi parcit uni? cui reseruamur
malo? |
| |
|
inter ruinas urbis et semper nouis |
| |
|
deflenda lacrimis funera ac populi
struem |
| |
|
incolumis asto -- scilicet Phoebi
reus. |
| 35 |
|
sperare poteras sceleribus tantis
dari |
| |
|
regnum salubre? fecimus caelum
nocens. |
| |
|
Non aura gelido lenis
afflatu fouet |
| |
|
anhela flammis corda, non Zephyri
leues |
| |
|
spirant, sed ignes auget aestiferi
canis |
| 40 |
|
Titan, leonis terga Nemeaei
premens. |
| |
|
deseruit amnes umor atque herbas
color |
| |
|
aretque Dirce, tenuis Ismenos
fluit |
| |
|
et tinguit inopi nuda uix unda
uada. |
| |
|
obscura caelo labitur Phoebi
soror, |
| 45 |
|
tristisque mundus nubilo pallet
nouo. |
| |
|
nullum serenis noctibus sidus
micat, |
| |
|
sed grauis et ater incubat terris
uapor: |
| |
|
obtexit arces caelitum ac summas
domos |
| |
|
inferna facies. denegat fructum
Ceres |
| 50 |
|
adulta, et altis flaua cum spicis
tremat, |
| |
|
arente culmo sterilis emoritur
seges. |
| |
|
Nec ulla pars immunis exitio
uacat, |
| |
|
sed omnis aetas pariter et sexus
ruit, |
| |
|
iuuenesque senibus iungit et natis
patres |
| 55 |
|
funesta pestis, una fax thalamos
cremat, |
| |
|
fletuque acerbo funera et questu
carent. |
| |
|
quin ipsa tanti peruicax clades
mali |
| |
|
siccauit oculos, quodque in extremis
solet, |
| |
|
periere lacrimae. portat hunc aeger
parens |
| 60 |
|
supremum ad ignem, mater hunc amens
gerit |
| |
|
properatque ut alium repetat in eundem
rogum. |
| |
|
quin luctu in ipso luctus exoritur
nouus, |
| |
|
suaeque circa funus exequiae
cadunt. |
| |
|
tum propria flammis corpora alienis
cremant; |
| 65 |
|
diripitur ignis: nullus est miseris
pudor. |
| |
|
non ossa tumuli lecta discreti
tegunt: |
| |
|
arsisse satis est -- pars quota in cineres
abit? |
| |
|
dest terra tumulis, iam rogos siluae
negant. |
| |
|
non uota, non ars ulla correptos
leuat: |
| 70 |
|
cadunt medentes, morbus auxilium
trahit. |
| |
|
Adfusus aris supplices tendo manus |
| |
|
matura poscens fata, praecurram ut
prior |
| |
|
patriam ruentem neue post omnis
cadam |
| |
|
fiamque regni funus extremum mei. |
| 75 |
|
o saeua nimium numina, o fatum
graue! |
| |
|
negatur uni nempe in hoc populo
mihi |
| |
|
mors tam parata? sperne letali
manu |
| |
|
contacta regna, linque lacrimas,
funera, |
| |
|
tabifica caeli uitia quae tecum
inuehis |
| 80 |
|
infaustus hospes, profuge iamdudum ocius
-- |
| |
|
uel ad parentes. |
| |
|
|
Iocasta |
| |
|
| |
|
Iocasta Quid iuuat, coniunx, mala |
| |
|
grauare questu? regium hoc ipsum
reor: |
| |
|
aduersa capere, quoque sit dubius
magis |
| |
|
status et cadentis imperi moles
labet, |
| 85 |
|
hoc stare certo pressius fortem
gradu: |
| |
|
haud est uirile terga Fortunae
dare. |
| |
Oe. |
Abest pauoris crimen ac probrum
procul, |
| |
|
uirtusque nostra nescit ignauos
metus: |
| |
|
si tela contra stricta, si uis
horrida |
| 90 |
|
Mauortis in me rueret -- aduersus
feros |
| |
|
audax Gigantas obuias ferrem
manus. |
| |
|
nec Sphinga caecis uerba nectentem
modis |
| |
|
fugi: cruentos uatis infandae tuli |
| |
|
rictus et albens ossibus sparsis
solum; |
| 95 |
|
cumque e superna rupe iam praedae
imminens |
| |
|
aptaret alas uerbera et caudae
mouens |
| |
|
saeui leonis more conciperet
minas, |
| |
|
carmen poposci: sonuit horrendum
insuper, |
| |
|
crepuere malae, saxaque impatiens
morae |
| 100 |
|
reuulsit unguis uiscera expectans
mea; |
| |
|
nodosa sortis uerba et implexos
dolos |
| |
|
ac triste carmen alitis solui
ferae. |
| |
|
Quid sera mortis uota
nunc demens facis? |
| |
|
licuit perire. laudis hoc pretium
tibi |
| 105 |
|
sceptrum et peremptae Sphingis haec merces
datur. |
| |
|
ille, ille dirus callidi monstri
cinis |
| |
|
in nos rebellat, illa nunc Thebas
lues |
| |
|
perempta perdit. Vna iam superest
salus, |
| |
|
si quam salutis Phoebus ostendat
uiam. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| 110 |
|
Occidis, Cadmi generosa proles, |
| |
|
urbe cum tota; uiduas colonis |
| |
|
respicis terras, miseranda Thebe. |
| |
|
carpitur leto tuus ille, Bacche, |
| |
|
miles, extremos comes usque ad
Indos, |
| 115 |
|
ausus Eois equitare campis |
| |
|
figere et mundo tua signa primo: |
| |
|
cinnami siluis Arabas beatos |
| |
|
uidit et uersas equitis sagittas, |
| |
|
terga fallacis metuenda Parthi; |
| 120 |
|
litus intrauit pelagi rubentis: |
| |
|
promit hinc ortus aperitque lucem |
| |
|
Phoebus et flamma propiore nudos |
| |
|
inficit
Indos. |
| |
|
Stirpis inuictae genus interimus, |
| 125 |
|
labimur saeuo rapiente fato; |
| |
|
ducitur semper noua pompa Morti: |
| |
|
longus ad manes properatur ordo |
| |
|
agminis maesti, seriesque tristis |
| |
|
haeret et turbae tumulos petenti |
| 130 |
|
non satis septem patuere portae. |
| |
|
stat grauis strages premiturque
iuncto |
| |
|
funere
funus. |
| |
|
Prima uis tardas tetigit bidentes: |
| |
|
laniger pingues male carpsit
herbas; |
| 135 |
|
colla tacturus steterat sacerdos: |
| |
|
dum manus certum parat alta
uulnus, |
| |
|
aureo taurus rutilante cornu |
| |
|
labitur segnis; patuit sub ictu |
| |
|
ponderis uasti resoluta ceruix: |
| 140 |
|
nec cruor, ferrum maculauit atra |
| |
|
turpis e plaga sanies profusa. |
| |
|
segnior cursu sonipes in ipso |
| |
|
concidit gyro dominumque prono |
| |
|
prodidit
armo. |
| 145 |
|
Incubant agris pecudes relictae; |
| |
|
taurus armento pereunte marcet: |
| |
|
deficit pastor grege deminuto |
| |
|
tabidos inter moriens iuuencos. |
| |
|
non lupos cerui metuunt rapaces, |
| 150 |
|
cessat irati fremitus leonis, |
| |
|
nulla uillosis feritas in ursis; |
| |
|
perdidit pestem latebrosa serpens: |
| |
|
aret et sicco moritur ueneno. |
| |
|
Non silua sua decorata
coma |
| 155 |
|
fundit opacis montibus umbras, |
| |
|
non rura uirent ubere glebae, |
| |
|
non plena suo uitis Iaccho |
| |
|
bracchia
curuat: |
| |
|
omnia nostrum sensere malum. |
| 160 |
|
Rupere Erebi claustra profundi |
| |
|
turba sororum face Tartarea |
| |
|
Phlegethonque sua motam ripa |
| |
|
miscuit undis Styga Sidoniis. |
| |
|
Mors atra auidos oris hiatus |
| 165 |
|
pandit et omnis explicat alas; |
| |
|
quique capaci turbida cumba |
| |
|
flumina
seruat |
| |
|
durus senio nauita crudo, |
| |
|
uix assiduo bracchia conto |
| |
|
lassata
refert, |
| 170 |
|
fessus turbam uectare nouam. |
| |
|
Quin Taenarii uincula ferri |
| |
|
rupisse canem fama et nostris |
| |
|
errare locis, mugisse solum, |
| |
|
uaga per lucos |
| 175 |
|
simulacra uirum maiora uiris, |
| |
|
bis Cadmeum niue discussa |
| |
|
tremuisse
nemus, |
| |
|
bis turbatam sanguine Dircen, |
| |
|
nocte silenti |
| |
|
Actaeonios ululasse canes. |
179 Actaeonios
Bentley : Amphionios O || |
| 180 |
|
O dira noui facies
leti |
| |
|
grauior leto: |
| |
|
piger ignauos alligat artus |
| |
|
languor, et aegro rubor in uultu, |
| |
|
maculaeque cutem sparsere leues. |
| 185 |
|
tum uapor ipsam corporis arcem |
| + |
|
flammeus
urit |
| 186 |
|
multoque genas sanguine tendit, |
| 187a/188b |
|
oculique rigent, resonant aures |
