| |
|
| |
Credo Pudicitiam Saturno
rege moratam |
| |
in terris uisamque diu, cum frigida
paruas |
| |
praeberet spelunca domos ignemque
laremque |
| |
et pecus et dominos communi clauderet
umbra, |
| 5 |
siluestrem montana torum cum sterneret
uxor |
| |
frondibus et culmo uicinarumque ferarum
|
| |
pellibus, haut similis tibi, Cynthia, nec
tibi, cuius |
| |
turbauit nitidos extinctus passer
ocellos, |
| |
sed potanda ferens infantibus ubera
magnis |
| 10 |
et saepe horridior glandem ructante
marito. |
| |
quippe aliter tunc orbe nouo caeloque
recenti |
| |
uiuebant homines, qui rupto robore
nati |
| |
compositiue luto nullos habuere
parentes. |
| |
multa Pudicitiae ueteris uestigia
forsan |
| 15 |
aut aliqua exstiterint et sub Ioue, sed Ioue
nondum |
| |
barbato, nondum Graecis iurare
paratis |
| |
per caput alterius, cum furem nemo
timeret |
| |
caulibus ac pomis et aperto uiueret
horto. |
| |
paulatim deinde ad superos Astraea
recessit |
| 20 |
hac comite, atque duae pariter fugere
sorores. |
| |
anticum et uetus est alienum, Postume,
lectum |
| |
concutere atque sacri genium contemnere
fulcri. |
| |
omne aliud crimen mox ferrea protulit
aetas: |
| |
uiderunt primos argentea saecula
moechos. |
| 25 |
conuentum tamen et pactum et sponsalia
nostra |
| |
tempestate paras iamque a tonsore
magistro |
| |
pecteris et digito pignus fortasse
dedisti? |
| |
certe sanus eras. uxorem, Postume,
ducis? |
| |
dic qua Tisiphone, quibus exagitate
colubris. |
29 exagitate
Hadr. Valesius : exagitere Ω || |
| 30 |
ferre potes dominam saluis tot restibus
ullam, |
| |
cum pateant altae caligantesque
fenestrae, |
| |
cum tibi uicinum se praebeat Aemilius
pons? |
| |
aut si de multis nullus placet exitus,
illud |
| |
nonne putas melius, quod tecum pusio
dormit? |
| 35 |
pusio, qui noctu non litigat, exigit a
te |
| |
nulla iacens illic munuscula, nec queritur
quod |
| |
et lateri parcas nec quantum iussit
anheles. |
| |
Sed placet Vrsidio lex
Iulia: tollere dulcem |
| |
cogitat heredem, cariturus turture
magno |
| 40 |
mullorumque iubis et captatore
macello. |
| |
quid fieri non posse putes, si iungitur
ulla |
| |
Vrsidio? si moechorum notissimus
olim |
| |
stulta maritali iam porrigit ora
capistro, |
| |
quem totiens texit perituri cista
Latini? |
| 45 |
quid quod et antiquis uxor de moribus
illi |
| |
quaeritur? o medici, nimiam pertundite
uenam. |
| |
delicias hominis! Tarpeium limen
adora |
| |
pronus et auratam Iunoni caede
iuuencam, |
| |
si tibi contigerit capitis matrona
pudici. |
| 50 |
paucae adeo Cereris uittas contingere
dignae, |
| |
quarum non timeat pater oscula. necte
coronam |
| |
postibus et densos per limina tende
corymbos. |
| |
unus Hiberinae uir sufficit? ocius
illud |
| |
extorquebis, ut haec oculo contenta sit
uno. |
| 55 |
magna tamen fama est cuiusdam rure
paterno |
| |
uiuentis. uiuat Gabiis ut uixit in
agro, |
| |
uiuat Fidenis, et agello cedo
paterno. |
| |
quis tamen adfirmat nil actum in montibus aut
in |
| |
speluncis? adeo senuerunt Iuppiter et
Mars? |
| 60 |
Porticibusne tibi monstratur
femina uoto |
| |
digna tuo? cuneis an habent spectacula
totis |
| |
quod securus ames quodque inde excerpere
possis? |
| |
chironomon Ledam molli saltante
Bathyllo |
| |
Tuccia uesicae non imperat, Apula
gannit, |
| 65 |
sicut in amplexu, subito et miserabile longum. |
65 deleuit
Guietus || |
| |
attendit Thymele: Thymele tunc rustica
discit. |
| |
ast aliae, quotiens aulaea recondita
cessant, |
| |
et uacuo clusoque sonant fora sola
theatro, |
| |
atque a plebeis longe Megalesia,
tristes |
| 70 |
personam thyrsumque tenent et subligar
Acci. |
| |
Vrbicus exodio risum mouet
Atellanae |
| |
gestibus Autonoes, hunc diligit Aelia
pauper. |
| |
soluitur his magno comoedi fibula, sunt
quae |
| |
Chrysogonum cantare uetent, Hispulla
tragoedo |
| 75 |
gaudet: an expectas ut Quintilianus
ametur? |
| |
accipis uxorem de qua citharoedus
Echion |
| |
aut Glaphyrus fiat pater Ambrosiusque
choraules. |
| |
longa per angustos figamus pulpita
uicos, |
| |
ornentur postes et grandi ianua
lauro, |
| 80 |
ut testudineo tibi, Lentule,
conopeo |
| |
nobilis Euryalum murmillonem exprimat
infans. |
| |
nupta senatori comitata est Eppia
ludum |
| |
ad Pharon et Nilum famosaque moenia
Lagi |
| |
prodigia et mores urbis damnante
Canopo. |
| 85 |
inmemor illa domus et coniugis atque
