L. Annaei Senecae Agamemno
e-lectorum in usum edidit Michael Hendry 2005 |
|
|
|
Thyestis Vmbra |
|
|
Opaca linquens Ditis inferni loca, |
|
|
adsum profundo Tartari emissus specu, |
|
|
incertus utras oderim sedes magis: |
|
|
fugio Thyestes inferos, superos fugo. |
5 |
|
En horret animus et pauor membra excutit: |
5 inhorret Gronovius || |
|
|
uideo paternos, immo fraternos lares. |
|
|
hoc est uetustum Pelopiae limen domus; |
|
|
hinc auspicari regium\v capiti decus |
|
|
mos est Pelasgis, hoc sedent alti toro |
10 |
|
quibus superba sceptra gestantur manu, |
|
|
locus hic habendae curiae hic epulis locus. |
|
|
Libet reuerti. nonne uel tristes lacus |
|
|
incolere satius? nonne custodem Stygis |
13 accolere Bothe || |
|
|
trigemina nigris colla iactantem iubis |
+ |
|
uidere et atras Ditis inuisi domus, |
14b lacunam statuit et exempli gratia implevit Zwierlein || |
15 |
|
ubi ille celeri corpus euinctus rotae |
|
|
in se refertur, ubi per aduersum irritus |
|
|
redeunte totiens luditur saxo labor, |
|
|
ubi tondet ales auida fecundum iecur, |
|
|
et inter undas feruida exustus siti |
20 |
|
aquas fugaces ore decepto appetit |
|
|
poenas daturus caelitum dapibus graues? |
|
|
Sed ille nostrae pars quota est culpae senex? |
|
|
reputemus omnes quos ob infandas manus |
|
|
quaesitor urna Cnosius uersat reos: |
25 |
|
uincam Thyestes sceleribus cunctos meis. |
|
|
a fratre uincar? liberis plenus tribus |
26 delendum suspicauit Axelson || |
|
|
in me sepultis? uiscera exedi mea. |
|
|
Nec hactenus Fortuna maculauit patrem, |
|
|
sed maius aliud ausa commisso scelus |
30 |
|
natae nefandos petere concubitus iubet. |
|
|
non pauidus hausi dicta, suscepi nefas. |
31 suscepi Koetschau : concepi Siegmund : sed cepi O || |
|
|
ergo ut per omnis liberos irem parens, |
|
|
coacta fatis nata fert utero graui |
33 utero graui Zwierlein : utero genus Tarrant : uterum grauem O || |
|
|
me patre dignum. uersa natura est retro: |
35 |
|
auo parentem, pro nefas, patri uirum, |
|
|
natis nepotes miscui nocti diem. |
36 miscui E : miscuit A || |
|
|
Sed sera tandem respicit fessos malis |
|
|
post fata demum sortis incertae fides: |
|
|
rex ille regum, ductor Agamemnon ducum, |
40 |
|
cuius secutae mille uexillum rates |
|
|
Iliaca uelis maria texerunt suis, |
|
|
post decima Phoebi lustra deuicto Ilio |
|
|
adest daturus coniugi iugulum suae. |
|
|
Iam iam natabit sanguine alterno domus: |
45 |
|
enses secures tela, diuisum graui |
|
|
ictu bipennis regium uideo caput; |
|
|
iam scelera prope sunt, iam dolus caedes cruor |
|
|
parantur epulae. causa natalis tui, |
|
|
Aegisthe, uenit. quid pudor uultus grauat? |
50 |
|
quid dextra dubio trepida consilio labat? |
|
|
quid ipse temet consulis torques rogas, |
|
|
an deceat hoc te? respice ad patrem: decet. |
52 patrem Zwierlein : matrem O || |
|
|
Sed cur repente noctis aestiuae uices |
|
|
hiberna longa spatia producunt mora, |
55 |
|
aut quid cadentes detinet stellas polo? |
|
|
Phoebum moramur. redde iam mundo diem. |
|
Chorus |
|
|
O regnorum magnis fallax |
57 magnis ] uanis dubitanter Axelson || |
|
|
Fortuna bonis, |
|
|
in praecipiti dubioque locas |
|
|
excelsa nimis. |
60 |
|
Numquam placidam sceptra quietem |
|
|
certumue sui tenuere diem: |
|
|
alia ex aliis cura fatigat |
|
|
uexatque animos noua tempestas. |
|
|
non sic Libycis Syrtibus aequor |
65 |
|
furit alternos uoluere fluctus, |
|
|
non Euxini turget ab imis |
|
|
commota uadis |
|
|
unda niuali uicina polo, |
|
|
ubi caeruleis immunis aquis |
70 |
|
lucida uersat plaustra Bootes, |
|
|
ut praecipites regum casus |
|
|
Fortuna rotat. |
|
|
metui cupiunt metuique timent, |
|
|
non nox illis alma recessus |
+ |
|
praebet tutos, |
75 |
|
non curarum somnus domitor |
|
|
pectora soluit. |
|
|
Quas non arces scelus alternum |
|
|
dedit in praeceps? impia quas non |
|
|
arma fatigant? iura pudorque |
80 |
|
et coniugii sacrata fides |
|
|
fugiunt aulas; sequitur tristis |
|
|
sanguinolenta Bellona manu |
|
|
quaeque superbos urit Erinys, |
|
|
nimias semper comitata domos, |
84 nimias E : tumidas A || |
85 |
|
quas in planum quaelibet hora |
|
|
tulit ex alto. |
|
|
Licet arma uacent cessentque doli, |
|
|
sidunt ipso pondere magna |
|
|
ceditque oneri fortuna suo: |
90 |
|
uela secundis inflata Notis |
|
|
uentos nimium timuere suos; |
|
|
nubibus ipsis inserta caput |
|
|
turris pluuio uapulat Austro, |
|
|
densasque nemus spargens umbras |
95 |
|
annosa uidet robora frangi; |
|
|
feriunt celsos fulmina colles, |
|
|
corpora morbis maiora patent, |
|
|
et cum in pastus armenta uagos |
|
|
uilia currant, |
100 |
|
placet in uulnus maxima ceruix: |
|
|
quidquid in altum Fortuna tulit, |
+ |
|
ruitura leuat. |
|
|
Modicis rebus longius aeuum est: |
|
|
felix mediae quisquis turbae |
|
|
sorte quietus |
105 |
|
aura stringit litora tuta |
|
|
timidusque mari credere cumbam |
|
|
remo terras propiore legit. |
|
Clytemestra |
|
|
Quid, segnis anime, tuta consilia expetis? |
|
|
quid fluctuaris? clausa iam melior uia est. |
110 |
|
licuit pudicos coniugis quondam toros |
|
|
et sceptra casta uidua tutari fide; |
|
|
periere mores ius decus pietas fides |
|
|
et qui redire cum perit nescit pudor; |
|
|
da frena et omnem prona nequitiam incita: |
115 |
|
per scelera semper sceleribus tutum est iter. |
|
|
Tecum ipsa nunc euolue femineos dolos, |
|
|
quod ulla coniunx perfida atque impos sui |
|
|
amore caeco, quod nouercales manus |
|
|
ausae, quod ardens impia uirgo face |
120 |
|
Phasiaca fugiens regna Thessalica trabe: |
|
|
ferrum, uenena uel Mycenaeas domos |
|
|
coniuncta socio profuge furtiua rate. |
|
|
Quid timida loqueris furta et exilium et fugas? |
|
|
soror ista fecit: te decet maius nefas. |
|
Nutrix |
125 |
|
Regina Danaum et inclitum Ledae genus, |
|
|