| 189 |
|
stillatque niger naris aduncae |
| 190 |
|
cruor et uenas rumpit hiantes; |
| |
|
intima creber uiscera quassat |
| 192a |
|
gemitus
stridens |
| 187b/188a |
|
et sacer ignis pascitur artus. |
| 192b/193a |
|
Iamque amplexu frigida presso |
| 193b |
|
saxa fatigant; |
| |
|
quos liberior domus elato |
| 195 |
|
custode sinit, petitis fontes |
| |
|
aliturque sitis latice ingesto. |
| |
|
Prostrata iacet turba per aras |
| |
|
oratque
mori: |
| |
|
solum hoc faciles tribuere dei. |
| |
|
delubra petunt, haut ut uoto |
| 200 |
|
numina
placent, |
| |
|
sed iuuat ipsos satiare deos. |
| |
|
Quisnam ille propero
regiam gressu petit? |
| |
|
adestne clarus sanguine ac factis
Creo |
| |
|
an aeger animus falsa pro ueris
uidet? |
| 205 |
|
adest petitus omnibus uotis Creo. |
| |
|
|
Oedipus |
| |
|
| |
|
Horrore quatior, fata quo uergant
timens, |
| |
|
trepidumque gemino pectus affectu
labat: |
| |
|
ubi laeta duris mixta in ambiguo
iacent, |
| 210 |
|
Germane nostrae
coniugis, fessis opem |
| |
|
si quam reportas, uoce properata
edoce. |
| |
|
|
Creo |
| |
|
| |
|
Responsa dubia sorte perplexa
iacent. |
| |
Oe. |
Dubiam salutem qui dat adflictis
negat. |
| |
Cr. |
Ambage flexa Delphico mos est deo |
| 215 |
|
arcana tegere. |
| |
Oe. |
arcana tegere.--Fare, sit dubium licet: |
| |
|
ambigua soli noscere Oedipodae
datur. |
| |
Cr. |
Caedem expiari regiam exilio deus |
| |
|
et interemptum Laium ulcisci
iubet: |
| |
|
non ante caelo lucidus curret dies |
| 220 |
|
haustusque tutos aetheris puri
dabit. |
| |
Oe. |
Et quis peremptor incluti regis
fuit? |
| |
|
quem memoret ede Phoebus, ut poenas
luat. |
| |
Cr. |
Sit, precor, dixisse tutum uisu et auditu
horrida; |
| |
|
torpor insedit per artus, frigidus sanguis
coit. |
| 225 |
|
ut sacrata templa Phoebi supplici intraui
pede |
| |
|
et pias numen precatus rite summisi
manus, |
| |
|
gemina Parnasi niualis arx trucem fremitum
dedit; |
| |
|
imminens Phoebea laurus tremuit et mouit
domum |
| |
|
ac repente sancta fontis lympha Castalii
stetit. |
| 230 |
|
incipit Letoa uates spargere horrentes
comas |
| |
|
et pati commota Phoebum; contigit nondum
specum, |
| |
|
emicat uasto fragore maior humano
sonus: |
| |
|
'mitia Cadmeis remeabunt sidera
Thebis, |
| |
|
si profugus Dircen Ismenida liquerit
hospes |
| 235 |
|
regis caede nocens, Phoebo iam notus et
infans. |
| |
|
nec tibi longa manent sceleratae gaudia
caedis: |
| |
|
tecum bella geres, natis quoque bella
relinques, |
| |
|
turpis maternos iterum reuolutus in
ortus.' |
| |
Oe. |
Quod facere monitu caelitum iussus
paro, |
| 240 |
|
functi cineribus regis hoc decuit
dari, |
| |
|
ne sancta quisquam sceptra uiolaret
dolo. |
| |
|
regi tuenda maxime regum est
salus: |
| |
|
quaerit peremptum nemo quem incolumem
timet. |
| |
Cr. |
Curam perempti maior excussit
timor. |
| 245 |
Oe. |
Pium prohibuit ullus officium
metus? |
| |
Cr. |
Prohibent nefandi carminis tristes
minae. |
| |
Oe. |
Nunc expietur numinum imperio
scelus. |
| |
|
Quisquis deorum regna
placatus uides: |
| |
|
tu, tu penes quem iura praecipitis
poli, |
| 250 |
|
tuque, o sereni maximum mundi
decus, |
| |
|
bis sena cursu signa qui uario
regis, |
507 regis O ] legis
M. Mueller || |
| |
|
qui tarda celeri saecula euoluis
rota, |
| |
|
sororque fratri semper occurrens
tuo, |
| |
|
noctiuaga Phoebe, quique uentorum
potens |
| 255 |
|
aequor per altum caerulos currus
agis, |
| |
|
et qui carentis luce disponis
domos, |
| |
|
adeste: cuius Laius dextra
occidit, |
| |
|
hunc non quieta tecta, non fidi
lares, |
| |
|
non hospitalis exulem tellus
ferat: |
| 260 |
|
thalamis pudendis doleat et prole
impia; |
| |
|
hic et parentem dextera perimat
sua, |
| |
|
faciatque num quid grauius optari
potest? |
| |
|
quidquid ego fugi. Non erit ueniae
locus: |
| |
|
per regna iuro quaeque nunc hospes
gero |
| 265 |
|
et quae reliqui perque penetrales
deos, |
| |
|
per te, pater Neptune, qui fluctu
leui |
| |
|
utrimque nostro geminus alludis
solo; |
| |
|
et ipse nostris uocibus testis
ueni, |
| |
|
fatidica uatis ora Cirrhaeae
mouens: |
| 270 |
|
ita molle senium ducat et summum
diem |
| |
|
securus alto reddat in solio
parens |
| |
|
solasque Merope nouerit Polybi
faces, |
| |
|
ut nulla sontem gratia eripiet
mihi. |
| |
|
Sed quo nefandum
facinus admissum loco est, |
| 275 |
|
memorate: aperto Marte an insidiis
iacet? |
| |
Cr. |
Frondifera sanctae nemora Castaliae
petens |
| |
|
calcauit artis obsitum dumis iter, |
| |
|
trigemina qua se spargit in campos
uia. |
| |
|
secat una gratum Phocidos Baccho
solum, |
| 280 |
|
unde altus arua deserit, caelum
petens, |
| |
|
clementer acto colle Parnasos
biceps; |
| |
|
at una bimaris Sisyphi terras adit |
| |
|
Olenia in arua; tertius trames
caua |
| |
|
conualle serpens tangit errantes
aquas |
| 285 |
|
gelidumque dirimit amnis Olmii
uadum: |
| |
|
hic pace fretum subita praedonum
manus |
| |
|
aggressa ferro facinus occultum
tulit. |
| |
|
In tempore ipso sorte
Phoebea excitus |
| |
|
Tiresia tremulum tardus accelerat
genu |
289 tremulum
temptaui : tremulo O || |
| 290 |
|
comesque Manto luce uiduatum
trahens. |
| |
Oe. |
Sacrate diuis, proximum Phoebo
caput, |
| |
|
responsa solue; fare, quem poenae
petant. |
| |
|
|
Tiresia |
| |
|
| |
|
Quod tarda fatu est
lingua, quod quaerit moras |
| |
|
haut te quidem, magnanime, mirari
addecet: |
| 295 |
|
uisu carenti magna pars ueri
latet. |
295 latet O ] patet
Axelson || |
| |
|
sed quo uocat me patria, quo Phoebus,
sequar: |
| |
|
fata eruantur; si foret uiridis
mihi |
| |
|
calidusque sanguis, pectore exciperem
deum. |
| |
|
Appellite aris
candidum tergo bouem |
| 300 |
|
curuoque numquam colla depressam
iugo. |
| |
|
Tu lucis inopem, nata, genitorem
regens |
| |
|
manifesta sacri signa fatidici
refer. |
| |
|
|
Manto |
| |
|
| |
|
Opima sanctas uictima ante aras
stetit. |
| |
Ti. |
In uota superos uoce sollemni uoca |
| 305 |
|
arasque dono turis Eoi extrue. |
| |
Ma. |
Iam tura sacris caelitum ingessi
focis. |
| |
Ti. |
Quid flamma? largas iamne comprendit
dapes? |
| |
Ma. |
Subito refulsit lumine et subito
occidit. |
| |
Ti. |
Vtrumne clarus ignis et nitidus
stetit |
| 310 |
|
rectusque purum uerticem caelo
tulit |
| |
|
et summam in auras fusus explicuit
comam? |
| |
|
an latera circa serpit incertus
uiae |
| |
|
et fluctuante turbidus fumo labat? |
| |
Ma. |
Non una facies mobilis flammae
fuit: |
| 315 |
|
imbrifera qualis implicat uarios
sibi |
| |
|
Iris colores, parte quae magna
poli |
| |
|
curuata picto nuntiat nimbos sinu |
| |
|
quis desit illi quiue sit dubites
color, |
| |
|
caerulea fuluis mixta oberrauit
notis, |
| 320 |
|
sanguinea rursus; ultima in tenebras
abit. |
| |
|
sed ecce pugnax ignis in partes
duas |
| |
|
discedit et se scindit unius sacri |
| |
|
discors fauilla -- genitor, horresco
intuens: |
| |
|
libata Bacchi dona permutat cruor |
| 325 |
|
ambitque densus regium fumus caput |
| |
|
ipsosque circa spissior uultus
sedet |
| |
|
et nube densa sordidam lucem
abdidit. |
| |
|
quid sit, parens, effare.