sororis |
| |
nil patriae indulsit, plorantisque improba
natos |
| |
utque magis stupeas ludos Paridemque
reliquit. |
| |
sed quamquam in magnis opibus plumaque
paterna |
| |
et segmentatis dormisset paruula
cunis, |
| 90 |
contempsit pelagus; famam contempserat
olim, |
| |
cuius apud molles minima est iactura
cathedras. |
| |
Tyrrhenos igitur fluctus lateque
sonantem |
| |
pertulit Ionium constanti pectore,
quamuis |
| |
mutandum totiens esset mare. iusta
pericli |
| 95 |
si ratio est et honesta, timent pauidoque
gelantur |
| |
pectore nec tremulis possunt insistere
plantis: |
| |
fortem animum praestant rebus quas turpiter
audent. |
| |
si iubeat coniunx, durum est conscendere
nauem, |
| |
tunc sentina grauis, tunc summus uertitur
aer: |
| 100 |
quae moechum sequitur, stomacho ualet. illa
maritum |
| |
conuomit, haec inter nautas et prandet et
errat |
| |
per puppem et duros gaudet tractare
rudentis. |
| |
qua tamen exarsit forma, qua capta
iuuenta |
| |
Eppia? quid uidit propter quod ludia
dici |
| 105 |
sustinuit? nam Sergiolus iam radere
guttur |
| |
coeperat et secto requiem sperare
lacerto; |
| |
praeterea multa in facie deformia,
sicut |
| |
attritus galea mediisque in naribus
ingens |
| |
gibbus et acre malum semper stillantis
ocelli. |
| 110 |
sed gladiator erat. facit hoc illos
Hyacinthos; |
| |
hoc pueris patriaeque, hoc praetulit illa
sorori |
| |
atque uiro. ferrum est quod amant. hic Sergius
idem |
| |
accepta rude coepisset Veiiento
uideri. |
| |
Quid priuata domus, quid
fecerit Eppia, curas? |
| 115 |
respice riuales diuorum, Claudius
audi |
| |
quae tulerit. dormire uirum cum senserat
uxor, |
| |
sumere nocturnos meretrix Augusta
cucullos |
| |
ausa Palatino et tegetem praeferre
cubili |
| |
linquebat comite ancilla non amplius
una. |
| 120 |
sed nigrum flauo crinem abscondente
galero |
| |
intrauit calidum ueteri centone
lupanar |
| |
et cellam uacuam atque suam; tunc nuda
papillis |
| |
prostitit auratis titulum mentita
Lyciscae |
| |
ostenditque tuum, generose Britannice,
uentrem. |
| 125 |
excepit blanda intrantis atque aera
poposcit. |
| |
continueque iacens cunctorum
absorbuit ictus. |
| |
mox lenone suas iam dimittente
puellas |
| |
tristis abit, et quod potuit tamen ultima
cellam |
| |
clausit, adhuc ardens rigidae tentigine
uoluae, |
| 130 |
et lassata uiris necdum satiata
recessit, |
| |
obscurisque genis turpis fumoque
lucernae |
| |
foeda lupanaris tulit ad puluinar
odorem. |
| |
hippomanes carmenque loquar coctumque
uenenum |
| |
priuignoque datum? faciunt grauiora
coactae |
| 135 |
imperio sexus minimumque libidine
peccant. |
135 minimumque ] nimiaque
Marytn || |
| |
‘Optima sed quare Caesennia
teste marito?’ |
| |
bis quingena dedit. tanti uocat ille
pudicam, |
| |
nec pharetris Veneris macer est aut lampade
feruet: |
| |
inde faces ardent, ueniunt a dote
sagittae. |
| 140 |
libertas emitur. coram licet innuat
atque |
| |
rescribat: uidua est, locuples quae nupsit
auaro. |
| |
‘Cur desiderio Bibulae
Sertorius ardet?’ |
| |
si uerum excutias, facies non uxor
amatur. |
| |
tres rugae subeant et se cutis arida
laxet, |
| 145 |
fiant obscuri dentes oculique
minores, |
| |
‘collige sarcinulas’ dicet libertus ‘et
exi. |
| |
iam grauis es nobis et saepe emungeris.
exi |
| |
ocius et propera. sicco uenit altera
naso.’ |
| |
interea calet et regnat poscitque
maritum |
| 150 |
pastores et ouem Canusinam ulmosque Falernas
— |
| |
quantulum in hoc! — pueros omnes, ergastula
tota, |
| |
quodque domi non est, sed habet uicinus,
ematur. |
| |
mense quidem brumae, cum iam mercator
Iason |
| |
clausus et armatis obstat casa candida
nautis, |
| 155 |
grandia tolluntur crystallina, maxima
rursus |
| |
murrina, deinde adamas notissimus et
Beronices |
| |
in digito factus pretiosior. hunc dedit
olim |
| |
barbarus incestae gestare Agrippa
sorori, |
158 gestare Housman
: dedit hunc Φ : dedit hoc
P1RArou.CO || |
| |
obseruant ubi festa mero pede sabbata
reges |
| 160 |
et uetus indulget senibus clementia
porcis. |
| |
‘Nullane de tantis gregibus
tibi digna uidetur?’ |
| |
sit formonsa, decens, diues, fecunda,
uetustos |
| |
porticibus disponat auos, intactior
omni |
| |
crinibus effusis bellum dirimente
Sabina, |
| 165 |
rara auis in terris nigroque simillima
cycno, |
| |
quis feret uxorem cui constant omnia?