quid tacita uersas quidue consilii impotens |
|
|
tumido feroces impetus animo geris? |
|
|
licet ipsa sileas, totus in uultu est dolor. |
|
|
proin quidquid est, da tempus ac spatium tibi: |
130 |
|
quod ratio non quit, saepe sanauit mora. |
|
Cl. |
Maiora cruciant quam ut moras possim pati; |
|
|
flammae medullas et cor exurunt meum; |
|
|
mixtus dolori subdidit stimulos timor; |
|
|
inuidia pulsat pectus, hinc animum iugo |
135 |
|
premit cupido turpis et uinci uetat; |
|
|
et inter istas mentis obsessae faces |
|
|
fessus quidem et deiectus et pessumdatus |
|
|
pudor rebellat. fluctibus uariis agor, |
|
|
ut, cum hinc profundum uentus, hinc aestus rapit, |
140 |
|
incerta dubitat unda cui cedat malo. |
|
|
proinde omisi regimen e manibus meis: |
|
|
quocumque me ira, quo dolor, quo spes feret, |
|
|
hoc ire pergam; fluctibus dedimus ratem. |
|
|
ubi animus errat, optimum est casum sequi. |
145 |
Nut. |
Caeca est temeritas quae petit casum ducem. |
|
Cl. |
Quis ultima est fortuna, quid dubiam timent? |
146 Quis . . . timent? Kenney : Cui . . . timet? Ea : Qui . . . timet? a || |
|
Nut. |
Tuta est latetque culpa, si pateris, tua. |
|
Cl. |
Perlucet omne regiae uitium domus. |
|
Nut. |
Piget prioris et nouum crimen struis? |
150 |
Cl. |
Res est profecto stulta nequitiae modus. |
|
Nut. |
Quod metuit auget qui scelus scelere obruit. |
|
Cl. |
Et ferrum et ignis saepe medicinae loco est. |
|
Nut. |
Extrema primo nemo temptauit loco. |
|
Cl. |
Rapienda rebus in malis praeceps uia est. |
155 |
Nut. |
At te reflectat coniugi nomen sacrum. |
|
Cl. |
Decem per annos uidua respiciam uirum? |
|
Nut. |
Meminisse debes subolis ex illo tuae. |
|
Cl. |
Equidem et iugales filiae memini faces |
|
|
et generum Achillem: praestitit matri fidem. |
160 |
Nut. |
Redemit illa classis immotae moras |
|
|
et maria pigro fixa languore impulit. |
|
Cl. |
Pudet doletque: Tyndaris, caeli genus, |
162 doletque E : pigetque A || |
|
|
lustrale classi Doricae peperi caput! |
163 peperi E : peperit A || |
|
|
reuoluit animus uirginis thalamos meae |
165 |
|
quos ille dignos Pelopia fecit domo, |
|
|
cum stetit ad aras ore sacrifico pater |
166 sacrifico E : sacrilego A || |
|
|
quam nuptialis! horruit Calchas suae |
|
|
responsa uocis et recedentes focos. |
|
|
o scelera semper sceleribus uincens domus: |
169 uincens O : pensans Bentley || |
170 |
|
cruore uentos emimus, bellum nece! |
|
|
sed uela pariter mille fecerunt rates? |
|
|
non est soluta prospero classis deo; |
|
|
eiecit Aulis impias portu rates. |
|
|
Sic auspicatus bella non melius gerit: |
175 |
|
amore captae captus, immotus prece |
|
|
Zminthea tenuit spolia Phoebei senis, |
|
|
ardore sacrae uirginis iam tum furens. |
|
|
non illum Achilles flexit indomitus minis, |
|
|
non ille solus fata qui mundi uidet |
180 |
|
(in nos fidelis augur, in captas leuis), |
|
|
non populus aeger et relucentes rogi; |
|
|
inter ruentis Graeciae stragem ultimam |
|
|
sine hoste uictus marcet ac Veneri uacat |
|
|
reparatque amores; neue desertus foret |
185 |
|
a paelice umquam barbara caelebs torus, |
|
|
ablatam Achilli diligit Lyrnesida |
|
|
nec rapere puduit e sinu auulsam uiri |
|
|
en Paridis hostem! nunc nouum uulnus gerens |
|
|
amore Phrygiae uatis incensus furit, |
190 |
|
et post tropaea Troica ac uersum Ilium |
|
|
captae maritus remeat et Priami gener. |
|
|
Accingere, anime: bella non leuia apparas. |
|
|
scelus occupandum est; pigra, quem expectas diem? |
|
|
Pelopia Phrygiae sceptra dum teneant nurus? |
195 |
|
an te morantur uirgines uiduae domi |
|
|
patrique Orestes similis? horum te mala |
|
|
uentura moueant, turbo quis rerum imminet. |
|
|
quid, misera, cessas?en adest natis tuis |
|
|
furens nouerca per tuum, si aliter nequit, |
200 |
|
latus exigatur ensis et perimat duos; |
|
|
misce cruorem, perde pereundo uirum: |
|
|
mors misera non est commori cum quo uelis. |
|
Nut. |
Regina, frena temet et siste impetus |
|
|
et quanta temptes cogita: uictor uenit |
205 |
|
Asiae ferocis, ultor Europae, trahit |
|
|
captiua Pergama et diu uictos Phrygas; |
|
|
hunc fraude nunc conaris et furto aggredi? |
|
|
quem non Achilles ense uiolauit fero, |
|
|
quamuis procacem toruus armasset manum, |
210 |
|
non melior Aiax morte decreta furens, |
|
|
non sola Danais Hector et bello mora, |
|
|
non tela Paridis certa, non Memnon niger, |
|
|
non Xanthus armis corpora immixta aggerens |
|
|
fluctusque Simois caede purpureos agens, |
215 |
|
non niuea proles Cycnus aequorei dei, |
|
|
non bellicoso Thressa cum Rheso phalanx, |
|
|
non picta pharetras et securigera manu |
|
|
peltata Amazon, hunc domi reducem paras |
|
|
mactare et aras caede maculare impia? |
220 |
|
Vltrix inultum Graecia hoc facinus feret? |
|
|
equos et arma classibusque horrens fretum |
|
|
propone et alto sanguine exundans solum |
|
|
et tota captae fata Dardaniae domus |
|
|
regesta Danais comprime adfectus truces |
225 |
|
mentemque tibimet ipsa pacifica tuam. |
|
Aegisthus |
|
|
Quod tempus animo semper ac mente horrui |
|
|
adest profecto, rebus extremum meis. |
|
|
quid terga uertis, anime? quid primo impetu |
|
|
deponis arma? crede perniciem tibi |
230 |
|
et dira saeuos fata moliri deos: |
|
|
oppone cunctis uile suppliciis caput, |
|
|
ferrumque et ignes pectore aduerso excipe, |
|
|
Aegisthe: non est poena sic nato mori. |
|
|
Tu nos pericli socia, tu, Leda sata, |
235 |
|
comitare tantum: sanguinem reddet tibi |
|
|
ignauus iste ductor ac fortis pater. |
|
|
sed quid trementis circuit pallor genas |
|
|
iacensque uultu languido optutus stupet? |
|
Cl. |
Amor iugalis uincit ac flectit retro, |
240 |
|
referimur illuc, unde non decuit prius |
|
|
abire; sed nunc casta repetatur fides, |
|
|
nam sera numquam est ad bonos mores uia: |
|
|
quem paenitet peccasse paene est innocens. |