Ti.Quid fari
queam |
| |
|
inter tumultus mentis attonitae
uagus? |
| 330 |
|
quidnam loquar? sunt dira, sed in alto
mala; |
| |
|
solet ira certis numinum ostendi
notis: |
| |
|
quid istud est quod esse prolatum
uolunt |
| |
|
iterumque nolunt et truces iras
tegunt? |
| |
|
pudet deos nescioquid. Huc propere
admoue |
| 335 |
|
et sparge salsa colla taurorum
mola. |
| |
|
placidone uultu sacra et admotas
manus |
| |
|
patiuntur? |
| |
Ma. |
patiuntur?--Altum taurus attollens caput |
| |
|
primos ad ortus positus expauit
diem |
| |
|
trepidusque uultum obliquat et radios
fugit. |
| 340 |
Ti. |
Vnone terram uulnere afflicti
petunt? |
| |
Ma. |
Iuuenca ferro semet opposito
induit |
| |
|
et uulnere uno cecidit, at taurus
duos |
| |
|
perpessus ictus huc et huc dubius
ruit |
| |
|
animamque fessus uix reluctantem
exprimit. |
| 345 |
Ti. |
Vtrum citatus uulnere angusto
micat |
| |
|
an lentus altas irrigat plagas
cruor? |
| |
Ma. |
Huius per ipsam qua patet pectus
uiam |
| |
|
effusus amnis, huius exiguo graues |
| |
|
maculantur ictus imbre; sed uersus
retro |
| 350 |
|
per ora multus sanguis atque oculos
redit. |
| |
Ti. |
Infausta magnos sacra terrores
cient. |
| |
|
sed ede certas uiscerum nobis
notas. |
| |
Ma. |
Genitor, quid hoc est? non leui motu, ut
solent, |
| |
|
agitata trepidant exta, sed totas
manus |
| 355 |
|
quatiunt nouusque prosilit uenis
cruor. |
| |
|
cor marcet aegrum penitus ac mersum
latet |
| |
|
liuentque uenae; magna pars fibris
abest |
| |
|
et felle nigro tabidum spumat
iecur, |
| |
|
ac semper omen unico imperio graue |
| 360 |
|
en capita paribus bina consurgunt
toris; |
| |
|
sed utrumque caesum tenuis abscondit
caput |
| |
|
membrana latebram rebus occultis
negans. |
| |
|
hostile ualido robore insurgit
latus |
| |
|
septemque uenas tendit; has omnis
retro |
| 365 |
|
prohibens reuerti limes oblicus
secat. |
| |
|
mutatus ordo est, sede nil propria
iacet, |
| |
|
sed acta retro cuncta: non animae
capax |
| |
|
in parte dextra pulmo sanguineus
iacet, |
| |
|
non laeua cordi regio, non molli
ambitu |
| 370 |
|
omenta pingues uisceri obtendunt
sinus: |
| |
|
natura uersa est; nulla lex utero
manet. |
| |
|
Scrutemur, unde tantus hic extis
rigor. |
| |
|
quod hoc nefas? conceptus innuptae
bouis, |
| |
|
nec more solito positus alieno in
loco, |
| 375 |
|
implet parentem; membra cum gemitu
mouet, |
| |
|
rigore tremulo debiles artus
micant; |
| |
|
infecit atras liuidus fibras cruor |
| |
|
temptantque turpes mobilem trunci
gradum, |
| |
|
et inane surgit corpus ac sacros
petit |
| 380 |
|
cornu ministros; uiscera effugiunt
manum. |
| |
|
neque ista, quae te pepulit, armenti
grauis |
| |
|
uox est nec usquam territi resonant
greges: |
| |
|
immugit aris ignis et trepidant
foci. |
| |
Oe. |
Quid ista sacri signa terrifici
ferant, |
| 385 |
|
exprome; uoces aure non timida
hauriam: |
| |
|
solent suprema facere securos
mala. |
| |
Ti. |
His inuidebis quibus opem quaeris
malis. |
| |
Oe. |
Memora quod unum scire caelicolae
uolunt, |
| |
|
contaminarit rege quis caeso
manus. |
| 390 |
Ti. |
Nec alta caeli quae leui pinna
secant |
| |
|
nec fibra uiuis rapta pectoribus
potest |
| |
|
ciere nomen; alia temptanda est
uia: |
| |
|
ipse euocandus noctis aeternae
plagis, |
| |
|
emissus Erebo ut caedis auctorem
indicet. |
| 395 |
|
reseranda tellus, Ditis
implacabile |
| |
|
numen precandum, populus infernae
Stygis |
| |
|
huc extrahendus: ede cui mandes
sacrum; |
| |
|
nam te, penes quem summa regnorum,
nefas |
| |
|
inuisere umbras. |
| |
Oe. |
inuisere umbras.--Te, Creo, hic poscit labor, |
| 400 |
|
ad quem secundum regna respiciunt
mea. |
| |
Ti. |
Dum nos profundae claustra laxamus
Stygis, |
| |
|
populare Bacchi laudibus carmen
sonet. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| |
|
Effusam redimite comam nutante
corymbo, |
| |
|
mollia Nysaeis armatus bracchia
thyrsis, |
| 405 |
|
lucidum caeli decus. huc ades |
| |
|
uotis, quae tibi nobiles |
| |
|
Thebae, Bacche, tuae |
| |
|
palmis supplicibus ferunt. |
| |
|
huc aduerte fauens uirgineum
caput, |
| |
|
uultu sidereo discute nubila |
| 410 |
|
et tristes Erebi minas |
| |
|
auidumque fatum. |
| |
|
Te decet cingi comam floribus
uernis, |
| |
|
te caput Tyria cohibere mitra |
| |
|
hederaue mollem |
| 415 |
|
bacifera religare frontem, |
| |
|
spargere effusos sine lege crines, |
| |
|
rursus adducto reuocare nodo, |
| |
|
qualis iratam metuens nouercam |
| |
|
creueras falsos imitatus artus, |
| 420 |
|
crine flauenti simulata uirgo, |
| |
|
lutea uestem retinente zona: |
| |
|
inde tam molles placuere cultus |
| |
|
et sinus laxi fluidumque syrma. |
| |
|
Vidit aurato residere curru |
| 425 |
|
ueste cum longa regere et leones |
| |
|
omnis Eoae plaga uasta terrae, |
| |
|
qui bibit Gangen niueumque
quisquis |
| |
|
frangit
Araxen. |
| |
|
Te senior turpi sequitur Silenus
asello, |
| 430 |
|
turgida pampineis redimitus tempora
sertis; |
| |
|
condita lasciui deducunt orgia
mystae. |
| |
|
Te Bassaridum comitata cohors |
| |
|
nunc Edono pede pulsauit |
| |
|
sola
Pangaeo, |
| 435 |
|
nunc Threicio uertice Pindi; |
| |
|
nunc Cadmeas inter matres |
| |
|
impia
maenas |
| |
|
comes Ogygio uenit Iaccho, |
| |
|
nebride sacra praecincta latus. |
| |
|
Tibi commotae pectora matres |
| 440 |
|
fudere
comam |
| |
|
thyrsumque leuem uibrante manu |
| |
|
|
| |
|
iam post laceros Pentheos artus |
| |
|
thyades oestro membra remissae |
| |
|
uelut ignotum uidere nefas. |
| 445 |
|
Ponti regna tenet nitidi matertera
Bacchi |
| |
|
Nereidumque choris Cadmeia cingitur
Ino; |
| |
|
ius habet in fluctus magni puer aduena
ponti, |
| |
|
cognatus Bacchi, numen non uile
Palaemon. |
| |
|
Te Tyrrhena, puer, rapuit manus, |
| 450 |
|
et tumidum Nereus posuit mare, |
| |
|
caerula cum pratis mutat freta: |
| |
|
hinc uerno platanus folio uiret |
| |
|
et Phoebo laurus carum nemus; |