malo, |
| |
malo Venustinam quam te, Cornelia,
mater |
| |
Gracchorum, si cum magnis uirtutibus
adfers |
| |
grande supercilium et numeras in dote
triumphos. |
| 170 |
tolle tuum, precor, Hannibalem uictumque
Syphacem |
| |
in castris et cum tota Carthagine
migra. |
| |
‘parce, precor, Paean, et tu, dea, pone
sagittas; |
| |
nil pueri faciunt, ipsam configite
matrem’ |
| |
Amphion clamat, sed Paean contrahit
arcum. |
| 175 |
extulit ergo greges natorum ipsumque
parentem, |
| |
dum sibi nobilior Latonae gente uidetur
|
| |
atque eadem scrofa Niobe fecundior
alba. |
| |
quae tanti grauitas, quae forma, ut se tibi
semper |
| |
inputet? huius enim rari summique
uoluptas |
| 180 |
nulla boni, quotiens animo corrupta
superbo |
| |
plus aloes quam mellis habet. quis deditus
autem |
| |
usque adeo est, ut non illam quam laudibus
effert |
| |
horreat inque diem septenis oderit
horis? |
| |
Quaedam parua quidem, sed
non toleranda maritis. |
| 185 |
nam quid rancidius quam quod se non putat
ulla |
| |
formosam nisi quae de Tusca Graecula facta
est, |
| |
de Sulmonensi mera Cecropis? omnia
Graece: |
| |
cum sit turpe magis nostris
nescire Latine. |
188 deleuit
Barthius || |
| |
hoc sermone pauent, hoc iram, gaudia,
curas, |
| 190 |
hoc cuncta effundunt animi secreta. quid ultra? |
| |
concumbunt Graece. dones tamen ista puellis, |
| |
tune etiam, quam sextus et octogensimus annus |
| |
pulsat, adhuc Graece? non est hic sermo pudicus |
| |
in uetula. quotiens lasciuum interuenit illud |
| 195 |
ζωη και ψυχη
(zoè kaì psyché),
modo sub lodice ferendis |
195 ferendis
Housman : relictis Ω || |
| |
uteris in turba. quod enim non excitet
inguen |
| |
uox blanda et nequam? digitos habet. ut tamen
omnes |
| |
subsidant pinnae, dicas haec mollius
Haemo |
| |
quamquam et Carpophoro, facies tua conputat
annos. |
| 200 |
Si tibi legitimis pactam
iunctamque tabellis |
| |
non es amaturus, ducendi nulla
uidetur |
| |
causa, nec est quare cenam et mustacea
perdas |
| |
labente officio crudis donanda, nec
illud |
| |
quod prima pro nocte datur, cum lance
beata |
| 205 |
Dacicus et scripto radiat Germanicus
auro. |
| |
si tibi simplicitas uxoria, deditus uni
|
| |
est animus, summitte caput ceruice
parata |
| |
ferre iugum. nullam inuenies quae parcat
amanti. |
| |
ardeat ipsa licet, tormentis gaudet
amantis |
| 210 |
et spoliis; igitur longe minus utilis
illi |
| |
uxor, quisquis erit bonus optandusque
maritus. |
| |
nil umquam inuita donabis coniuge,
uendes |
| |
hac obstante nihil, nihil haec si nolet
emetur. |
| |
haec dabit affectus: ille excludatur
amicus |
| 215 |
iam senior, cuius barbam tua ianua
uidit. |
| |
testandi cum sit lenonibus atque
lanistis |
| |
libertas et iuris idem contingat
harenae, |
| |
non unus tibi riualis dictabitur
heres. |
| |
‘pone crucem seruo.’ ‘meruit quo crimine
seruus |
| 220 |
supplicium? quis testis adest? quis detulit?
audi; |
| |
nulla umquam de morte hominis cunctatio longa
est.’ |
| |
‘o demens, ita seruus homo est? nil fecerit,
esto: |
| |
hoc uolo, sic iubeo, sit pro ratione
uoluntas.’ |
| |
imperat ergo uiro. sed mox haec regna
relinquit |
| 225 |
permutatque domos et flammea conterit;
inde |
| |
auolat et spreti repetit uestigia
lecti. |
| |
ornatas paulo ante fores, pendentia
linquit |
| |
uela domus et adhuc uirides in limine
ramos. |
| |
sic crescit numerus, sic fiunt octo
mariti |
| 230 |
quinque per autumnos, titulo res digna
sepulcri. |
| |
Desperanda tibi salua
concordia socru. |
| |
illa docet spoliis nudi gaudere
mariti, |
| |
illa docet missis a corruptore
tabellis |
| |
nil rude nec simplex rescribere, decipit
illa |
| 235 |
custodes aut aere domat, dum - - - - - -
- |
235 lacunam suspicatur
Heyworth | dum . . . / . . . haec temptaui : tunc Ω : tum
ς : aut O || |
| a |
- - - - - - - - - - - - - - - - - haec corpore
sana |
235a sana scripsi :
sano Ω || |
| |
aduocat Archigenen onerosaque pallia iactat.
|
| |
abditus interea latet et secretus
adulter |
237 latet et ]
fortasse latitat || |
| |
inpatiensque morae salit et praeputia
ducit. |
238 salit (uel
fortasse surit) scripsi : silet PRO : pallet contra
metrum F : pauet VΦ : sedet Buecheler : ciet
uel riget Weidner : calet De Jonge || |
| |
scilicet expectas ut tradat mater
honestos |
| 240 |
atque alios mores quam quos habet? utile
porro |
| |
filiolam turpi uetulae producere
turpem. |
| |
Nulla fere causa est in qua
non femina litem |
| |
mouerit. accusat Manilia, si rea non
est. |
| |
conponunt ipsae per se formantque
libellos, |
| 245 |
principium atque locos Celso dictare
paratae. |
| |
Endromidas Tyrias et
femineum ceroma |
| |
quis nescit, uel quis non uidit uulnera
pali, |
| |
quem cauat adsiduis rudibus scutoque
lacessit |
| |
atque omnis implet numeros dignissima
prorsus |
| 250 |
Florali matrona tuba, nisi si quid in
illo |
| |
pectore plus agitat ueraeque paratur
harenae? |
| |
quem praestare potest mulier galeata
pudorem, |
| |
quae fugit a sexu? uires amat. haec tamen
ipsa |
| |
uir nollet fieri; nam quantula nostra
uoluptas! |
| 255 |
quale decus, rerum si coniugis auctio
fiat, |
| |
balteus et manicae et cristae crurisque
sinistri |
| |
dimidium tegimen! uel si diuersa
mouebit |
| |
proelia, tu felix ocreas uendente
puella. |
| |
hae sunt quae tenui sudant in cyclade,
quarum |
| 260 |
delicias et panniculus bombycinus
urit. |
| |
aspice quo fremitu monstratos perferat
ictus |
| |
et quanto galeae curuetur pondere,
quanta |
| |
poplitibus sedeat quam denso fascia
libro, |
| |
et ride positis scaphium cum sumitur
armis. |
| 265 |
dicite uos, neptes Lepidi caeciue Metelli
|
| |
Gurgitis aut Fabii, quae ludia sumpserit
umquam |
| |
hos habitus? quando ad palum gemat uxor
Asyli? |
| |
Semper habet lites
alternaque iurgia lectus |
| |
in quo nupta iacet; minimum dormitur in
illo. |
| 270 |
tum grauis illa uiro, tunc orba tigride
peior, |
| |
cum simulat gemitus occulti conscia
facti, |
| |
aut odit pueros aut ficta paelice
plorat |
| |
uberibus semper lacrimis semperque
paratis |
| |
in statione sua | atque
expectantibus illam, |
| 275 |
quo iubeat manare modo. tu credis amorem, |
| |
tu tibi tunc, uruca, places fletumque
labellis |
| |
exorbes, quae scripta et quot lecture
tabellas |
| |
si tibi zelotypae retegantur scrinia
moechae! |
| |
sed iacet in serui complexibus aut equitis.