|
Ae. |
Quo raperis amens? credis aut speras tibi |
245 |
|
Agamemnonis fidele coniugium? ut nihil |
|
|
subesset animo quod graues faceret metus, |
|
|
tamen superba et impotens flatu nimis |
|
|
Fortuna magno spiritus tumidos daret. |
|
|
grauis ille sociis stante adhuc Troia fuit: |
250 |
|
quid rere ad animum suapte natura trucem |
|
|
Troiam addidisse? rex Mycenarum fuit, |
|
|
ueniet tyrannus: prospera animos efferunt. |
|
|
Effusa circa paelicum quanto uenit |
|
|
turba apparatu! sola sed turba eminet |
255 |
|
tenetque regem famula ueridici dei. |
|
|
feresne thalami uicta consortem tui? |
|
|
at illa nolet. ultimum est nuptae malum |
|
|
palam maritam possidens paelex domum. |
|
|
nec regna socium ferre nec taedae sciunt. |
260 |
Cl. |
Aegisthe, quid me rursus in praeceps agis |
|
|
iramque flammis iam residentem incitas? |
|
|
permisit aliquid uictor in captam sibi: |
|
|
nec coniugem hoc respicere nec dominam decet. |
|
|
lex alia solio est, alia priuato in toro. |
265 |
|
quid, quod seueras ferre me leges uiro |
|
|
non patitur animus turpis admissi memor? |
|
|
det ille ueniam facile cui uenia est opus. |
|
Ae. |
Ita est? pacisci mutuam ueniam licet? |
|
|
ignota tibi sunt iura regnorum aut noua? |
270 |
|
nobis maligni iudices, aequi sibi, |
|
|
id esse regni maximum pignus putant, |
|
|
si quidquid aliis non licet solis licet. |
|
Cl. |
ignouit Helenae: iuncta Menelao redit |
|
|
quae Europam et Asiam paribus afflixit malis. |
275 |
Ae. |
Sed nulla Atriden Venere furtiua abstulit |
|
|
nec cepit animum coniugi obstrictum suae. |
|
|
iam crimen ille quaerit et causas parat. |
|
|
nil esse crede turpe commissum tibi: |
|
|
quid honesta prodest uita, flagitio uacans? |
280 |
|
ubi dominus odit, fit nocens, non quaeritur. |
|
|
Spartenne repetes spreta et Eurotan tuum |
|
|
patriasque sedes profuga? non dant exitum |
|
|
repudia regum: spe metus falsa leuas. |
|
Cl. |
Delicta nouit nemo nisi fidus mea. |
285 |
Ae. |
Non intrat umquam regium limen fides. |
|
Cl. |
Opibus merebor, ut fidem pretio obligem. |
|
Ae. |
Pretio parata uincitur pretio fides. |
|
Cl. |
Surgit residuus pristinae mentis pudor; |
|
|
quid obstrepis? quid uoce blandiloqua mala |
290 |
|
consilia dictas? scilicet nubam tibi, |
|
|
regum relicto rege, generosa exuli? |
|
Ae. |
Et cur Atrida uideor inferior tibi, |
|
|
natus Thyestae? |
|
Cl. |
natus Thyestae?Si parum est, adde et nepos. |
|
Ae. |
Auctore Phoebo gignor; haud generis pudet. |
295 |
Cl. |
Phoebum nefandae stirpis auctorem uocas, |
|
|
quem nocte subita frena reuocantem sua |
|
|
caelo expulistis? quid deos probro addimus? |
|
|
subripere doctus fraude geniales toros, |
|
|
quem Venere tantum scimus inlicita uirum, |
300 |
|
facesse propere ac dedecus nostrae domus |
|
|
asporta ab oculis: haec uacat regi ac uiro. |
|
Ae. |
Exilia mihi sunt haud noua; assueui malis. |
|
|
si tu imperas, regina, non tantum domo |
|
|
Argisue cedo: nil moror iussu tuo |
305 |
|
aperire ferro pectus aerumnis graue. |
|
Cl. |
Siquidem hoc cruenta Tyndaris fieri sinam. |
|
|
quae iuncta peccat debet et culpae fidem. |
|
|
secede mecum potius, ut rerum statum |
|
|
dubium ac minacem iuncta consilia explicent. |
|
Chorus |
310 |
|
Canite, o pubes inclita, Phoebum! |
|
|
tibi festa caput turba coronat, |
|
|
tibi uirgineas laurum quatiens |
|
|
de more comas |
|
|
innuba fudit stirps Inachia. |
315 |
|
Tu quoque nostros, Thespias hospes, |
|
|
comitare choros, |
|
|
quaeque Erasini gelidos fontes, |
|
|
quaeque Eurotan, |
|
|
quaeque uirenti tacitum ripa |
|
|
bibis Ismenon, |
|
|
quam fatorum praescia Manto, |
320 |
|
sata Tiresia, |
|
|
Latonigenas monuit sacris |
|
|
celebrare deos. |
|
|
Arcus, uictor, pace relata, |
|
|
Phoebe, relaxa |
|
|
umeroque graues leuibus telis |
325 |
|
pone pharetras |
|
|
resonetque manu pulsa citata |
|
|
uocale chelys: |
|
|
nil acre uelim magnumque modis |
|
|
intonet altis, |
|
|
sed quale soles leuiore lyra |
330 |
|
flectere carmen |
|
|
simplex, lusus cum docta tuos |
|
|
Musa recenset. |
|
|
licet et chorda grauiore sones, |
|
|
quale canebas |
|
|
cum Titanas fulmine uictos |
|
|
uidere dei, |
335 |
|
uel cum montes montibus altis |
|
|
super impositi |
|
|
struxere gradus trucibus monstris, |
|
|
stetit imposita Pelion Ossa, |
|
|
pinifer ambos pressit Olympus. |
340 |
|
Ades, o magni, soror et coniunx, |
|
|
consors sceptri, regia Iuno: |
|
|
tua te colimus turba Mycenae, |
|
|
tu sollicitum supplexque tui |
|
|
numinis Argos sola tueris, |
345 |
|
tu bella manu pacemque geris; |
|
|
tu nunc laurus Agamemnonias |
|
|
accipe uictrix. |
|
|
Tibi multifora tibia buxo |
|
|
sollemne canit, |
|
|
tibi fila mouent docta puellae |
350 |
|
carmine molli, |
|
|
tibi uotiuam matres Graiae |
|
|
lampada iactant: |
|
|
ad tua coniunx candida tauri |
|
|
delubra cadet nescia aratri, |
355 |
|
nullo collum signata iugo. |
|
|
Tuque, o magni nata Tonantis, |
|
|
incluta Pallas, |
|
|
quae Dardanias saepe petisti |
|
|
cuspide turres, |
|
|
te permixto matrona minor |
360 |
|
maiorque choro |
|
|
colit et reserat ueniente dea |
|
|
templa sacerdos: |
|
|
tibi nexilibus turba coronis |
|
|
redimita uenit, |
|
|
tibi grandaeui lassique senes |
365 |
|
compote uoto reddunt grates |
|
|
libantque manu uina trementi. |
|
|
Et te Triuiam nota memores |
|
|
uoce precamur: |
|
|
tu maternam sistere Delon, |
|
|
Lucina, iubes, |
370 |
|
huc atque illuc prius errantem |
|
|
Cyclada uentis; |
|
|
nunc iam stabilis fixa terras |
|
|
radice tenet, |
|
|
respuit auras religatque rates |
|
|
assueta sequi. |
375 |
|
tu Tantalidos funera matris |
|
|
stat nunc Sipyli uertice summo |
|
|
flebile saxum |
|
|
et adhuc lacrimas marmora fundunt |
|
|
antiqua nouas. |
380 |
|
colit impense femina uirque |
|
|
numen geminum. |
|
|