| |
|
garrula per ramos auis obstrepit; |
| 455 |
|
uiuaces hederas remus tenet, |
| |
|
summa ligat uitis carchesia. |
| |
|
Idaeus prora fremuit leo, |
| |
|
tigris puppe sedet Gangetica. |
| |
|
Tum pirata freto pauidus natat, |
| 460 |
|
et noua demersos facies habet: |
| |
|
bracchia prima cadunt praedonibus |
| |
|
inlisumque utero pectus coit, |
| |
|
paruula dependet lateri manus, |
| |
|
et dorso fluctum curuo subit, |
| 465 |
|
lunata scindit cauda mare: |
| |
|
et sequitur curuus fugientia |
| |
|
carbasa
delphin. |
| |
|
Diuite Pactolos uexit te Lydius
unda, |
| |
|
aurea torrenti deducens flumina
ripa; |
| |
|
laxauit uictos arcus Geticasque
sagittas |
| 470 |
|
lactea Massagetes qui pocula sanguine
miscet; |
| |
|
regna securigeri Bacchum sensere
Lycurgi, |
| |
|
sensere terrae ?Zalacum feroces |
| |
|
et quos uicinus Boreas ferit |
| |
|
arua mutantes quasque Maeotis |
| 475 |
|
alluit gentes frigido fluctu |
| |
|
quasque despectat uertice e summo |
| |
|
sidus Arcadium geminumque
plaustrum. |
| |
|
Ille dispersos domuit Gelonos, |
| 480 |
|
arma detraxit trucibus puellis: |
| |
|
ore deiecto petiere terram |
| |
|
Thermodontiacae cateruae, |
| |
|
positisque tandem leuibus sagittis |
| |
|
Maenades
factae. |
| |
|
Sacer Cithaeron sanguine undauit |
| 485 |
|
Ophioniaque caede; |
| |
|
Proetides siluas petiere, et Argos |
| |
|
praesente Bacchum coluit nouerca. |
| |
|
Naxos Aegaeo redimita
ponto |
| |
|
tradidit thalamis uirginem
relictam |
| 490 |
|
meliore pensans damna marito: |
| |
|
pumice ex sicco |
| |
|
fluxit Nyctelius latex; |
| |
|
garruli gramen secuere riui, |
| |
|
conbibit dulces humus alta sucos |
| 495 |
|
niueique lactis candidos fontes |
| |
|
et mixta odoro Lesbia cum thymo. |
| |
|
Ducitur magno noua nupta caelo: |
| |
|
sollemne Phoebus |
| |
|
carmen infusis humero capillis |
| 500 |
|
cantat et geminus Cupido |
| |
|
concutit
taedas; |
| |
|
telum deposuit Iuppiter igneum |
| |
|
oditque Baccho ueniente fulmen. |
502 oditque O :
conditque recc. || |
| |
|
Lucida dum current annosi sidera
mundi, |
| |
|
Oceanus clausum dum fluctibus ambiet
orbem |
| 505 |
|
Lunaque dimissos dum plena recolliget
ignes, |
| |
|
dum matutinos praedicet Lucifer
ortus |
| |
|
utraque caeruleum dum Nerea nesciet
Arctos, |
507 utraque Garrod
: altaque O || |
| |
|
candida formosi uenerabimur ora
Lyaei. |
| |
|
|
Oedipus |
| |
|
| |
|
Etsi ipse uultus
flebiles praefert notas, |
| 510 |
|
exprome cuius capite placemus
deos. |
| |
|
|
Creo |
| |
|
| |
|
Fari iubes tacere quae suadet
metus. |
| |
Oe. |
Si te ruentes non satis Thebae
mouent, |
| |
|
at sceptra moueant lapsa cognatae
domus. |
| |
Cr. |
Nescisse cupies nosse quae nimium
expetis. |
| 515 |
Oe. |
Iners malorum remedium ignorantia
est. |
| |
|
itane et salutis publicae indicium
obrues? |
| |
Cr. |
Vbi turpis est medicina, sanari
piget. |
| |
Oe. |
Audita fare, uel malo domitus
graui |
| |
|
quid arma possint regis irati
scies. |
| 520 |
Cr. |
Odere reges dicta quae dici
iubent. |
| |
Oe. |
Mitteris Erebo uile pro cunctis
caput, |
| |
|
arcana sacri uoce ni retegis tua. |
| |
Cr. |
Tacere liceat. ulla libertas minor |
| |
|
a rege petitur? |
| |
Oe. |
a rege petitur?--Saepe uel lingua magis |
| 525 |
|
regi atque regno muta libertas
obest. |
| |
Cr. |
Vbi non licet tacere, quid cuiquam
licet? |
| |
Oe. |
Imperia soluit qui tacet iussus
loqui. |
| |
Cr. |
Coacta uerba placidus accipias
precor. |
| |
Oe. |
Vlline poena uocis expressae fuit? |
| 530 |
Cr. |
Est procul ab urbe lucus ilicibus
niger |
| |
|
Dircaea circa uallis inriguae
loca. |
| |
|
cupressus altis exerens siluis
caput |
| |
|
uirente semper alligat trunco
nemus, |
| |
|
curuosque tendit quercus et putres
situ |
| 535 |
|
annosa ramos: huius abrupit latus |
| |
|
edax uetustas; illa, iam fessa
cadens |
| |
|
radice, fulta pendet aliena trabe. |
| |
|
|
| |
|
amara bacas laurus et tiliae leues |
| |
|
et Paphia myrtus et per immensum
mare |
| 540 |
|
motura remos alnus et Phoebo obuia |
| |
|
enode Zephyris pinus opponens
latus. |
| |
|
medio stat ingens arbor atque umbra
graui |
| |
|
siluas minores urguet et magno
ambitu |
| |
|
diffusa ramos una defendit nemus. |
| 545 |
|
tristis sub illa, lucis et Phoebi
inscius, |
| |
|
restagnat umor frigore aeterno
rigens; |
| |
|
limosa pigrum circumit fontem
palus. |
| |
|
Huc ut sacerdos
intulit senior gradum, |
| |
|
haut est moratus: |
| |
|
praestitit noctem locus. |
| 550 |
|
tum effossa tellus, et super rapti
rogis |
| |
|
iaciuntur ignes. ipse funesto
integit |
| |
|
uates amictu corpus et frondem
quatit; |
| 554 |
|
squalente cultu maestus ingreditur
senex, |
| 553 |
|
lugubris imos palla perfundit
pedes, |
| 555 |
|
mortifera canam taxus adstringit
comam. |
| |
|
nigro bidentes uellere atque atrae
boues |
| |
|
antro trahuntur. flamma praedatur
dapes |
| |
|
uiuumque trepidat igne ferali
pecus. |
| |
|
Vocat inde manes teque
qui manes regis |
| 560 |
|
et obsidentem claustra Lethaei
lacus, |
| |
|
carmenque magicum uoluit et rabido
minax |
| |
|
decantat ore quidquid aut placat
leues |
| |
|
aut cogit umbras; sanguinem libat
focis |
| |
|
solidasque pecudes urit et multo
specum |
| 565 |
|
saturat cruore; libat et niueum
insuper |
| |
|
lactis liquorem, fundit et Bacchum
manu |
| |
|
laeua canitque rursus ac terram
intuens |
| |
|
grauiore manes uoce et attonita
citat. |
| |
|
latrauit Hecates turba; ter ualles
cauae |
| 570 |
|
sonuere maestum, tota succusso
solo |
| |
|
pulsata tellus. 'audior' uates
ait, |
| |
|
'rata uerba fudi: rumpitur caecum
chaos |
| |
|
iterque populis Ditis ad superos
datur.' |
| |
|
Subsedit omnis silua et erexit
comas, |
| 575 |
|
duxere rimas robora et totum nemus |
| |
|
concussit horror, terra se retro
dedit |
| |
|
gemuitque penitus: siue temptari
abditum |
| |
|
Acheron profundum mente non aequa
tulit, |
| |
|
siue ipsa tellus, ut daret functis