dic, |
| 280 |
dic aliquem sodes hic, Quintiliane,
colorem. |
| |
haeremus. dic ipsa. ‘olim conuenerat’
inquit |
| |
‘ut faceres tu quod uelles, nec non ego
possem |
| |
indulgere mihi. clames licet et mare
caelo |
| |
confundas, homo sum.’ nihil est audacius
illis |
| 285 |
deprensis: iram atque animos a crimine
sumunt. |
| |
Vnde haec monstra tamen uel
quo de fonte requiris? |
| |
praestabat castas humilis fortuna
Latinas |
| |
quondam, nec uitiis contingi parua
sinebant |
| |
tecta labor somnique breues et uellere
Tusco |
| 290 |
uexatae duraeque manus ac proximus
urbi |
| |
Hannibal et stantes Collina turre
mariti. |
| |
nunc patimur longae pacis mala, saeuior armis
|
| |
luxuria incubuit uictumque ulciscitur
orbem. |
| |
nullum crimen abest facinusque libidinis ex
quo |
| 295 |
paupertas Romana perit. huc fluxit et Isthmos |
295-96 huc . . . et
Isthmos / . . . felix, huc scripsi (felix Heyworth, exempli
gratia) : hinc . . . ad ismos (sc. Isthmos Z : istos
K1U1 : Indos
P1Rς : Istros cett.) / . . . colles, hinc
Ω | post 295 versum unum excidisse putavit Housman |
| |
et Sybaris felix, huc et Rhodos et
Miletos |
| |
atque coronatum et petulans madidumque
Tarentum. |
| |
prima peregrinos obscena pecunia
mores |
| |
intulit, et turpi fregerunt saecula
luxu |
| 300 |
diuitiae molles. quid enim uenus ebria
curat? |
| |
inguinis et capitis quae sint discrimina
nescit |
| |
grandia quae mediis iam noctibus ostrea
mordet, |
| |
cum perfusa mero spumant unguenta
Falerno, |
| |
cum bibitur concha, cum iam uertigine
tectum |
| 305 |
ambulat et geminis exsurgit mensa
lucernis. |
| |
i nunc et dubita qua sorbeat aera
sanna |
| |
Maura, Pudicitiae ueterem cum praeterit
aram, |
| |
Tullia quid dicat, notae collactea
Maurae. |
| |
noctibus hic ponunt lecticas, micturiunt
hic |
| 310 |
effigiemque deae longis siphonibus
implent |
| |
inque uices equitant ac nullo teste
mouentur, |
311 nullo scripsi : Luna Ω || |
| |
inde domos abeunt: tu calcas luce
reuersa |
| |
coniugis urinam magnos uisurus
amicos. |
| |
nota bonae secreta deae, cum tibia
lumbos |
| 315 |
incitat et cornu pariter uinoque
feruntur |
| |
attonitae crinemque rotant ululantque
Priapum |
316 ululantque Priapum Ruperti : ululantque ‘Priape!’ Marzullo :
ululantque Priapi PSR : ululante Priapo Φ || |
| |
maenades. o quantus tunc illis mentibus
ardor |
| |
concubitus, quae uox saltante libidine,
quantus |
| |
ille meri ueteris per crura madentia
torrens! |
| 320 |
lenonum ancillas posita Saufeia corona
|
| |
prouocat et tollit pendentis praemia
coxae, |
| |
ipsa Medullinae fluctum crisantis
adorat: |
| |
palma inter dominas, uirtus natalibus
aequa. |
| |
nil ibi per ludum simulabitur, omnia
fient |
| 325 |
ad uerum, quibus incendi iam frigidus
aeuo |
| |
Laomedontiades et Nestoris hirnea
possit. |
| |
tunc prurigo morae inpatiens, tum femina
simplex, |
| |
ac pariter toto repetitus clamor ab
antro |
| |
‘iam fas est, admitte uiros.’ dormitat
adulter, |
| 330 |
illa iubet sumpto iuuenem properare
cucullo; |
| |
si nihil est, seruis incurritur; abstuleris
spem |
| |
seruorum, uenit et conductus aquarius; hic
si |
| |
quaeritur et desunt homines, mora nulla per
ipsam |
| |
quo minus inposito clunem summittat
asello. |
| 335 |
atque utinam ritus ueteres et publica
saltem |
| |
his intacta malis agerentur sacra; sed
omnes |
| |
nouerunt Mauri atque Indi quae psaltria
penem |
| |
maiorem quam sunt duo Caesaris
Anticatones |
| |
illuc, testiculi sibi conscius unde fugit
mus, |
| 340 |
intulerit, ubi uelari pictura
iubetur |
| |
quaecumque alterius sexus imitata
figuras. |
| |
et quis tunc hominum contemptor numinis, aut
quis |
| |
simpuuium ridere Numae nigrumque
catinum |
| |
et Vaticano fragiles de monte
patellas |
| 345 |
ausus erat? sed nunc ad quas non Clodius aras?