Tuque ante omnis, pater ac rector |
|
|
fulmine pollens, |
|
|
cuius nutu simul extremi |
|
|
tremuere poli, |
385 |
|
generis nostri, Iuppiter, auctor, |
|
|
cape dona libens |
|
|
abauusque tuam non degenerem |
|
|
respice prolem. |
|
|
Sed ecce, uasto concitus miles gradu |
|
|
manifesta properat signa laetitiae ferens |
390 |
|
namque hasta summo lauream ferro gerit |
|
|
fidusque regi semper Eurybates adest. |
|
Eurybates |
|
|
Delubra et aras caelitum et patrios lares |
|
|
post longa fessus spatia, uix credens mihi, |
|
|
supplex adoro. uota superis soluite: |
395 |
|
telluris altum remeat Argolicae decus |
|
|
tandem ad penates uictor Agamemnon suos. |
|
Clytemestra |
|
|
Felix ad aures nuntius uenit meas. |
|
|
ubinam petitus per decem coniunx mihi |
|
|
annos moratur? pelagus an terras premit? |
400 |
Eu. |
Incolumis, auctus gloria, laude inclitus |
|
|
reducem expetito litori impressit pedem. |
|
Cl. |
Sacris colamus prosperum tandem diem |
|
|
et si propitios attamen lentos deos. |
|
|
Tu pande uiuat coniugis frater mei |
404-5 pande . . . pande uix sanum : tu pande: uiuit . . .? dubitanter Axelson || |
405 |
|
et pande teneat quas soror sedes mea. |
|
Eu. |
Meliora notis posco et obtestor deos: |
406 notis temptaui : uotis O || |
|
|
nam certa fari sors maris dubii uetat. |
|
|
ut sparsa tumidum classis excepit mare, |
|
|
ratis uidere socia non potuit ratem. |
410 |
|
quin ipse Atrides aequore immenso uagus |
|
|
grauiora pelago damna quam bello tulit |
|
|
remeatque uicto similis, exiguas trahens |
|
|
lacerasque uictor classe de tanta rates. |
|
Cl. |
Quis fare nostras hauserit casus rates |
415 |
|
aut quae maris fortuna dispulerit duces. |
|
Eu. |
Acerba fatu poscis, infaustum iubes |
|
|
miscere laeto nuntium. refugit loqui |
|
|
mens aegra tantis atque inhorrescit malis. |
|
Cl. |
Exprome: clades scire qui refugit suas |
420 |
|
grauat timorem; dubia plus torquent mala. |
|
Eu. |
Vt Pergamum omne Dorica cecidit face, |
|
|
diuisa praeda est, maria properantes petunt. |
|
|
iamque ense fessum miles exonerat latus, |
|
|
neglecta summas scuta per puppes iacent; |
425 |
|
ad militares remus aptatur manus |
|
|
omnisque nimium longa properanti mora est. |
|
|
signum recursus regia ut fulsit rate |
|
|
et clara lentum remigem monuit tuba, |
429 lentum ] laetum Leo || |
|
|
aurata primas prora designat uias |
430 |
|
aperitque cursus, mille quos puppes secent. |
|
|
Hinc aura primo lenis impellit rates |
|
|
adlapsa uelis; unda uix actu leui |
|
|
tranquilla Zephyri mollis afflatu tremit, |
|
|
splendetque classe pelagus et pariter latet. |
435 |
|
iuuat uidere nuda Troiae litora, |
|
|
iuuat relicti sola Sigei loca. |
|
|
properat iuuentus omnis adductos simul |
|
|
lentare remos, adiuuat uentos manu |
|
|
et ualida nisu bracchia alterno mouet. |
440 |
|
sulcata uibrant aequora et latera increpant |
|
|
dirimuntque canae caerulum spumae mare. |
|
|
Vt aura plenos fortior tendit sinus, |
|
|
posuere tonsas, credita est uento ratis |
|
|
fususque transtris miles aut terras procul, |
445 |
|
quantum recedunt uela, fugientes notat, |
|
|
aut bella narrat: Hectoris fortis minas |
|
|
currusque et empto redditum corpus rogo, |
|
|
sparsum cruore regis Herceum Iouem. |
|
|
tunc qui iacente reciprocus ludit salo |
450 |
|
tumidumque pando transilit dorso mare |
|
|
Tyrrhenus omni piscis exultat freto |
|
|
agitatque gyros et comes lateri adnatat, |
|
|
anteire naues laetus et rursus sequi; |
|
|
nunc prima tangens rostra lasciuit chorus, |
455 |
|
millesimam nunc ambit et lustrat ratem. |
|
|
iam litus omne tegitur et campi latent |
|
|
et dubia pereunt montis Idaei iuga; |
|
|
et uix quod unum peruicax acies uidet |
|
|
Iliacus atra fumus apparet nota. |
460 |
|
Iam lassa Titan colla releuabat iugo, |
|
|
in astra iam lux prona, iam praeceps dies: |
|
|
exigua nubes sordido crescens globo |
|
|
nitidum cadentis inquinat Phoebi iubar; |
|
|
suspecta uarius occidens fecit freta. |
465 |
|
nox prima caelum sparserat stellis, iacent |
|
|
deserta uento uela. tum murmur graue, |
|
|
maiora minitans, collibus summis cadit |
|
|
tractuque longo litus ac petrae gemunt; |
|
|
agitata uentis unda uenturis tumet: |
470 |
|
cum subito luna conditur, stellae latent; |
471post 489 transfert Tarrant || |
472 |
|
nec una nox est: densa tenebras obruit |
|
|
caligo et omni luce subducta fretum |
|
|
caelumque miscet. undique incumbunt simul |
475 |
|
rapiuntque pelagus infimo euersum solo |
|
|
aduersus Euro Zephyrus et Boreae Notus. |
|
|
sua quisque mittunt tela et infesti fretum |
|
|
emoliuntur, turbo conuoluit mare: |
|
|
Strymonius altas Aquilo contorquet niues |
480 |
|
Libycusque harenas Auster ac Syrtes agit, |
|
|
nec manet in Austro; fit grauis nimbis Notus |
481deleuit Richter || |
|
|
imbre auget undas; Eurus orientem mouet |
|
|
Nabataea quatiens regna et Eoos sinus. |
|
|
quid rabidus ora Corus Oceano exerens? |
485 |
|
mundum reuelli sedibus totum suis |
|
|
ipsosque rupto crederes caelo deos |
|
|
decidere et atrum rebus induci chaos. |
|
|
uento resistit aestus et uentus retro |
489 |
|
aestum reuoluit; non capit sese mare: |
471 |
|
in astra pontus tollitur, caelum perit |
471huc transfert Tarrant || |
490 |
|
undasque miscent imber et fluctus suas. |
|
|
nec hoc leuamen denique aerumnis datur, |
|
|
uidere saltem et nosse quo pereant malo: |
|
|
premunt tenebrae lumina et dirae Stygis |
|
|
inferna nox est. excidunt ignes tamen |
495 |
|
et nube dirum fulmen elisa micat; |
|
|
miserisque lucis tanta dulcedo, et malae: |
496 dulcedo, et Tarrant : dulcedo est O || |
|
|
hoc lumen optant. Ipsa se classis premit |
|
|
et prora prorae nocuit et lateri latus. |
|
|
illam dehiscens pontus in praeceps rapit |
500 |
|
hauritque et alto redditam reuomit mari; |
|
|
haec onere sidit, illa conuulsum latus |