uiam, |
| 580 |
|
compage rupta sonuit, aut ira
furens |
| |
|
triceps catenas Cerberus mouit
graues. |
| |
|
Subito dehiscit terra
et immenso sinu |
| |
|
laxata patuit -- ipse pallentes
deos |
| |
|
uidi inter umbras, ipse torpentes
lacus |
| 585 |
|
noctemque ueram; gelidus in uenis
stetit |
| |
|
haesitque sanguis. saeua prosiluit
cohors |
| |
|
et stetit in armis omne uipereum
genus, |
| 588 |
|
fratrum cateruae dente Dircaeo
satae. |
| 590 |
|
tum torua Erinys sonuit et caecus
Furor |
| |
|
Horrorque et una quidquid aeternae
creant |
| |
|
celantque tenebrae: Luctus auellens
comam |
| |
|
aegreque lassum sustinens Morbus
caput, |
| |
|
grauis Senectus sibimet et pendens
Metus |
| 589 |
|
auidumque populi Pestis Ogygii malum
-- |
| 595 |
|
nos liquit animus; ipsa quae ritus
senis |
| |
|
artesque norat stupuit. Intrepidus
parens |
| |
|
audaxque damno conuocat Ditis feri |
| |
|
exsangue uulgus: ilico, ut nebulae
leues, |
| |
|
uolitant et auras libero caelo
trahunt. |
| 600 |
|
non tot caducas educat frondes
Eryx |
| |
|
nec uere flores Hybla tot medio
creat, |
| |
|
cum examen arto nectitur densum
globo, |
| |
|
fluctusque non tot frangit Ionium
mare, |
| |
|
nec tanta gelidi Strymonis fugiens
minas |
| 605 |
|
permutat hiemes ales et caelum
secans |
| |
|
tepente Nilo pensat Arctoas niues, |
| |
|
quot ille populos uatis eduxit
sonus. |
| |
|
Pauide latebras
nemoris umbrosi petunt |
| |
|
animae trementes: primus emergit
solo, |
| 610 |
|
dextra ferocem cornibus taurum
premens, |
| |
|
Zethus, manuque sustinet laeua
chelyn |
| |
|
qui saxa dulci traxit Amphion
sono, |
| |
|
interque natos Tantalis tandem
suos |
| |
|
tuto superba fert caput fastu
graue |
| 615 |
|
et numerat umbras. peior hac genetrix
adest |
| |
|
furibunda Agaue, tota quam sequitur
manus |
| |
|
partita regem: sequitur et Bacchas
lacer |
| |
|
Pentheus tenetque saeuus etiamnunc
minas. |
| |
|
Tandem uocatus saepe
pudibundum extulit |
| 620 |
|
caput atque ab omni dissidet turba
procul |
| |
|
celatque semet instat et Stygias
preces |
| |
|
geminat sacerdos, donec in apertum
efferat |
| |
|
uultus opertos Laius -- fari
horreo: |
| |
|
stetit per artus sanguine effuso
horridus, |
| 625 |
|
paedore foedo squalidam obtentus
comam, |
| |
|
et ore rabido fatur: 'O Cadmi
effera, |
| |
|
cruore semper laeta cognato domus, |
| |
|
uibrate thyrsos, enthea natos manu |
| |
|
lacerate potius -- maximum Thebis
scelus |
| 630 |
|
maternus amor est. patria, non ira
deum, |
| |
|
sed scelere raperis: non graui flatu
tibi |
| |
|
luctificus Auster nec parum pluuio
aethere |
| |
|
satiata tellus halitu sicco nocet, |
| |
|
sed rex cruentus, pretia qui saeuae
necis |
| 635 |
|
sceptra et nefandos occupat thalamos
patris |
| |
|
inuisa proles: sed tamen peior
parens |
| |
|
quam natus, utero rursus
infausto grauis |
| |
|
egitque in ortus semet et matri
impios |
| |
|
fetus regessit, quique uix mos est
feris, |
| 640 |
|
fratres sibi ipse genuit -- implicitum
malum |
| |
|
magisque monstrum Sphinge perplexum
sua. |
| |
|
Te, te cruenta sceptra qui dextra
geris, |
| |
|
te pater inultus urbe cum tota
petam |
| |
|
et mecum Erinyn pronubam thalami
traham, |
| 645 |
|
traham sonantis uerbera, incestam
domum |
| |
|
uertam et penates impio Marte
obteram. |
| |
|
Proinde pulsum finibus regem ocius |
| |
|
agite exulem quocumque; funesto
gradu |
648 [What about quodcumque
vs. quocumque?] || |
| |
|
solum relinquat: uere florifero
uirens |
649 relinquet O :
relinquat recc. || |
| 650 |
|
reparabit herbas; spiritus puros
dabit |
| |
|
uitalis aura, ueniet et siluis
decor; |
| |
|
Letum Luesque, Mors Labor Tabes
Dolor, |
| |
|
comitatus illo dignus, excedent
simul; |
| |
|
et ipse rapidis gressibus sedes
uolet |
| 655 |
|
effugere nostras, sed graues pedibus
moras |
| |
|
addam et tenebo: reptet incertus
uiae, |
| |
|
baculo senili triste praetemptans
iter: |
| |
|
eripite terras, auferam caelum
pater.' |
| |
Oe. |
Et ossa et artus gelidus inuasit
tremor: |
| 660 |
|
quidquid timebam facere fecisse arguor
-- |
| |
|
tori iugalis abnuit Merope nefas |
| |
|
sociata Polybo; sospes absoluit
manus |
| |
|
Polybus meas: uterque defendit
parens |
| |
|
caedem stuprumque. quis locus culpae est
super? |
| 665 |
|
multo ante Thebae Laium amissum
gemunt, |
| |
|
Boeota gressu quam meo tetigi
loca. |
| |
|
falsusne senior an deus Thebis
grauis? |
| |
|
Iam iam tenemus
callidi socios doli: |
| |
|
mentitur ista praeferens fraudi
deos |
| 670 |
|
uates, tibique sceptra despondet
mea. |
| |
Cr. |
Egone ut sororem regia expelli
uelim? |
| |
|
si me fides sacrata cognati laris |
| |
|
non contineret in meo certum
statu, |
| |
|
tamen ipsa me fortuna terreret
nimis |
| 675 |
|
sollicita semper. liceat hoc tuto
tibi |
| |
|
exuere pondus nec recedentem
opprimat: |
| |
|
iam te minore tutior pones loco. |
| |
Oe. |
Hortaris etiam, sponte deponam ut
mea |
| |
|
tam grauia regna? |
| |
Cr. |
tam grauia
regna?--Suadeam hoc illis ego, |
| 680 |
|
in utrumque quis est liber etiamnunc
status: |
| |
|
tibi iam necesse est ferre fortunam
tuam. |
| |
Oe. |
Certissima est regnare cupienti
uia |
| |
|
laudare modica et otium ac somnum
loqui; |
| |
|
ab inquieto saepe simulatur quies. |
| 685 |
Cr. |
Parumne me tam longa defendit
fides? |
| |
Oe. |
Aditum nocendi perfido praestat
fides. |
| |
Cr. |
Solutus onere regio regni bonis |
| |
|
fruor domusque ciuium coetu uiget, |
| |
|
nec ulla uicibus surgit alternis
dies |
| 690 |
|
qua non propinqui munera ad nostros
lares |
| |
|
sceptri redundent; cultus, opulentae
dapes, |
| |
|
donata multis gratia nostra salus: |
| |
|
quid tam beatae desse fortunae
rear? |
| |
Oe. |
Quod dest: secunda non habent umquam
modum. |
| 695 |
Cr. |
Incognita igitur ut nocens causa
cadam? |
| |
Oe. |
Num ratio uobis reddita est uitae
meae? |
| |
|
num audita causa est nostra Tiresiae?
