|
|
|
Exemplo quodcumque malo
committitur, ipsi |
|
displicet auctori. prima est haec ultio, quod
se |
|
iudice nemo nocens absoluitur, improba
quamuis |
|
gratia fallacem praetoris uicerit urnam. |
4
fallacem . . . urnam Marklandus : fallaci (P1G,
fallacis Φ) . . . urna Ω || |
5 |
quid sentire putas homines, Caluine,
recenti |
|
de scelere et fidei uiolatae crimine? sed
nec |
|
tam tenuis census tibi contigit, ut
mediocris |
|
iacturae te mergat onus, nec rara
uidemus |
|
quae pateris: casus multis hic cognitus ac
iam |
10 |
tritus et e medio fortunae ductus
aceruo. |
|
ponamus nimios gemitus. flagrantior
aequo |
|
non debet dolor esse uiri nec uolnere
maior. |
|
tu quamuis leuium minimam exiguamque
malorum |
|
particulam uix ferre potes spumantibus
ardens |
15 |
uisceribus, sacrum tibi quod non reddat
amicus |
|
depositum? stupet haec qui iam post terga
reliquit |
|
sexaginta annos Fonteio consule
natus? |
|
an nihil in melius tot rerum proficis
usu? |
|
magna quidem, sacris quae dat praecepta
libellis, |
20 |
uictrix fortunae sapientia, ducimus
autem |
|
hos quoque felices, qui ferre incommoda
uitae |
|
nec iactare iugum uita didicere
magistra. |
|
quae tam festa dies, ut cesset prodere
furem, |
23 furem ] furtum dubitanter Nisbet || |
|
perfidiam, fraudes atque omni ex crimine
lucrum |
25 |
quaesitum et partos gladio uel pyxide
nummos? |
|
rari quippe boni, numera, uix sunt totidem
quot |
|
Thebarum portae uel diuitis ostia
Nili. |
|
nona aetas agitur peioraque saecula
ferri |
|
temporibus, quorum sceleri non inuenit
ipsa |
30 |
nomen et a nullo posuit natura
metallo. |
|
nos hominum diuomque fidem clamore
ciemus |
|
quanto Faesidium laudat uocalis
agentem |
|
sportula? dic, senior bulla dignissime,
nescis |
|
quas habeat ueneres aliena pecunia?
nescis |
35 |
quem tua simplicitas risum uulgo moueat,
cum |
|
exigis a quoquam ne peieret et putet
imis |
36 imis
temptaui : altis Courtney : ullis Ω || |
|
esse aliquod numen templis araeque
rubenti? |
|
quondam hoc indigenae uiuebant more,
priusquam |
|
sumeret agrestem posito diademate
falcem |
40 |
Saturnus fugiens, tunc cum uirguncula
Iuno |
|
et priuatus adhuc Idaeis Iuppiter
antris; |
|
nulla super nubes conuiuia
caelicolarum |
|
nec puer Iliacus formonsa nec Herculis
uxor |
|
ad cyathos et iam saccato nectare tergens
|
44 saccato
Schurzfleisch e scholiis : siccato Ω || |
45 |
bracchia Volcanus Liparaea nigra
taberna; |
|
prandebat sibi quisque deus nec turba
deorum |
|
talis ut est hodie, contentaque sidera
paucis |
|
numinibus miserum urguebant Atlanta
minori |
|
pondere; nondum imi sortitus triste
profundi |
50 |
imperium Sicula toruos cum coniuge
Pluton, |
|
nec rota nec Furiae nec saxum aut uolturis
atri |
|
poena, sed infernis hilares sine regibus
umbrae. |
|
inprobitas illo fuit admirabilis
aeuo, |
|
credebant quo grande nefas et morte
piandum |
55 |
si iuuenis uetulo non adsurrexerat et
si |
|
barbato cuicumque puer, licet ipse
uideret |
|
plura domi fraga et maiores glandis
aceruos; |
|
tam uenerabile erat praecedere quattuor
annis |
|
primaque par adeo sacrae lanugo
senectae. |
60 |
nunc si depositum non infitietur
amicus, |
|
si reddat ueterem cum tota aerugine
follem, |
|
prodigiosa fides et Tuscis digna
libellis |
|
quaeque coronata lustrari debeat
agna. |
|
egregium sanctumque uirum si cerno,
bimembri |
65 |
hoc monstrum puero | et miranti sub
aratro |
|
piscibus inuentis et fetae comparo
mulae, |
|
sollicitus, tamquam lapides effuderit
imber |
|
examenque apium longa consederit
uua |
|
culmine delubri, tamquam in mare fluxerit
amnis |
70 |
gurgitibus miris et lactis uertice
torrens. |
|