|
|
submittit undis, fluctus hanc decimus tegit; |
|
|
haec lacera et omni decore populato leuis |
|
|
fluitat nec illi uela nec tonsae manent |
505 |
|
nec rectus altas malus antemnas ferens, |
|
|
sed trunca toto puppis Ionio natat. |
|
|
Nil ratio et usus audet: ars cessit malis; |
|
|
tenet horror artus, omnis officio stupet |
|
|
nauita relicto, remus effugit manus. |
510 |
|
in uota miseros ultimus cogit timor |
|
|
eademque superos Troes et Danai rogant. |
|
|
quid fata possunt! inuidet Pyrrhus patri, |
|
|
Aiaci Vlixes, Hectori Atrides minor, |
|
|
Agamemno Priamo: quisquis ad Troiam iacet |
515 |
|
felix uocatur, cadere qui meruit gradu, |
|
|
quem fama seruat, uicta quem tellus tegit. |
|
|
Nil nobile ausos pontus atque undae ferent? |
|
|
ignaua fortes fata consument uiros? |
|
|
perdenda mors est? quisquis es, nondum malis |
520 |
|
satiate tantis, caelitum, tandem tuum |
|
|
numen serena: cladibus nostris daret |
|
|
uel Troia lacrimas. odia si durant tua |
|
|
placetque mitti Doricum exitio genus, |
|
|
quid hos simul perire nobiscum iuuat, |
525 |
|
quibus perimus? sistite infestum mare: |
|
|
uehit ista Danaos classis? et Troas uehit! |
|
|
nec plura possunt: occupat uocem mare. |
|
|
Ecce alia clades. fulmine irati Iouis |
|
|
armata Pallas quidquid aut hasta minax |
530 |
|
aut aegide et furore Gorgoneo potest, |
|
|
hoc igne patrio temptat, et caelo nouae |
|
|
spirant procellae. solus inuictus malis |
|
|
luctatur Aiax. uela cogentem hunc sua |
|
|
tento rudente flamma perstrinxit cadens. |
535 |
|
libratur aliud fulmen: hoc toto impetu |
|
|
certum reducta Pallas excussit manu, |
|
|
imitata patrem. transit Aiacem et ratem |
|
|
ratisque partem secum et Aiacem tulit. |
|
|
nil ille motus, ardua ut cautes, salo |
540 |
|
ambustus extat, dirimit insanum mare |
|
|
fluctusque rumpit pectore et nauem manu |
|
|
complexus ignes traxit et caeco mari |
|
|
conlucet Aiax; omne resplendet fretum. |
|
|
Tandem occupata rupe furibundum intonat: |
545 |
|
superasse nunc pelagus atque ignes iuuat, |
|
|
uicisse caelum Palladem fulmen mare. |
|
|
non me fugauit bellici terror dei, |
|
|
et Hectorem una solus et Martem tuli |
548deleuit Leo || |
|
|
Phoebea nec me tela pepulerunt gradu: |
550 |
|
cum Phrygibus istos uicimus tene horream |
|
|
aliena inerti tela iaculantem manu? |
|
|
quid si ipse mittat? plura cum auderet furens, |
|
|
tridente rupem subruit pulsam pater |
|
|
Neptunus imis exerens undis caput |
555 |
|
soluitque montem; quem cadens secum tulit |
|
|
terraque et igne uictus et pelago iacet. |
|
|
Nos alia maior naufragos pestis uocat. |
|
|
est humilis unda, scrupeis mendax uadis, |
|
|
ubi saxa rapidis clausa uerticibus tegit |
560 |
|
fallax Caphereus; aestuat scopulis fretum |
|
|
feruetque semper fluctus alterna uice. |
|
|
arx imminet praerupta quae spectat mare |
|
|
utrimque geminum: Pelopis hinc oras tui |
|
|
et Isthmon, arto qui recuruatus solo |
565 |
|
Inoa iungi maria Phrixeis uetat, |
565 Inoa scripsi : Ionia O || |
|
|
hinc scelere Lemnon nobilem, hinc Anthedona |
|
|
tardamque ratibus Aulida: hanc arcem occupat |
|
|
Palamedis ille genitor et clarum manu |
|
|
lumen nefanda uertice e summo efferens |
570 |
|
in saxa ducit perfida classem face. |
|
|
haerent acutis rupibus fixae rates; |
|
|
has inopis undae breuia comminuunt uada, |
|
|
pars uehitur huius prona, pars scopulo sedet; |
573 prona scripsi : prima O || |
|
|
hanc alia retro spatia relegentem ferit |
575 |
|
et fracta frangit. iam timent terram rates |
|
|
et maria malunt. cecidit in lucem furor: |
|
|
postquam litatum est Ilio, Phoebus redit |
|
|
et damna noctis tristis ostendit dies. |
|
Cl. |
Vtrumne doleam laeter an reducem uirum? |
580 |
|
remeasse laetor, uulnus et regni graue |
|
|
lugere cogor. redde iam Grais, pater |
|
|
altisona quatiens regna, placatos deos. |
|
|
nunc omne laeta fronde ueletur caput, |
|
|
sacrifica dulces tibia effundat modos |
585 |
|
et niuea magnas uictima ante aras cadat. |
|
|
Sed ecce, turba tristis incomptae comas |
|
|
Iliades adsunt, quas super celso gradu |
|
|
effrena Phoebas entheas laurus quatit. |
|
Chorus |
|
|
Heu quam dulce malum mortalibus additum |
590 |
|
uitae dirus amor, cum pateat malis |
|
|
effugium et miseros libera mors uocet, |
|
|
portus aeterna placidus quiete. |
|
|
nullus hunc terror nec impotentis |
|
|
procella Fortunae mouet aut iniqui |
595 |
|
flamma Tonantis. |
|
|
pax alta nullos ciuium coetus |
|
|
timet aut minaces uictoris iras, |
|
|
non maria asperis insana Coris, |
|
|
non acies feras puluereamue nubem |
600 |
|
motam barbaricis equitum cateruis, |
|
|
non urbe cum tota populos cadentis |
|
|
hostica muros populante flamma |
|
|
indomitumque bellum. |
|
|
Solus seruitium perrumpet omne |
605 |
|
contemptor leuium deorum, |
|
|
qui uultus Acherontis atri, |
|
|
qui Styga tristem non tristis uidet |
|
|
audetque uitae ponere finem: |
|
|
par ille regi, par superis erit. |
610 |
|
o quam miserum est nescire mori! |
|
|
Vidimus patriam ruentem |
|
|
nocte funesta, cum Dardana tecta |
|
|
Dorici raperetis ignes. |
|
|
non illa bello uicta, non armis, |
|
|
ut quondam Herculea cecidit pharetra; |
615 |
|
quam non Pelei Thetidisque natus |
|
|
carusque Pelidae nimium feroci |
|
|
uicit, acceptis cum fulsit armis |
|
|
fuditque Troas falsus Achilles, |
|
|
aut cum ipse Pelides animos feroces |
620 |
|
sustulit luctu celeremque saltum |
620 saltum temptaui : saltu O || |
|
|
Troades summis timuere muris, |
|
|
perdidit in malis extremum decus |
|
|
fortiter uinci: restitit annis |
|
|
Troia bis quinis unius noctis |
|
|
peritura furto. |
625 |
|
Vidimus simulata dona |
|
|
molis immensae Danaumque |
|
|
fatale munus duximus nostra |
|
|
creduli dextra tremuitque saepe |
|
|