|
| |
audio quid ueteres olim moneatis
amici, |
| |
‘pone seram, cohibe.’ sed quis custodiet
ipsos |
| |
custodes? cauta est et ab illis incipit
uxor. |
| |
iamque eadem summis pariter minimisque
libido, |
| 350 |
nec melior silicem pedibus quae conterit
atris |
350 silicem pedibus
Ω ] pedibus silicem Φ, fortasse recte | atris
scripsi : atrum Ω || |
| |
quam quae longorum uehitur ceruice
Syrorum. |
| |
Vt spectet ludos, conducit
Ogulnia uestem, |
| |
conducit comites, sellam, ceruical,
amicas, |
| |
nutricem et flauam cui det mandata
puellam. |
| 355 |
haec tamen argenti superest quodcumque
paterni |
| |
leuibus athletis et uasa nouissima
donat. |
| |
multis res angusta domi, sed nulla
pudorem |
| |
paupertatis habet nec se metitur ad
illum |
| |
quem dedit haec posuitque modum. tamen
utile quid
sit |
| 360 |
prospiciunt aliquando uiri, frigusque
famemque |
| |
formica tandem quidam expauere
magistra: |
| |
prodiga non sentit pereuntem femina
censum. |
| |
ac uelut exhausta recidiuus pullulet
arca |
| |
nummus et e pleno tollatur semper
aceruo, |
| 365 |
non umquam reputant quanti sibi gaudia
constent. |
| O 1 |
In quacumque domo uiuit
luditque professus |
| |
obscenum, tremula promittit et omnia
dextra, |
| |
inuenies omnis turpes similesque
cinaedis. |
| |
his uiolare cibos sacraeque adsistere
mensae |
| O 5 |
permittunt, et uasa iubent frangenda
lauari |
| |
cum colocyntha bibit uel cum barbata chelidon.
|
| |
purior ergo tuis laribus meliorque
lanista, |
| |
in cuius numero longe migrare
iubetur |
| |
psilus ab euhoplo. quid quod nec retia
turpi |
| O10 |
iunguntur tunicae, nec cella ponit
eadem |
| |
munimenta umeri +pulsatamque arma+
tridentem |
| |
qui nudus pugnare solet? pars ultima
ludi |
| |
accipit has animas aliusque in carcere
neruos. |
| |
sed tibi communem calicem facit uxor et
illis |
| O15 |
cum quibus Albanum Surrentinumque
recuset |
| |
flaua ruinosi lupa degustare
sepulchri. |
| |
horum consiliis nubunt subitaeque
recedunt, |
| |
his languentem animum «seruant« et
seria uitae, |
| |
his clunem atque latus discunt uibrare
magistris, |
| O20 |
quicquid praeterea scit qui docet. haud tamen
illi |
| |
semper habenda fides: oculos fuligine
pascit |
| |
discinctus croceis et reticulatus
adulter. |
O22 discinctus
Edwards : distinctus O || |
| |
suspectus tibi sit, quanto uox mollior et
quo |
| |
saepius in teneris haerebit dextera
lumbis. |
| O25 |
hic erit in lecto fortissimus; exuit
illic |
| |
personam docili Thais saltata
Triphallo. |
| |
quem rides? aliis hunc mimum! sponsio
fiat: |
| |
purum te contendo uirum. contendo:
fateris? |
| |
an uocat ancillas tortoris pergula?
noui |
| O30 |
consilia et ueteres quaecumque monetis
amici, |
| |
‘pone seram, cohibe’. sed quis custodiet ipsos
|
| |
custodes, qui nunc lasciuae furta
puellae |
| |
hac mercede silent? crimen commune
tacetur. |
| O34 |
prospicit hoc prudens et a illis incipit uxor
. . . |
| 366 |
Sunt quas eunuchi inbelles
ac mollia semper |
| |
oscula delectent et desperatio
barbae |
| |
et quod abortiuo non est opus. illa
uoluptas |
| |
summa tamen, quom iam calida matura
iuuenta |
| 370 |
inguina traduntur medicis, iam pectine
nigro. |
| |
ergo expectatos ac iussos crescere
primum |
| |
testiculos, postquam coeperunt esse
bilibres, |
| |
tonsoris tantum damno rapit
Heliodorus. |
| a |
mangonum pueros uera ac miserabilis urit |
373a-b solus exhibet O,
primus damnauit Buecheler || |
| b |
debilitas, follisque pudet
cicerisque relicti. |
| |
conspicuus longe cunctisque notabilis
intrat |
| 375 |
balnea nec dubie custodem uitis et
horti |
| |
prouocat a domina factus spado. dormiat
ille |
| |
cum domina, sed tu iam durum, Postume,
iamque |
| |
tondendum eunucho Bromium committere
noli. |
| |
Si gaudet cantu, nullius
fibula durat |
| 380 |
uocem uendentis praetoribus. organa
semper |
| |
in manibus, densi radiant testudine
tota |
| |
sardonyches, crispo numerantur pectine
chordae |
| |
quo tener Hedymeles operas dedit: hunc tenet,
hoc se |
| |
solatur gratoque indulget basia
plectro. |
| 385 |
quaedam de numero Lamiarum ac nominis
Appi |
| |
et farre et uino Ianum Vestamque
rogabat, |
| |
an Capitolinam deberet Pollio quercum
|
| |
sperare et fidibus promittere. quid faceret
plus |
| |
aegrotante uiro, medicis quid tristibus
erga |
| 390 |
filiolum? stetit ante aram nec turpe
putauit |
| |
pro cithara uelare caput dictataque
uerba |
| |
pertulit, ut mos est, et aperta palluit
agna. |
| |
dic mihi nunc, quaeso, dic, antiquissime
diuom, |
| |
respondes his, Iane pater? magna otia
caeli; |
| 395 |
non est, quod uideo, non est quod agatur apud
uos. |
| |
haec de comoedis te consulit, illa
tragoedum |
| |