Intercepta decem quereris
sestertia fraude |
|
sacrilega. quid si bis centum perdidit
alter |
|
hoc arcana modo, maiorem tertius illa
|
|
summam, quam patulae uix ceperat angulus
arcae? |
75 |
tam facile et pronum est superos contemnere
testes, |
|
si mortalis idem nemo sciat. aspice
quanta |
|
uoce neget, quae sit ficti constantia
uoltus. |
|
per Solis radios Tarpeiaque fulmina
iurat |
|
et Martis frameam et Cirrhaei spicula
uatis, |
80 |
per calamos uenatricis pharetramque
puellae |
|
perque tuum, pater Aegaei Neptune,
tridentem, |
|
addit et Herculeos arcus hastamque
Mineruae, |
|
quidquid habent telorum armamentaria
caeli. |
|
si uero et pater est, comedam inquit
flebile nati |
85 |
sinciput elixi Pharioque madentis
aceto. |
|
Sunt in fortunae qui casibus
omnia ponant |
|
et nullo credant mundum rectore
moueri |
|
natura uoluente uices et lucis et
anni, |
|
atque ideo intrepidi quaecumque altaria
tangunt. |
90 |
est alius metuens ne crimen poena
sequatur. |
90 deleuit
Jahn || |
|
hic putat esse deos et peierat, atque ita
secum: |
|
decernat quodcumque uolet de corpore
nostro |
|
Isis et irato feriat mea lumina
sistro, |
|
dummodo uel caecus teneam quos abnego
nummos. |
95 |
et pthisis et uomicae putres et dimidium
crus |
|
sunt tanti. pauper locupletem optare
podagram |
|
nec dubitet Ladas, si non eget Anticyra
nec |
|
Archigene; quid enim uelocis gloria
plantae |
|
praestat et esuriens Pisaeae ramus
oliuae? |
100 |
ut sit magna, tamen certe lenta ira deorum
est; |
|
si curant igitur cunctos punire
nocentes, |
|
quando ad me uenient? sed et exorabile
numen |
|
fortasse experiar; solet his ignoscere. multi
|
|
committunt eadem diuerso crimina
fato: |
105 |
ille crucem sceleris pretium tulit, hic
diadema. |
|
sic animum dirae trepidum formidine
culpae |
|
confirmat, tunc te sacra ad delubra
uocantem |
|
praecedit, trahere immo ultro ac uexare
paratus. |
108 uexare ]
uectare Nisbet || |
|
nam cum magna malae superest audacia
causae, |
110 |
creditur a multis fiducia. mimum agit
ille, |
|
urbani qualem fugitiuus scurra
Catulli: |
|
tu miser exclamas, ut Stentora uincere
possis, |
|
uel potius quantum Gradiuus Homericus,
audis, |
|
Iuppiter, haec nec labra moues, cum mittere
uocem |
115 |
debueris uel marmoreus uel aeneus? aut
cur |
|
in carbone tuo charta pia tura
soluta |
|
ponimus et sectum uituli iecur albaque
porci |
|
omenta? ut uideo, nullum discrimen habendum
est |
|
effigies inter uestras statuamque
Vagelli. |
120 |
Accipe quae contra ualeat
solacia ferre |
|
et qui nec Cynicos nec Stoica dogmata
legit |
|
a Cynicis tunica distantia, non
Epicurum |
|
suspicit exigui laetum plantaribus
horti. |
|
curentur dubii medicis maioribus
aegri: |
125 |
tu uenam uel discipulo committe
Philippi. |
|
si nullum in terris tam detestabile
factum |
|
ostendis, taceo, nec pugnis caedere
pectus |
|
te ueto nec plana faciem contundere
palma, |
|
quandoquidem accepto claudenda est ianua
damno, |
130 |
et maiore domus gemitu, maiore
tumultu |
|
planguntur nummi quam funera; nemo
dolorem |
|
fingit in hoc casu, uestem diducere summam
|
|
contentus, uexare oculos umore
coacto: |
|
ploratur lacrimis amissa pecunia
ueris. |
135 |
sed si cuncta uides simili fora plena
querella, |
|
si deciens lectis diuersa parte
tabellis |
|
uana superuacui dicunt chirographa
ligni, |
|
arguit ipsorum quos littera gemmaque
princeps |
|
sardonychum, loculis quae custoditur
eburnis, |
140 |
ten, o delicias, extra communia
censes |
|
ponendum, quia tu gallinae filius
albae, |
|
nos uiles pulli nati infelicibus
ouis? |
|
rem pateris modicam et mediocri bile
ferendam, |
|
si flectas oculos maiora ad crimina.