tamen |
| |
|
sontes uidemur. facitis exemplum:
sequor. |
| |
Cr. |
Quid si innocens sum? |
| |
Oe. |
Quid si innocens
sum?--Dubia pro certis solent |
| 700 |
|
timere reges. |
| |
Cr. |
timere reges.--Qui pauet uanos metus, |
| |
|
ueros meretur. |
| |
Oe. |
ueros meretur.--Quisquis in culpa fuit, |
| |
|
dimissus odit: omne quod dubium est
cadat. |
| |
Cr. |
Sic odia fiunt. |
| |
Oe. |
Sic odia fiunt.--Odia qui nimium timet |
| |
|
regnare nescit: regna custodit
metus. |
| 705 |
Cr. |
Qui sceptra duro saeuus imperio
gerit, |
| |
|
timet timentis: metus in auctorem
redit. |
| |
Oe. |
Seruate sontem saxeo inclusum
specu. |
| |
|
ipse ad penates regios referam
gradum. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| |
|
Non tu tantis causa
periclis, |
| 710 |
|
non haec Labdacidas petunt |
| |
|
fata, sed ueteres deum |
| |
|
irae secuntur: Castalium nemus |
| |
|
umbram Sidonio praebuit hospiti |
| |
|
lauitque Dirce Tyrios colonos, |
| 715 |
|
ut primum magni natus Agenoris, |
| |
|
fessus per orbem furta sequi
Iouis, |
| |
|
sub nostra pauidus constitit
arbore |
| |
|
praedonem uenerans suum, |
| |
|
monituque Phoebi |
| |
|
iussus erranti comes ire uaccae, |
| 720 |
|
quam non flexerat |
| |
|
uomer aut tardi iuga curua
plaustri, |
| |
|
deseruit fugas nomenque genti |
| |
|
inauspicata de boue tradidit. |
| |
|
Tempore ex illo noua
monstra semper |
| 725 |
|
protulit tellus: |
| |
|
aut anguis imis uallibus editus |
| |
|
annosa circa robora sibilat |
| |
|
superatque pinus, |
| |
|
supra Chaonias celsior arbores |
| |
|
erexit caeruleum caput, |
| 730 |
|
cum maiore sui parte recumberet; |
| |
|
aut feta tellus impio partu |
| |
|
effudit arma: |
| |
|
sonuit reflexo classicum cornu |
| |
|
lituusque adunco stridulos cantus |
| |
|
elisit aere |
| |
|
|
| 735 |
|
non ante linguas agiles et ora |
| |
|
uocis ignotae clamore primum |
| |
|
hostico experti. |
| |
|
Agmina campos cognata
tenent, |
| |
|
dignaque iacto semine proles |
| 740 |
|
uno aetatem permensa die |
| |
|
post Luciferi nata meatus |
| |
|
ante Hesperios occidit ortus. |
| |
|
horret tantis aduena monstris |
| |
|
populique timet bella recentis, |
| 745 |
|
donec cecidit saeua iuuentus |
| |
|
genetrixque suo reddi gremio |
| |
|
modo productos uidit alumnos -- |
| |
|
hac transierit ciuile nefas! |
| |
|
illa Herculeae norint Thebae |
| 750 |
|
proelia
fratrum. |
| |
|
Quid? Cadmei fata
nepotis, |
| |
|
cum uiuacis cornua cerui |
| |
|
frontem ramis texere nouis |
| |
|
dominumque canes egere suum? |
| 755 |
|
praeceps siluas montesque fugit |
| |
|
citus Actaeon agilique magis |
| |
|
pede per saltus ac saxa uagus |
| |
|
metuit motas zephyris plumas |
| |
|
et quae posuit retia uitat -- |
| 760 |
|
donec placidi fontis in unda |
| |
|
cornua uidit uultusque feros, |
| |
|
ubi uirgineos fouerat artus |
| |
|
nimium saeui diua pudoris. |
| |
|
|
Oedipus |
| |
|
| |
|
Curas reuoluit animus
et repetit metus. |
| 765 |
|
obisse nostro Laium scelere
autumant |
| |
|
superi inferique, sed animus contra
innocens |
| |
|
sibique melius quam deis notus
negat. |
| |
|
redit memoria tenue per uestigium, |
| |
|
cecidisse nostri stipitis pulsu
obuium |
| 770 |
|
datumque Diti, cum prior iuuenem
senex |
| |
|
curru superbus pelleret, Thebis
procul |
| |
|
Phocaea trifidas regio qua scindit
uias. |
| |
|
Vnanima coniunx,
explica errores, precor: |
| |
|
quae spatia moriens Laius uitae
tulit? |
| 775 |
|
primone in aeuo uiridis an fracto
occidit? |
| |
|
|
Iocasta |
| |
|
| |
|
Inter senem iuuenemque, sed propior
seni. |
| |
Oe. |
Frequensne turba regium cinxit
latus? |
| |
Ioc. |
Plures fefellit error ancipitis
uiae, |
| |
|
paucos fidelis curribus iunxit
labor. |
| 780 |
Oe. |
Aliquisne cecidit regio fato
comes? |
| |
Ioc. |
Vnum fides uirtusque consortem
addidit. |
| |
Oe. |
Teneo nocentem: conuenit numerus, locus
-- |
| |
|
sed tempus adde. |
| |
Ioc. |
sed tempus adde.--Decima iam metitur seges. |
| |
|
|
Senex
Corinthius |
| |
|
| |
|
Corinthius te populus
in regnum uocat |
| 785 |
|
patrium: quietem Polybus aeternam
obtinet. |
| |
Oe. |
Vt undique in me saeua Fortuna
irruit! |
| |
|
edissere agedum, quo cadat fato
parens. |
| |
Sen. |
Animam senilem mollis exsoluit
sopor. |
| |
Oe. |
Genitor sine ulla caede defunctus
iacet: |
| 790 |
|
testor, licet iam tollere ad caelum
pie |
| |
|
puras nec ulla scelera metuentes
manus. |
| |
|
Sed pars magis metuenda fatorum
manet. |
| |
Sen. |
Omnem paterna regna discutient
metum. |
| |
Oe. |
Repetam paterna regna; sed matrem
horreo. |
| 795 |
Sen. |
Metuis parentem, quae tuum reditum
expetens |
| |
|
sollicita pendet? |
| |
Oe. |
sollicita
pendet?--Ipsa me pietas fugat. |
| |
Sen. |
Viduam relinques? |
| |
Oe. |
Viduam
relinques?--Tangis en ipsos metus. |
| |
Sen. |
Effare mersus quis premat mentem
timor; |
| |
|
praestare tacitam regibus soleo
fidem. |
| 800 |
Oe. |
Conubia matris Delphico monitu
tremo. |
| |
Sen. |
Timere uana desine et turpes metus |
| |
|
depone. Merope uera non fuerat
parens. |
| |
Oe. |
Quod subditiui praemium nati
petit? |
| |
Sen. |
Regum superbam liberi astringunt
fidem. |
| 805 |
Oe. |
Secreta thalami fare quo excipias
modo. |
| |
Sen. |
Hae te parenti paruulum tradunt
manus. |
| |
Oe. |
Tu me parenti tradis; at quis me
tibi? |
| |
Sen. |
Pastor niuoso sub Cithaeronis
iugo. |
| |
Oe. |
In illa temet nemora quis casus
tulit? |
| 810 |
Sen. |
Illo sequebar monte cornigeros
greges. |
| |
Oe. |
Nunc adice certas corporis nostri
notas. |
| |
Sen. |
Forata ferro gesseras uestigia, |
| |
|
tumore nactus nomen ac uitio
pedum. |
| |
Oe. |
Quis fuerit ille qui meum dono
dedit |
| 815 |
|
corpus requiro. |
| |
Sen. |
corpus requiro.--Regios pauit greges; |
| |
Oe. |
Eloquere nomen. |
| |
Sen. |
Eloquere nomen.--Prima languescit senum |
| |
|
memoria longo lassa sublabens