limine in primo sonipes cauernis |
630 |
|
conditos reges bellumque gestans. |
|
|
et licuit dolos uersare ut ipsi |
|
|
fraude sua caderent Pelasgi: |
|
|
saepe commotae sonuere parmae |
|
|
tacitumque murmur percussit aures, |
635 |
|
ut fremuit male subdolo |
|
|
parens Pyrrhus Vlixi. |
|
|
Secura metus Troica pubes |
|
|
sacros gaudet tangere funes. |
|
|
hinc aequaeui gregis Astyanax, |
640 |
|
hinc Haemonio desponsa rogo |
|
|
ducunt turmas, haec femineas, |
|
|
ille uiriles. |
|
|
festae matres uotiua ferunt |
|
|
munera diuis, |
645 |
|
festi patres adeunt aras; |
|
|
unus tota est uultus in urbe; |
|
|
et, quod numquam post Hectoreos |
|
|
uidimus ignes, laeta est Hecabe. |
|
|
Quid nunc primum, dolor infelix, |
650 |
|
quidue extremum deflere paras? |
|
|
moenia diuum fabricata manu, |
|
|
diruta nostra? |
|
|
an templa deos super usta suos? |
|
|
non uacat istis lacrimare malis: |
655 |
|
te, magne parens, flent Iliades. |
|
|
uidi, uidi senis in iugulo |
|
|
telum Pyrrhi uix exiguo |
|
|
sanguine tingui. |
|
Cassandra |
|
|
Cohibete lacrimas omne quas tempus petet, |
660 |
|
Troades, et ipsae uestra lamentabili |
|
|
lugete gemitu funera: aerumnae meae |
|
|
socium recusant. cladibus questus meis |
|
|
remouete: nostris ipsa sufficiam malis. |
|
Cho. |
Lacrimas lacrimis miscere iuuat: |
665 |
|
magis exurunt quos secretae |
|
|
lacerant curae, |
|
|
iuuat in medium deflere suos. |
|
|
Nec tu, quamuis dura uirago |
|
|
patiensque mali, |
|
|
poteris tantas flere ruinas. |
670 |
|
non quae uerno mobile carmen |
|
|
ramo cantat tristis aedon |
|
|
Ityn in uarios modulata sonos, |
|
|
non quae tectis Bistonis ales |
|
|
residens summis impia diri |
675 |
|
furta mariti garrula narrat, |
|
|
lugere tuam poterit digne |
|
|
conquesta domum, |
|
|
licet ipse uelit clarus niueos |
|
|
inter olores Histrum cycnus |
680 |
|
Tanainque colens extrema loqui, |
|
|
licet alcyones Ceyca suum |
|
|
fluctu leuiter plangente sonent, |
|
|
cum tranquillo male confisae |
|
|
credunt iterum pelago audaces |
685 |
|
fetusque suos nido pauidae |
|
|
titubante fouent, |
|
|
non si molles imitata uiros |
|
|
tristis laceret bracchia tecum |
|
|
quae turritae turba parenti |
|
|
pectora rauco concita buxo |
690 |
|
ferit ut Phrygium lugeat Attin. |
|
|
non est lacrimis, Cassandra, modus, |
|
|
quia quae patimur uicere modum. |
|
|
Sed cur sacratas deripis capiti infulas? |
|
|
miseris colendos maxime superos putem. |
695 |
Ca. |
Vicere nostra iam metus omnis mala. |
|
|
equidem nec ulla caelites placo prece |
|
|
nec, si uelint saeuire, quo noceant habent. |
|
|
Fortuna uires ipsa consumpsit suas. |
|
|
quae patria restat, quis pater, quae iam soror? |
700 |
|
bibere tumuli sanguinem atque arae meum. |
|
|
quid illa felix turba fraterni gregis? |
|
|
exhausta nempe: regia miseri senes |
|
|
uacua relicti, totque per thalamos uident |
|
|
praeter Lacaenam ceteras uiduas nurus. |
705 |
|
tot illa regum mater et regimen Phrygum, |
|
|
fecunda in ignes Hecuba fatorum nouas |
|
|
experta leges induit uultos feros: |
|
|
circa ruinas rabida latrauit suas, |
|
|
Troiae superstes, Hectori, Priamo, sibi. |
710 |
Cho. |
Silet repente Phoebas et pallor genas |
|
|
creberque totum possidet corpus tremor; |
|
|
stetere uittae, mollis horrescit coma, |
|
|
anhela corda murmure incluso fremunt, |
|
|
incerta nutant lumina et uersi retro |
715 |
|
torquentur oculi, rursus inuiti rigent. |
715 inuiti scripsi : immoti Bentley : immites O || |
|
|
nunc leuat in auras altior solito caput |
|
|
graditurque celsa, nunc reluctantis parat |
|
|
reserare fauces, uerba nunc clauso male |
|
|
custodit ore maenas impatiens dei. |
720 |
Ca. |
Quid me furoris incitam stimulis noui, |
|
|
quid mentis inopem, sacra Parnasi iuga, |
|
|
rapitis? recede, Phoebe, iam non sum tua, |
|
|
extingue flammas pectori infixas meo. |
|
|
cui nunc uagor uesana? cui bacchor furens? |
725 |
|
iam Troia cecidit falsa quid uates agor? |
|
|
Vbi sum? fugit lux alma et obscurat genas |
|
|
nox alta et aether abditus tenebris latet. |
|
|
sed ecce gemino sole praefulget dies |
|
|
geminumque duplices Argos attollit domus. |
730 |
|
Idaea cerno nemora: fatalis sedet |
|
|
inter potentes arbiter pastor deas. |
|
|
timete, reges, moneo, furtiuum genus: |
|
|
agrestis iste alumnus euertet domum. |
|
|
Quid ipsa uecors tela feminea manu |
734 ipsa temptaui : ista O || |
735 |
|
destricta praefert? quem petit dextra uirum |
|
|
Lacaena cultu, ferrum Amazonium gerens? |
|
|
quae uersat oculos alia nunc facies meos? |
|
|
uictor ferarum colla sublimis iacet |
|
|
ignobili sub dente Marmarici canis, |
739 Marmarici canis (uel lupi), sc. hyaenae, scripsi : Marmaricus leo O || |
740 |
|
morsus cruentos passus audacis leae. |
|
|
Quid me uocatis sospitem solam e meis, |
|
|
umbrae meorum? te sequor, tota pater |
|
|
Troia sepulte; frater, auxilium Phrygum |
|
|
terrorque Danaum, non ego antiquum decus |
745 |
|
uideo aut calentes ratibus exustis manus, |
|
|
sed lacera membra et saucios uinclo graui |
|
|
illos lacertos. te sequor, nimium cito |
|
|
congresse Achilli Troile; incertos geris, |
|
|
Deiphobe, uultus, coniugis munus nouae. |
750 |
|
iuuat per ipsos ingredi Stygios lacus, |
|
|
iuuat uidere Tartari saeuum canem |
|
|
auidique regna Ditis! haec hodie ratis |
|
|
Phlegethontis atri regias animas uehet, |
|
|
uictamque uictricemque. uos, umbrae, precor, |
755 |
|
iurata superis unda, te pariter precor: |
|
|
reserate paulum terga nigrantis poli, |
|
|
leuis ut Mycenas turba prospiciat Phrygum. |
|
|
spectate, miseri: fata se uertunt retro. |
|
|
Instant sorores squalidae, |
760 |
|
anguinea iactant uerbera, |
|
|
fert laeua semustas faces |
|
|
turgentque pallentes genae |
|
|
et uestis atri funeris |
|
|
exesa cingit ilia |
|
|
- - - - - - - - - - - - - - - |