confer |
145 |
conductum latronem, incendia sulpure
coepta |
|
atque dolo, primos cum ianua colligit
ignes; |
|
confer et hos, ueteris qui tollunt grandia
templi |
|
pocula adorandae robiginis et
populorum |
|
dona uel antiquo positas a rege
coronas; |
150 |
haec ibi si non sunt, minor exstat sacrilegus
qui |
|
radat inaurati femur Herculis et faciem
ipsam |
|
Neptuni, qui bratteolam de Castore
ducat; |
|
an dubitet solitus totum conflare
Tonantem? |
153 deleuit Lewis
|| |
|
confer et artifices mercatoremque
ueneni |
155 |
et deducendum corio bouis in mare, cum
quo |
|
clauditur aduersis innoxia simia
fatis. |
|
haec quota pars scelerum, quae custos Gallicus
urbis |
|
usque a lucifero donec lux occidat
audit? |
|
humani generis mores tibi nosse
uolenti |
160 |
sufficit una domus; paucos consume dies
et |
|
dicere te miserum, postquam illinc ueneris,
aude. |
|
quis tumidum guttur miratur in Alpibus aut
quis |
|
in Meroe crasso maiorem infante
mamillam? |
|
caerula quis stupuit Germani lumina,
flauam |
165 |
caesariem et madido torquentem cornua
cirro? |
|
nempe quod haec illis natura est
omnibus una. |
166 deleuit Pinzger
|| |
|
ad subitas Thracum uolucres nubemque
sonoram |
|
Pygmaeus paruis currit bellator in
armis, |
|
mox inpar hosti raptusque per aera
curuis |
170 |
unguibus a saeua fertur grue. si uideas
hoc |
|
gentibus in nostris, risu quatiare; sed
illic, |
|
quamquam eadem adsidue spectentur proelia,
ridet |
|
nemo, ubi tota cohors pede non est altior
uno. |
|
Nullane peiuri capitis
fraudisque nefandae |
175 |
poena erit? abreptum crede hunc grauiore
catena |
|
protinus et nostro (quid plus uelit ira?)