situ. |
| |
Oe. |
Potesne facie noscere ac uultu
uirum? |
| 820 |
Sen. |
Fortasse noscam: saepe iam spatio
obrutam |
| |
|
leuis exoletam memoriam reuocat
nota. |
| |
Oe. |
Ad sacra et aras omne compulsum
pecus |
| |
|
duces sequuntur: ite, propere
accersite, |
| |
|
famuli, penes quem summa consistit
gregum. |
| 825 |
Ioc. |
Siue ista ratio siue fortuna
occulit, |
| |
|
latere semper patere quod latuit
diu: |
| |
|
saepe eruentis ueritas patuit
malo. |
| |
Oe. |
Malum timeri maius his aliquod
potest? |
| |
Ioc. |
Magnum esse magna mole quod petitur
scias: |
| 830 |
|
concurrit illinc publica, hinc regis
salus, |
| |
|
utrimque paria; contine medias
manus: |
| |
|
ut nil lacessas, ipsa se fata
explicant. |
| |
Oe. |
Non expedit concutere felicem
statum: |
| |
|
tuto mouetur quidquid extremo in loco
est. |
| 835 |
Ioc. |
Nobilius aliquid genere regali
appetis? |
| |
|
ne te parentis pigeat inuenti
uide. |
| |
Oe. |
Vel paenitendi sanguinis quaeram
fidem: |
| |
|
sic nosse certum est. -- Ecce grandaeuus
senex, |
| |
|
arbitria sub quo regii fuerant
gregis, |
| 840 |
|
Phorbas. refersne nomen aut uultum
senis? |
| |
Sen. |
Adridet animo forma; nec notus
satis, |
| |
|
nec rursus iste uultus ignotus
mihi. |
| |
Oe. |
Regnum optinente Laio famulus
greges |
| |
|
agitasti opimos sub Cithaeronis
plaga? |
| |
|
|
Phorbas |
| |
|
| 845 |
|
Laetus Cithaeron pabulo semper
nouo |
| |
|
aestiua nostro prata summittit
gregi. |
| |
Sen. |
Noscisne memet? |
| |
Ph. |
Noscisne memet?--Dubitat anceps memoria. |
| |
Oe. |
Huic aliquis a te traditur quondam
puer? |
| |
|
effare. dubitas? cur genas mutat
color? |
| 850 |
|
quid uerba quaeris? ueritas odit
moras. |
| |
Ph. |
Obducta longo temporum tractu
moues. |
| |
Oe. |
Fatere, ne te cogat ad uerum
dolor. |
| |
Ph. |
Inutile isti munus infantem dedi: |
| |
|
non potuit ille luce, non caelo
frui. |
| 855 |
Sen. |
Procul sit omen; uiuit et uiuat
precor. |
| |
Oe. |
Superesse quare traditum infantem
negas? |
| |
Ph. |
Ferrum per ambos tenue transactum
pedes |
| |
|
ligabat artus, uulneri innatus
tumor |
| |
|
puerile foeda corpus urebat lue. |
| 860 |
Oe. |
Quid quaeris ultra? fata iam accedunt prope.
-- |
| |
|
quis fuerit infans edoce. |
| |
Ph. |
quis fuerit infans
edoce.--Prohibet fides. |
| |
Oe. |
Huc aliquis ignem! flamma iam excutiet
fidem. |
| |
Ph. |
Per tam cruentas uera quaerentur
uias? |
| |
|
ignosce quaeso. |
| |
Oe. |
ignosce quaeso.--Si ferus uideor tibi |
| 865 |
|
et impotens, parata uindicta in manu
est: |
| |
|
dic uera: quisnam? quoue generatus
patre? |
| |
|
qua matre genitus? |
| |
Ph. |
qua matre
genitus?--Coniuge est genitus tua. |
| |
Oe. |
Dehisce, tellus, tuque tenebrarum
potens, |
| |
|
in Tartara ima, rector umbrarum,
rape |
| 870 |
|
retro reuersas generis ac stirpis
uices. |
| |
|
congerite, ciues, saxa in infandum
caput, |
| |
|
mactate telis: me petat ferro
parens, |
| |
|
me natus, in me coniuges arment
manus |
| |
|
fratresque, et aeger populus ereptos
rogis |
| 875 |
|
iaculetur ignes. saeculi crimen
uager, |
875 uager scripsi :
uagor O || |
| |
|
odium deorum, iuris exitium sacri, |
| |
|
qua luce primum spiritus hausi
rudes |
| |
|
iam morte dignus. redde nunc animos
pares, |
| |
|
nunc aliquid aude sceleribus dignum tuis.
-- |
| 880 |
|
i, perge, propero regiam gressu
pete: |
| |
|
gratare matri liberis auctam
domum. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| |
|
Fata si liceat
mihi |
| |
|
fingere arbitrio meo, |
| |
|
temperem Zephyro leui |
| 885 |
|
uela, ne pressae graui |
| |
|
spiritu antennae tremant: |
| |
|
lenis et modice fluens |
| |
|
aura nec uergens latus |
| |
|
ducat intrepidam ratem; |
| 890 |
|
tuta me media uehat |
| |
|
uita decurrens uia. |
| |
|
Cnosium regem
timens |
| |
|
astra dum demens petit |
| |
|
artibus fisus nouis |
| 895 |
|
certat et ueras aues |
| |
|
uincere ac falsis nimis |
| |
|
imperat pinnis puer, |
| |
|
nomen eripuit freto. |
| |
|
Callidus medium senex |
| 900 |
|
Daedalus librans iter |
| |
|
nube sub media stetit |
| |
|
alitem expectans suum |
| |
|
qualis accipitris minas |
| |
|
fugit et sparsos metu |
| 905 |
|
conligit fetus auis, |
| |
|
donec in ponto manus |
| |
|
mouit implicitas puer. |
| |
|
comes audacis uiae |
| |
|
quidquid excessit modum |
| 910 |
|
pendet instabili loco. |
| |
|
Sed quid hoc? postes
sonant, |
| |
|
maestus et famulus manu |
| |
|
regius quassat caput. -- |
| |
|
Ede quid portes noui. |
| |
|
|
Nuntius |
| |
|
| 915 |
|
Praedicta postquam fata et infandum
genus |
| |
|
deprendit ac se scelere conuictum
Oedipus |
| |
|
damnauit ipse, regiam infestus
petens |
| |
|
inuisa propero tecta penetrauit
gradu, |
| |
|
qualis per arua Libycus insanit
leo, |
| 920 |
|
fuluam minaci fronte concutiens
iubam; |
| |
|
uultus furore toruus atque oculi
truces, |
| |
|
gemitus et altum murmur, et gelidus
uolat |
| |
|
sudor per artus, spumat et uoluit
minas |
| |
|
ac mersus alte magnus exundat
dolor. |
| 925 |
|
secum ipse saeuus grande nescioquid
parat |
| |
|
suisque fatis simile. 'quid poenas
moror?' |
| |
|
ait 'hoc scelestum pectus aut ferro
petat |
| |
|
aut feruido aliquis igne uel saxo
domet. |
| |
|
quae tigris aut quae saeua uisceribus
meis |
| 930 |
|
incurret ales? ipse tu scelerum
capax, |
| |
|
sacer Cithaeron, uel feras in me
tuis |
| |
|
emitte siluis, mitte uel rabidos canes
-- |
| |
|
nunc redde Agauen. anime, quid mortem
times? |
| |
|
mors innocentem sola Fortunae
eripit.' |
| 935 |
|
Haec fatus aptat impiam capulo
manum |
| |
|
ensemque ducit. 'itane? tam magnis
breues |
| |
|
poenas sceleribus soluis atque uno
omnia |
| |
|
pensabis ictu? moreris: hoc patri sat
est; |
| |
|
quid deinde matri, quid male in lucem
editis |
| 940 |
|
natis, quid ipsi, quae tuum magna
luit |
| |
|
scelus ruina, flebili patriae
dabis? |
| |
|