commendare uolet: uaricosus fiet
haruspex. |
| |
Sed cantet potius quam totam
peruolet urbem |
| |
audax et coetus possit quae ferre
uirorum |
| 400 |
cumque paludatis ducibus praesente
marito |
| |
ipsa loqui recta facie siccisque
mamillis. |
| |
haec eadem nouit quid toto fiat in
orbe, |
| |
quid Seres, quid Thraces agant, secreta
nouercae |
| |
et pueri, quis amet, quis diripiatur
adulter; |
| 405 |
dicet quis uiduam praegnatem fecerit et
quo |
| |
mense, quibus uerbis concumbat quaeque, modis
quot. |
| |
instantem regi Armenio Parthoque
cometen |
| |
prima uidet, famam rumoresque illa
recentis |
| |
excipit ad portas, quosdam facit; isse
Niphaten |
| 410 |
in populos magnoque illic cuncta arua
teneri |
| |
diluuio, nutare urbes, subsidere
terras, |
| |
quocumque in triuio, cuicumque est obuia,
narrat. |
| |
nec tamen id uitium magis intolerabile quam
quod |
| |
uicinos humiles rapere et concidere
loris |
| 415 |
+exortata+ solet. nam si latratibus
alti |
| |
rumpuntur somni, ‘fustes huc ocius’ inquit
|
| |
‘adferte’ atque illis dominum iubet ante
feriri, |
| |
deinde canem. grauis occursu, taeterrima
uultu |
| |
balnea nocte subit, conchas et castra
moueri |
| 420 |
nocte iubet, magno gaudet sudare
tumultu, |
| |
cum lassata graui ceciderunt bracchia
massa, |
| |
callidus et cristae digitos inpressit
aliptes |
| |
ac summum dominae femur exclamare
coegit. |
| |
conuiuae miseri interea somnoque
fameque |
| 425 |
urguentur. tandem illa uenit rubicundula,
totum |
| |
oenophorum sitiens, plena quod tenditur
urna |
| |
admotum pedibus, de quo sextarius
alter |
| |
ducitur ante cibum rabidam facturus
orexim, |
| |
dum redit et loto terram ferit
intestino. |
| 430 |
marmoribus riui properant, aurata
Falernum |
| |
peluis olet; nam sic, tamquam alta in dolia
longus |
| |
deciderit serpens, bibit et uomit. ergo
maritus |
| |
nauseat atque oculis bilem substringit
opertis. |
| |
Illa tamen grauior, quae cum
discumbere coepit |
| 435 |
laudat Vergilium, periturae ignoscit
Elissae, |
| |
committit uates et comparat, inde
Maronem |
| |
atque alia parte in trutina suspendit
Homerum. |
| |
cedunt grammatici, uincuntur rhetores,
omnis |
| |
turba tacet, nec causidicus nec praeco
loquetur, |
| 440 |
altera nec mulier. uerborum tanta cadit
uis, |
| |
tot pariter pelues ac tintinnabula
dicas |
| |
pulsari. iam nemo tubas, nemo aera
fatiget: |
| |
una laboranti poterit succurrere
Lunae. |
| |
inponit finem sapiens et rebus
honestis; |
| 445 |
nam quae docta nimis cupit et facunda uideri
|
| |
crure tenus medio tunicas succingere
debet, |
| |
caedere Siluano porcum, quadrante
lauari. |
| |
non habeat matrona, tibi quae iuncta
recumbit, |
| |
dicendi genus, aut curuum sermone
rotato |
| 450 |
torqueat enthymema, nec historias sciat
omnes, |
| |
sed quaedam ex libris et non intellegat.
odi |
| |
hanc ego quae repetit uoluitque Palaemonis
artem |
| |
seruata semper lege et ratione
loquendi |
| |
ignotosque mihi tenet antiquaria
uersus |
| 455 |
nec curanda uiris. opicae castiget
amicae |
| |
uerba: soloecismum liceat fecisse
marito. |
| |
Nil non permittit mulier
sibi, turpe putat nil, |
| |
cum uiridis gemmas collo circumdedit et
cum |
| |
auribus extentis magnos commisit
elenchos. |
| 460 |
intolerabilius nihil est quam femina diues. |
460 deleuerunt Heinrich, Paldamus || |
| |
interea foeda aspectu ridendaque
multo |
| |
pane tumet facies aut pinguia
Poppaeana |
| |
spirat et hinc miseri uiscantur labra
mariti. |
| |
ad moechum lota ueniunt cute. quando
uideri |
| 465 |
uult formonsa domi? moechis foliata
parantur, |
| |
his emitur quidquid graciles huc mittitis
Indi. |
| |
tandem aperit uultum et tectoria prima
reponit, |
| |
incipit agnosci, | atque illo
lacte fouetur |
| |
propter quod secum comites educat
asellas |
469 educat Housman
: educit Ω : educet Jahn || |
| 470 |
exul Hyperboreum si dimittatur ad
axem. |
| |
sed quae mutatis inducitur atque
fouetur |
| |
tot medicaminibus coctaeque siliginis
offas |
| |
accipit et madidae, facies dicetur an
ulcus? |
| |
Est pretium curae penitus
cognoscere toto |
| 475 |
quid faciant agitentque die. si nocte
maritus |
| |
auersus iacuit, periit libraria,
ponunt |
| |
cosmetae tunicas, tarde uenisse
Liburnus |
| |
dicitur et poenas alieni pendere
somni |
| |
cogitur, hic frangit ferulas, rubet ille
flagello, |
| 480 |
hic scutica; sunt quae tortoribus annua
praestent. |
| |
uerberat atque obiter faciem linit, audit
amicas |
| |
aut latum pictae uestis considerat
aurum |
| |
et caedit, longi relegit transuersa
diurni |
| |
et caedit, donec lassis caedentibus
‘exi’ |
| 485 |
intonet horrendum iam cognitione
peracta. |
| |
praefectura domus Sicula non mitior