765 |
|
strepuntque nocturni metus |
|
|
et ossa uasti corporis |
|
|
corrupta longinquo situ |
|
|
palude limosa iacent. |
|
|
Et ecce, defessus senex |
770 |
|
ad ora ludentes aquas |
|
|
non captat oblitus sitim, |
|
|
maestus futuro funere. |
|
|
exultat et ponit gradus |
|
|
pater decoros Dardanus. |
775 |
Cho. |
Iam peruagatus ipse se fregit furor, |
|
|
caditque flexo qualis ante aras genu |
|
|
ceruice taurus uulnus incertum gerens. |
|
|
releuemus artus. En deos tandem suos |
|
|
uictrice lauru cinctus Agamemnon adit, |
780 |
|
et festa coniunx obuios illi tulit |
|
|
gressus reditque iuncta concordi gradu. |
|
Agamemnon |
|
|
Tandem reuertor sospes ad patrios lares; |
|
|
o cara salue terra! tibi tot barbarae |
|
|
dedere gentes spolia, tibi felix diu |
785 |
|
potentis Asiae domina summisit manus. |
|
|
Quid ista uates corpus effusa ac tremens |
|
|
dubia labat ceruice? famuli, attollite, |
|
|
refouete gelido latice. iam recipit diem |
|
|
marcente uisu. Suscita sensus tuos: |
790 |
|
optatus ille portus aerumnis adest. |
|
|
festus dies est. |
|
Ca. |
festus dies est.Festus et Troiae fuit. |
|
Ag. |
Veneremur aras. |
|
Ca. |
Veneremur aras.Cecidit ante aras pater. |
|
Ag. |
Iouem precemur pariter. |
|
Ca. |
Iouem precemur pariter.Herceum Iouem? |
795 |
Ag. |
Credis uidere te Ilium? |
|
Ca. |
Credis uidere te Ilium?Et Priamum simul. |
|
Ag. |
Hic Troia non est. |
|
Ca. |
Hic Troia non est.Vbi Helena est, Troiam puta. |
|
Ag. |
Ne metue dominam famula. |
|
Ca. |
Ne metue dominam famula.Libertas adest. |
|
Ag. |
Secura uiue. |
|
Ca. |
Secura uiue.Mihi mori est securitas. |
|
Ag. |
Victor timere quid potest? |
|
Ca. |
Victor timere quid potest?Quod non timet. |
800 |
Ag. |
Hanc fida famuli turba, dum excutiat deum, |
|
|
retinete ne quid impotens peccet furor. |
|
|
At te, pater, qui saeua torques fulmina |
|
|
pellisque nubes, sidera et terras regis, |
|
|
ad quem triumphi spolia uictores ferunt, |
805 |
|
et te sororem cuncta pollentis uiri, |
|
|
Argolica Iuno, latice uotiuo libens |
806 latice temptaui : pecore O || |
|
|
Arabumque donis supplice et fibra colam. |
|
Chorus |
|
|
Argos nobilibus nobile ciuibus, |
|
|
Argos iratae carum nouercae, |
810 |
|
semper ingentes educas alumnos, |
|
|
imparem aequasti numerum deorum: |
|
|
tuus ille bis seno meruit labore |
|
|
adlegi caelo magnus Alcides, |
|
|
cui lege mundi Iuppiter rupta |
815 |
|
roscidae noctis geminauit horas |
|
|
iussitque Phoebum |
|
|
tardius celeres agitare currus |
|
|
et tuas lente remeare bigas, |
|
|
candida Phoebe. |
|
|
rettulitque pedem |
820 |
|
nomen alternis stella quae mutat |
|
|
seque mirata est Hesperum dici. |
|
|
Aurora mouit |
|
|
ad solitas uices caput et relabens |
|
|
imposuit seni collum marito. |
|
|
Sensit ortus, sensit occasus |
825 |
|
Herculem nasci: uiolentus ille |
|
|
nocte non una poterat creari. |
|
|
tibi concitatus substitit mundus, |
|
|
o puer subiture caelum. |
|
|
Te sensit Nemeaeus arto |
830 |
|
pressus lacerto fulmineus leo |
|
|
ceruaque Parrhasis, |
|
|
sensit Arcadii populator agri |
|
|
gemuitque taurus Dictaea linquens |
|
|
horridus arua. |
835 |
|
Morte fecundum domuit draconem |
|
|
uetuitque collo pereunte nasci, |
|
|
geminosque fratres |
|
|
pectore ex uno tria monstra natos |
|
|
stipite incusso fregit insultans |
840 |
|
duxitque ad ortus Hesperium pecus, |
|
|
Geryonae spolium triformis. |
|
|
Egit Threicium gregem, |
|
|
quem non Strymonii gramine fluminis |
|
|
Hebriue ripis pauit tyrannus: |
845 |
|
hospitum dirus stabulis cruorem |
|
|
praebuit saeuis tinxitque crudos |
|
|
ultimus rictus sanguis aurigae. |
|
|
Vidit Hippolyte ferox |
|
|
pectore e medio rapi |
850 |
|
spolium, et sagittis nube percussa |
|
|
Stymphalis alto decidit caelo |
|
|
arborque pomis fertilis aureis |
|
|
extimuit manus insueta carpi |
|
|
fugitque in auras leuiore ramo. |
855 |
|
audiuit sonitum crepitante lamna |
|
|
frigidus custos nescius somni, |
|
|
linqueret cum iam nemus omne fuluo |
|
|
plenus Alcides uacuum metallo. |
|
|
Tractus ad caelum canis inferorum |
860 |
|
triplici catena tacuit nec ullo |
|
|
latrauit ore, |
|
|
lucis ignotae metuens colorem. |
|
|
Te duce succidit |
|
|
mendax Dardanidae domus |
|
|
et sensit arcus iterum timendos; |
865 |
|
te duce concidit totidem diebus |
|
|
Troia quot annis. |
|
Ca. |
Res agitur intus magna, par annis decem. |
|
|
eheu quid hoc est? anime, consurge et cape |
|
|
pretium furoris: uicimus uicti Phryges. |
870 |
|
bene est, resurgis Troia; traxisti iacens |
|
|
pares Mycenas, terga dat uictor tuus! |
|
|
Tam clara numquam prouidae mentis furor |
|
|
ostendit oculis: uideo et intersum et fruor; |
|
|
imago uisus dubia non fallit meos: |
875 |
|
spectemus! epulae regia instructae domo, |
|
|
quales fuerunt ultimae Phrygibus dapes, |
|
|
celebrantur: ostro lectus Iliaco nitet |
|
|
merumque in auro ueteris Assaraci trahunt. |
|
|
et ipse picta ueste sublimis iacet, |
880 |
|
Priami superbas corpore exuuias gerens. |
|
|
Detrahere cultus uxor hostiles iubet, |
|
|
induere potius coniugis fidae manu |
|
|
textos amictus horreo atque animo tremo: |
|
|
regemne perimet exul et adulter uirum? |
885 |
|
uenere fata. sanguinem extremae dapes |
|
|
domini uidebunt et cruor Baccho incidet. |
|
|
Mortifera uinctum perfidae tradit neci |
|
|
induta uestis: exitum manibus negant |
|
|
caputque laxi et inuii cludunt sinus. |
890 |
|
haurit trementi semiuir dextra latus, |
|
|
nec penitus egit: uulnere in medio stupet. |
|
|
At ille, ut altis hispidus siluis aper |
|
|
cum casse uinctus temptat egressus tamen |
|
|
artatque motu uincla et in cassum furit, |
895 |
|
cupit fluentes undique et caecos sinus |
|
|
dissicere et hostem quaerit implicitus suum. |
|
|
Armat bipenni Tyndaris dextram furens, |
|
|