soluendo non es: illa quae leges
ratas |
| |
|
Natura in uno uertit Oedipoda,
nouos |
| |
|
commenta partus, supplicis eadem
meis |
| 945 |
|
nouetur. iterum uiuere atque iterum
mori |
| |
|
liceat, renasci semper ut totiens
noua |
| |
|
supplicia pendas -- utere ingenio,
miser: |
| |
|
quod saepe fieri non potest fiat
diu; |
| |
|
mors eligatur longa. quaeratur uia |
| 950 |
|
qua nec sepultis mixtus et uiuis
tamen |
| |
|
exemptus erres: morere, sed citra
patrem. |
| |
|
cunctaris, anime? subitus en uultus
grauat |
| |
|
profusus imber ac rigat fletu genas
-- |
| |
|
et flere satis est? hactenus fundent
leuem |
| 955 |
|
oculi liquorem? sedibus pulsi suis |
| |
|
lacrimas sequantur: hi maritales
statim |
| |
|
fodiantur oculi.' Dixit atque ira
furit: |
| |
|
ardent minaces igne truculento
genae |
| |
|
oculique uix se sedibus retinent
suis; |
| 960 |
|
uiolentus audax uultus, iratus
ferox |
| |
|
iamiam eruentis; gemuit et dirum
fremens |
| |
|
manus in ora torsit. at contra
truces |
| |
|
oculi steterunt et suam intenti
manum |
| |
|
ultro insecuntur, uulneri occurrunt
suo. |
| 965 |
|
scrutatur auidus manibus uncis
lumina, |
| |
|
radice ab ima funditus uulsos
simul |
| |
|
euoluit orbes; haeret in uacuo
manus |
| |
|
et fixa penitus unguibus lacerat
cauos |
| |
|
alte recessus luminum et inanes
sinus |
| 970 |
|
saeuitque frustra plusque quam satis est
furit. |
| |
|
tantum est periclum lucis? attollit
caput |
| |
|
cauisque lustrans orbibus caeli
plagas |
| |
|
noctem experitur. quidquid effossis
male |
| |
|
dependet oculis rumpit, et uictor
deos |
| 975 |
|
conclamat omnis: 'parcite en patriae,
precor: |
| |
|
iam iusta feci, debitas poenas
tuli; |
| |
|
inuenta thalamis digna nox tandem
meis.' |
| |
|
rigat ora foedus imber et lacerum
caput |
| |
|
largum reuulsis sanguinem uenis
uomit. |
| |
|
|
Chorus |
| |
|
| 980 |
|
Fatis agimur: cedite
fatis; |
| |
|
non sollicitae possunt curae |
| |
|
mutare rati stamina fusi. |
| |
|
quidquid patimur mortale genus, |
| |
|
quidquid facimus uenit ex alto, |
| 985 |
|
seruatque suae decreta colus |
| |
|
Lachesis dura reuoluta manu. |
| |
|
omnia certo tramite uadunt |
| |
|
primusque dies dedit extremum: |
| |
|
non illa deo uertisse licet, |
| 990 |
|
quae nexa suis currunt causis. |
| |
|
it cuique ratus prece non ulla |
| |
|
mobilis
ordo: |
| |
|
multis ipsum metuisse nocet, |
| |
|
multi ad fatum uenere suum |
| |
|
dum fata
timent. |
| 995 |
|
Sonuere fores atque ipse
suum |
| |
|
duce non ullo molitur iter |
| |
|
luminis
orbus. |
| |
|
|
Oedipus |
| |
|
| |
|
Bene habet, peractum est: iusta
persolui patri. |
| |
|
iuuant tenebrae. quis deus tandem
mihi |
| 1000 |
|
placatus atra nube perfundit
caput? |
| |
|
quis scelera donat? conscium euasi
diem. |
| |
|
nil, parricida, dexterae debes
tuae: |
| |
|
lux te refugit. uultus Oedipodam hic
decet. |
| |
Cho. |
En ecce, rapido saeua prosiluit
gradu |
| 1005 |
|
Iocasta uaecors, qualis attonita et
furens |
| |
|
Cadmea mater abstulit nato caput |
| |
|
sensitue raptum. dubitat afflictum
alloqui, |
| |
|
cupit pauetque. iam malis cessit
pudor, |
| |
|
sed haeret ore prima uox. |
| |
|
|
Iocasta |
| |
|
| |
|
sed haeret ore prima
uox.--Quid te uocem? |
| 1010 |
|
natumne? dubitas? natus es: natum
pudet; |
| |
|
inuite loquere nate -- quo auertis
caput |
| |
|
uacuosque uultus? |
| |
Oe. |
uacuosque
uultus?--Quis frui tenebris uetat? |
| |
|
quis reddit oculos? matris, en matris
sonus! |
| |
|
perdidimus operam. congredi fas
amplius |
| 1015 |
|
haut est nefandos. diuidat uastum
mare |
| |
|
dirimatque tellus abdita et quisquis sub
hoc |
| |
|
in alia uersus sidera ac solem
auium |
| |
|
dependet orbis alterum ex nobis
ferat. |
| |
Ioc. |
Fati ista culpa est: nemo fit fato
nocens. |
| 1020 |
Oe. |
Iam parce uerbis, mater, et parce
auribus: |
| |
|
per has reliquias corporis trunci
precor, |
| |
|
per inauspicatum sanguinis pignus
mei, |
| |
Ioc. |
Quid, anime, torpes? socia cur scelerum
dare |
| 1025 |
|
poenas recusas? omne confusum
perit, |
| |
|
incesta, per te iuris humani
decus: |
| |
|
morere et nefastum spiritum ferro
exige. |
| |
|
non si ipse mundum concitans diuum
sator |
| |
|
corusca saeua tela iaculetur manu, |
| 1030 |
|
umquam rependam sceleribus poenas
pares |
| |
|
mater nefanda. mors placet: mortis
uia |
| |
|
quaeratur. -- Agedum, commoda matri
manum, |
| |
|
si parricida es. restat hoc operi
ultimum: |
| |
|
rapiatur ensis; hoc iacet ferro
meus |
| 1035 |
|
coniunx -- quid illum nomine haud uero
uocas? |
| |
|
socer est. utrumne pectori infigam
meo |
| |
|
telum an patenti conditum iugulo
inprimam? |
| |
|
eligere nescis uulnus: hunc, dextra, hunc
pete |
| |
|
uterum capacem, qui uirum et natos
tulit. |
| 1040 |
Cho. |
Iacet perempta. uulneri immoritur
manus |
| |
|
ferrumque secum nimius eiecit
cruor. |
| |
Oe. |
Fatidice te, te praesidem ueri
deum |
| |
|
compello: solum debui fatis
patrem; |
| |
|
bis parricida plusque quam timui
nocens |
| 1045 |
|
matrem peremi: scelere confecta est
meo. |
| |
|
o Phoebe mendax, fata superaui
impia. |
| |
|
Pauitante gressu
sequere fallentes uias; |
| |
|
suspensa plantis efferens uestigia |
| |
|
caecam tremente dextera noctem
rege. |
| 1050 |
|
ingredere praeceps, lubricos ponens
gradus, |
| |
|
i profuge uade -- siste, ne in matrem
incidas. |
| |
|
Quicumque fessi corpore et morbo
graues |
| |
|
semanima trahitis pectora, en fugio,
exeo: |
| |
|
releuate colla. mitior caeli
status |
| 1055 |
|
posterga sequitur: quisquis exilem
iacens |
| |
|
animam retentat, uiuidos haustus
leuis |
| |
|
concipiat. ite, ferte depositis
opem: |
| |
|
mortifera mecum uitia terrarum
extraho. |
| |
|
Violenta Fata et horridus Morbi
tremor, |
| 1060 |
|
Maciesque et atra Pestis et rabidus
Dolor, |
| |
|
mecum ite, mecum. ducibus his uti
libet. |
|
§ |