aula. |
| |
nam si constituit solitoque decentius
optat |
| |
ornari et properat iamque expectatur in
hortis |
| |
aut apud Isiacae potius sacraria
lenae, |
| 490 |
disponit crinem laceratis ipsa
capillis |
| |
nuda umeros Psecas infelix nudisque
mamillis. |
| |
‘altior hic quare cincinnus?’ taurea
punit |
| |
continuo flexi crimen facinusque
capilli. |
| |
quid Psecas admisit? quaenam est hic culpa
puellae, |
| 495 |
si tibi displicuit nasus tuus? altera
laeuum |
| |
extendit pectitque comas et uoluit in
orbem. |
| |
est in consilio materna admotaque
lanis |
| |
emerita quae cessat acu; sententia
prima |
| |
huius erit, post hanc aetate atque arte
minores |
| 500 |
censebunt, tamquam famae discrimen
agatur |
| |
aut animae: tanta est quaerendi cura
decoris. |
| |
tot premit ordinibus, tot adhuc conpagibus
altum |
| |
aedificat caput: Andromachen a fronte uidebis,
|
| |
post minor est, credas aliam. cedo si breue
parui |
| 505 |
sortita est lateris spatium breuiorque
uidetur |
| |
uirgine Pygmaea nullis adiuta
coturnis |
| |
et leuis erecta consurgit ad oscula
planta. |
| |
Nulla uiri cura interea nec
mentio fiet |
| |
damnorum. uiuit tamquam uicina
mariti, |
| 510 |
hoc solo propior, quod amicos coniugis
odit |
| |
et seruos, grauis est rationibus. ecce
furentis |
| |
Bellonae matrisque deum chorus intrat et
ingens |
| |
semiuir, obsceno facies reuerenda
minori, |
| |
mollia qui rapta secuit genitalia
testa |
| 515 |
iam pridem, cui rauca cohors, cui tympana
cedunt |
| |
plebeia et Phrygia uestitur bucca
tiara. |
| |
grande sonat metuique iubet Septembris et
austri |
| |
aduentum, nisi se centum lustrauerit
ouis |
| |
et xerampelinas ueteres donauerit
ipsi, |
| 520 |
ut quidquid subiti et magni discriminis
instat |
| |
in tunicas eat et totum semel expiet
annum. |
| |
hibernum fracta glacie descendet in
amnem, |
| |
ter matutino Tiberi mergetur et
ipsis |
| |
uerticibus timidum caput abluet, inde
superbi |
| 525 |
totum regis agrum nuda ac tremibunda
cruentis |
| |
erepet genibus; si candida iusserit
Io, |
| |
ibit ad Aegypti finem calidaque
petitas |
| |
a Meroe portabit aquas, ut spargat in
aede |
| |
Isidis, antiquo quae proxima surgit
ouili. |
| 530 |
credit enim ipsius dominae se uoce
moneri. |
530 deleuit
Paldamus || |
| |
en animam et mentem cum qua di nocte
loquantur! |
| |
ergo hic praecipuum summumque meretur
honorem |
| |
qui grege linigero circumdatus et grege
caluo |
| |
plangentis populi currit derisor Anubis.
|
| 535 |
ille petit ueniam, quotiens non abstinet
uxor |
| |
concubitu sacris obseruandisque
diebus |
| |
magnaque debetur uiolato poena
cadurco |
| |
et mouisse caput uisa est argentea
serpens; |
| |
illius lacrimae meditataque murmura
praestant |
| 540 |
ut ueniam culpae non abnuat ansere
magno |
| |
scilicet et tenui popano corruptus
Osiris. |
| |
cum dedit ille locum, cophino fenoque
relicto |
| |
arcanam Iudaea tremens mendicat in
aurem, |
| |
interpres legum Solymarum et magna
sacerdos |
| 545 |
arboris ac summi fida internuntia
caeli. |
| |
implet et illa manum, sed parcius; aere
minuto |
| |
qualiacumque uoles Iudaei somnia
uendunt. |
| |
spondet amatorem tenerum uel diuitis
orbi |
| |
testamentum ingens calidae pulmone
columbae |
| 550 |
tractato Armenius uel Commagenus
haruspex; |
| |
pectora pullorum rimabitur, exta
catelli |
| |
interdum et pueri; faciet quod deferat
ipse. |
| |
Chaldaeis sed maior erit fiducia:
quidquid |
| |
dixerit astrologus, credent a fonte
relatum |
| 555 |
Hammonis, quoniam Delphis oracula
cessant |
| |
et genus humanum damnat caligo
futuri. |
| |
praecipuus tamen est horum, qui saepius
exul, |
| |
cuius amicitia conducendaque
tabella |
| |
magnus ciuis obit et formidatus
Othoni. |
| 560 |
inde fides artis, sonuit si dextera
ferro |
| |
laeuaque, si longe castrorum in carcere
mansit. |
| |
nemo mathematicus genium indemnatus
habebit, |
| |
sed qui paene perit, cui uix in Cyclada
mitti |
| |
contigit et parua tandem emeruisse
Seripho. |
564 emeruisse
temptaui : caruisse Ω : latuisse Schrader : iacuisse
Nisbet || |
| 565 |
consulit ictericae lento de funere
matris, |
| |
ante tamen de te Tanaquil tua, quando
sororem |
| |
efferat et patruos, an sit uicturus
adulter |
| |
post ipsam; quid enim maius dare numina
possunt? |
| |
haec tamen ignorat quid sidus triste
minetur |
| 570 |
Saturni, quo laeta Venus se proferat
astro, |
| |
quis mensis damnis, quae dentur tempora
lucro: |
| |
illius occursus etiam uitare
memento, |
| |
in cuius manibus ceu pinguia sucina
tritas |
| |
cernis ephemeridas, quae nullum consulit et
iam |
| 575 |
consulitur, quae castra uiro patriamque
petente |
| |
non ibit pariter numeris reuocata