qualisque ad aras colla taurorum prius |
|
|
designat oculis - - - - - - - - - - - - |
|
|
- - - - - - - - antequam ferro petat, |
900 |
|
sic huc et illuc impiam librat manum. |
|
|
habet, peractum est. pendet exigua male |
|
|
caput amputatum parte et hinc trunco cruor |
|
|
exundat, illinc ora cum fremitu iacent. |
|
|
Nondum recedunt: ille iam exanimem petit |
905 |
|
laceratque corpus, illa fodientem adiuuat. |
|
|
uterque tanto scelere respondet suis: |
|
|
est hic Thyestae natus, haec Helenae soror. |
|
|
Stat ecce Titan dubius emerito die, |
|
|
suane currat an Thyestea uia. |
|
Electra |
910 |
|
Fuge, o paternae mortis auxilium unicum, |
|
|
fuge et scelestas hostium euita manus. |
|
|
euersa domus est funditus, regna occidunt. |
|
|
Quis iste celeres concitus currus agit? |
|
|
germane, uultus ueste furabor tuos. |
915 |
|
quid, anime demens, refugis? externos times? |
|
|
domus timenda est. pone iam trepidos metus, |
|
|
Oresta: amici fida praesidia intuor. |
|
Strophius |
|
|
Phocide relicta Strophius Elea inclutus |
|
|
palma reuertor. causa ueniendi fuit |
920 |
|
gratari amico, cuius impulsum manu |
|
|
cecidit decenni Marte concussum Ilium. |
|
|
Quaenam ista lacrimis lugubrem uultum rigat |
|
|
pauetque maesta? regium agnosco genus. |
|
|
Electra, fletus causa quae laeta in domo est? |
925 |
El. |
Pater peremptus scelere materno iacet, |
|
|
comes paternae quaeritur natus neci, |
|
|
Aegisthus arces Venere quaesitas tenet. |
|
St. |
O nulla longi temporis felicitas! |
|
El. |
Per te parentis memoriam obtestor mei, |
930 |
|
per sceptra terris nota, per dubios deos: |
|
|
recipe hunc Oresten ac pium furtum occule. |
|
St. |
Etsi timendum caesus Agamemnon docet, |
|
|
aggrediar et te, Oresta, furabor libens. |
|
|
fidem secunda poscunt, aduersa exigunt |
934deleuit Peiper || |
935 |
|
cape hoc decorum ludicri certaminis, |
|
|
insigne frontis; laeua uictricem tenens |
|
|
frondem uirenti protegat ramo caput, |
|
|
et ista donum palma Pisaei Iouis |
|
|
uelamen eadem praestet atque omen tibi. |
940 |
|
Tuque, o paternis assidens frenis comes, |
|
|
condisce, Pylade, patris exemplo fidem. |
|
|
Vos Graecia nunc teste ueloces equi |
|
|
infida cursu fugite praecipiti loca. |
|
El. |
Excessit, abiit, currus effreno impetu |
945 |
|
effugit aciem. tuta iam opperiar meos |
|
|
hostes et ultro uulneri opponam caput. |
|
|
Adest cruenta coniugis uictrix sui, |
|
|
et signa caedis ueste maculata gerit. |
|
|
manus recenti sanguine etiamnunc madent |
950 |
|
uultusque prae se scelera truculenti ferunt. |
|
|
concedam ad aras. Patere me uittis tuis, |
|
|
Cassandra, iungi paria metuentem tibi. |
|
Clytemestra |
|
|
Hostis parentis, impium atque audax caput, |
|
|
quo more coetus publicos uirgo petis? |
955 |
El. |
Adulterorum uirgo deserui domum. |
|
Cl. |
Quis esse credat uirginem |
|
El. |
Quis esse credat uirginem Natam tuam? |
|
Cl. |
Modestius cum matre. |
|
El. |
Modestius cum matre.Pietatem doces? |
|
Cl. |
Animos uiriles corde tumefacto geris; |
|
|
sed agere domita feminam disces malo. |
960 |
El. |
Nisi forte fallor, feminas ferrum decet. |
|
Cl. |
Et esse demens te parem nobis putas? |
|
El. |
Vobis? quis iste est alter Agamemnon tuus? |
|
|
ut uidua loquere: uir caret uita tuus. |
|
Cl. |
Indomita posthac uirginis uerba impiae |
965 |
|
regina frangam; citius interea mihi |
|
|
edissere ubi sit natus, ubi frater tuus. |
|
El. |
Extra Mycenas. |
|
Cl. |
Extra Mycenas.Redde nunc natum mihi. |
|
El. |
Et tu parentem redde. |
|
Cl. |
Et tu parentem redde.Quo latitat loco? |
|
El. |
Tuto quietus, regna non metuens noua: |
970 |
|
iustae parenti satis. |
|
Cl. |
iustae parenti satis.At iratae parum. |
|
|
morieris hodie. |
|
El. |
morieris hodie.Dummodo hac moriar manu. |
|
|
recedo ab aris. siue te iugulo iuuat |
|
|
mersisse ferrum, praebeo iugulum tibi; |
|
|
seu more pecudum colla resecari placet, |
975 |
|
intenta ceruix uulnus expectat tuum. |
|
|
scelus paratum est: caede respersam uiri |
|
|
atque obsoletam sanguine hoc dextram ablue. |
|
Cl. |
Consors pericli pariter ac regni mei, |
|
|
Aegisthe, gradere. nata genetricem impie |
980 |
|
probris lacessit, occulit fratrem abditum. |
|
Aegisthus |
|
|
Furibunda uirgo, uocis infandae sonum |
|
|
et aure uerba indigna materna opprime. |
|
El. |
Etiam monebit sceleris infandi artifex, |
|
|
per scelera natus, nomen ambiguum suis, |
985 |
|
idem sororis natus et patris nepos? |
|
Cl. |
Aegisthe, cessas impium ferro caput |
|
|
demetere? fratrem reddat aut animam statim. |
|
Ae. |
Abstrusa caeco carcere et saxo exigat |
|
|
aeuum; per omnes torta poenarum modos |
990 |
|
referre quem nunc occulit forsan uolet. |
|
|
inops egens inclusa, paedore obruta, |
|
|
uidua ante thalamos, exul, inuisa omnibus |
|
|
aethere negato sero subcumbet malis. |
|
El. |
Concede mortem. |
|
Ae. |
Concede mortem.Si recusares, darem: |
995 |
|
rudis est tyrannus morte qui poenam exigit. |
|
El. |
Mortem aliquid ultra est? |
|
Ae. |
Mortem aliquid ultra est?Vita, si cupias mori. |
|
|
Abripite, famuli, monstrum et auectam procul |
|
|
ultra Mycenas ultimo in regni angulo |
|
|
uincite saeptam nocte tenebrosi specus, |
1000 |
|
ut inquietam uirginem carcer domet. |
|
Cl. |
At ista poenas capite persoluet suo |
|
|
captiua coniunx, regii paelex tori. |
|
|
trahite, ut sequatur coniugem ereptum mihi. |
|
Ca. |
Ne trahite, uestros ipsa praecedam gradus. |
1005 |
|
perferre prima nuntium Phrygibus meis |
|
|
propero: repletum ratibus euersis mare, |
|
|
captas Mycenas, mille ductorem ducum, |
|
|
ut paria fata Troicis lueret malis, |
|
|
perisse dono, feminae stupro, dolo. |
1010 |
|
nihil moramur, rapite, quin grates ago: |
|
|
iam, iam iuuat uixisse post Troiam, iuuat. |
|
Cl. |
Furiosa, morere. |
|
Ca. |
Furiosa, morere.Veniet et uobis furor. |
|