necari |
|
arbitrio: manet illa tamen iactura nec
umquam |
|
depositum tibi sospes erit, sed corpore
trunco |
|
inuidiosa dabit missus solacia
sanguis. |
179 missus
Wakefield : minimus Ω : nimium uel solum Housman :
saliens dubitanter Nisbet : nimius ς, Martyn
|| |
180 |
at uindicta bonum uita iucundius
ipsa. |
|
nempe hoc indocti, quorum praecordia
nullis |
|
interdum aut leuibus uideas flagrantia
causis. |
|
quantulacumque adeo est occasio
sufficit irae. |
183 deleuit
Heinrich || |
|
Chrysippus non dicet idem nec mite
Thaletis |
185 |
ingenium dulcique senex uicinus
Hymetto, |
|
qui partem acceptae saeua inter uincla
cicutae |
|
accusatori nollet dare. plurima felix |
187b-189a deleuit
Guietus || |
|
paulatim uitia atque errores
exuit, omnes |
|
prima docens rectum,
sapientia. quippe minuti |
190 |
semper et infirmi est animi exiguique
uoluptas |
|
ultio. continuo sic collige, quod uindicta
|
|
nemo magis gaudet quam femina. cur tamen hos
tu |
|
euasisse putes, quos diri conscia
facti |
|
mens habet attonitos et surdo uerbere
caedit |
195 |
occultum quatiente animo tortore
flagellum? |
|
poena autem uehemens ac multo saeuior
illis |
|
quas et Caedicius grauis inuenit et
Rhadamanthus, |
|
nocte dieque suum gestare in pectore
testem. |
|
Spartano cuidam respondit Pythia
uates |
200 |
haut inpunitum quondam fore quod
dubitaret |
|
depositum retinere et fraudem iure
tueri |
|
iurando. quaerebat enim quae numinis
esset |
|
mens et an hoc illi facinus suaderet
Apollo. |
|
reddidit ergo metu, non moribus, et tamen
omnem |
205 |
uocem adyti dignam templo ueramque
probauit |
|
extinctus tota pariter cum prole
domoque |
|
et quamuis longa deductis gente
propinquis. |
|
has patitur poenas peccandi sola
uoluntas. |
|
nam scelus intra se tacitum qui cogitat
ullum |
210 |
facti crimen habet. cedo si conata
peregit. |
|
perpetua anxietas nec mensae tempore
cessat |
|
faucibus ut morbo siccis interque
molares |
|
difficili crescente cibo, Setina
misellus |
213 Setina Herel,
Withof : sed uina Ω || |
|
expuit, Albani ueteris pretiosa
senectus |
215 |
displicet; ostendas melius, densissima
ruga |
|
cogitur in frontem uelut acri ducta
Falerno. |
|
nocte breuem si forte indulsit cura
soporem |
|
et toto uersata toro iam membra
quiescunt, |
|
continuo templum et uiolati numinis
aras |
220 |
et, quod praecipuis mentem sudoribus
urguet, |
|
te uidet in somnis; tua sacra et maior
imago |
|
humana turbat pauidum cogitque fateri.
|
|
hi sunt qui trepidant et ad omnia fulgura
pallent, |
|
cum tonat, exanimes primo quoque murmure
caeli, |
225 |
non quasi fortuitus nec uentorum rabie
sed |
|
iratus cadat in terras et uindicet
ignis. |
226 uindicet
ς : iudicet Ω || |
|
illa nihil nocuit, cura grauiore
timetur |
|
proxima tempestas uelut hoc dilata
sereno. |
|
praeterea lateris uigili cum febre
dolorem |
230 |
si coepere pati, missum ad sua corpora
morbum |
|
infesto credunt a numine; saxa
deorum |
|
haec et tela putant. pecudem spondere
sacello |
|
balantem et Laribus cristam promittere
galli |
|
non audent; quid enim sperare nocentibus
aegris |
235 |
concessum? uel quae non dignior hostia
uita? |
|
mobilis et uaria est ferme natura
malorum. |
236 deleuit Jahn
|| |
|
cum scelus admittunt, superest constantia;
quod fas |
|
atque nefas tandem incipiunt sentire
peractis |
|
criminibus. tamen ad mores natura
recurrit |
240 |
damnatos fixa et mutari nescia. nam
quis |
|
peccandi finem posuit sibi? quando
recepit |
|
eiectum semel attrita de fronte
ruborem? |
|
quisnam hominum est quem tu contentum
uideris uno |
|
flagitio? dabit in laqueum uestigia
noster |
245 |
perfidus et nigri patietur carceris
uncum |
|
aut maris Aegaei rupem scopulosque
frequentes |
|
exulibus magnis. poena gaudebis
amara |
|
nominis inuisi tandemque fatebere
laetus |
|
nec Drusum nec Tiresian quemquam esse
deorum. |
249 Drusum Courtney
: surdum Ω || |
|
|