Thrasylli. |
| |
ad primum lapidem uectari cum placet,
hora |
| |
sumitur ex libro; si prurit frictus
ocelli |
| |
angulus, inspecta genesi collyria
poscit; |
| 580 |
aegra licet iaceat, capiendo nulla
uidetur |
| |
aptior hora cibo nisi quam dederit
Petosiris. |
| |
si mediocris erit, spatium lustrabit
utrimque |
| |
metarum et sortes ducet frontemque
manumque |
| |
praebebit uati crebrum poppysma
roganti. |
| 585 |
diuitibus responsa dabit Phryx augur et
inde |
| |
conductus, dabit astrorum mundique
peritus |
| |
atque aliquis senior qui publica fulgura
condit. |
| |
plebeium in circo positum est et in aggere
fatum. |
| |
quae nudis longum ostendit ceruicibus aurum
|
| 590 |
consulit ante falas delphinorumque
columnas |
| |
an saga uendenti nubat caupone
relicto. |
| |
Hae tamen et partus subeunt
discrimen et omnis |
| |
nutricis tolerant fortuna urguente
labores, |
| |
sed iacet aurato uix ulla puerpera
lecto. |
| 595 |
tantum artes huius, tantum medicamina
possunt, |
| |
quae steriles facit atque homines in uentre
necandos |
| |
conducit. gaude, infelix, atque ipse
bibendum |
| |
porrige quidquid erit; nam si distendere
uellet |
| |
et uexare uterum pueris salientibus,
esses |
| 600 |
Aethiopis fortasse pater, mox decolor
heres |
| |
impleret tabulas numquam tibi mane
uidendus. |
| |
transeo suppositos et gaudia uotaque
saepe |
| |
ad spurcos decepta lacus, saepe inde
petitos |
| |
pontifices, salios Scaurorum nomina
falso |
| 605 |
corpore laturos. stat Fortuna inproba
noctu |
| |
adridens nudis infantibus: hos fouet
omni |
| |
inuoluitque sinu, domibus tunc porrigit
altis |
| |
secretumque sibi mimum parat; hos amat, his
se |
| |
ingerit utque suos semper producit
alumnos. |
| 610 |
Hic magicos adfert cantus,
hic Thessala uendit |
| |
philtra, quibus ualeat mentem uexare
mariti |
| |
et solea pulsare natis. quod desipis, inde
est, |
| |
inde animi caligo et magna obliuio
rerum |
| 614 |
quas modo gessisti. tamen hoc tolerabile, si
non |
| a |
semper aquam portes rimosa ad dolia, semper |
614a-c solus hic exhibet U, post 601 K, omittunt alii || |
| b |
istud onus subeas ipsis
manantibus urnis, |
| c |
quo rabidus nostro Phalarim de
rege dedisti. |
| 615 |
et furere incipias ut auunculus ille
Neronis, |
| |
cui totam tremuli frontem Caesonia
pulli |
| |
infudit. quae non faciet quod principis
uxor? |
| |
ardebant cuncta et fracta conpage
ruebant |
| |
non aliter quam si fecisset Iuno
maritum |
| 620 |
insanum. minus ergo nocens erit
Agrippinae |
| |
boletus, siquidem unius praecordia
pressit |
| |
ille senis tremulumque caput descendere
iussit |
| |
in caelum et longa manantia labra
saliua: |
| |
haec poscit ferrum atque ignes, haec potio
torquet, |
| 625 |
haec lacerat mixtos equitum cum sanguine
patres. |
| |
tanti partus equae, tanti una uenefica
constat. |
| |
Oderunt natos de paelice;
nemo repugnet, |
| |
nemo uetet, iam iam priuignum occidere fas
est. |
| |
uos ego, pupilli, moneo, quibus amplior est
res, |
| 630 |
custodite animas et nulli credite
mensae: |
| |
liuida materno feruent adipata
ueneno. |
| |
mordeat ante aliquis quidquid porrexerit
illa |
| |
quae peperit, timidus praegustet pocula
papas. |
| |
fingimus haec altum satura sumente
coturnum |
| 635 |
scilicet, et finem egressi legemque
priorum |
| |
grande Sophocleo carmen bacchamur
hiatu, |
| |
montibus ignotum Rutulis caeloque
Latino? |
| |
nos utinam uani. sed clamat Pontia
‘feci, |
| |
confiteor, puerisque meis aconita
paraui, |
| 640 |
quae deprensa patent; facinus tamen ipsa
peregi.’ |
| |
tune duos una, saeuissima uipera, cena?
|
| |
tune duos? ‘septem, si septem forte
fuissent.’ |
| |
credamus tragicis quidquid de Colchide
torua |
| |
dicitur et Procne; nil contra conor. et
illae |
| 645 |
grandia monstra suis audebant temporibus,
sed |
| |
non propter nummos. minor admiratio
summis |
| |
debetur monstris, quotiens facit ira
nocentes |
| |
hunc sexum et rabie iecur incendente
feruntur |
| |
praecipites, ut saxa iugis abrupta, quibus
mons |
| 650 |
subtrahitur cliuoque latus pendente
recedit. |
| |
illam ego non tulerim quae conputat et scelus
ingens |
| |
sana facit. spectant subeuntem fata
mariti |
| |
Alcestim et, similis si permutatio
detur, |
| |
morte uiri cupiant animam seruare
catellae. |
| 655 |
occurrent multae tibi Belides atque
Eriphylae |
| |
mille, Clytaemestram nullus non uicus
habebit. |
656 mille Housman :
mane Ω || |
| |
hoc tantum refert, quod Tyndaris illa
bipennem |
| |
insulsam et fatuam dextra laeuaque
tenebat; |
| |
at nunc res agitur tenui pulmone
rubetae, |
| 660 |
sed tamen et ferro, si praegustarit
Atrides |
| |
Pontica ter uicti cautus medicamina
regis. |
| |
|
