|
|
|
| |
Hactenus armati
laudes: nunc qualibus orbem |
1
armati Barthii codex : armatae C : armatas c : armorum
C || |
| |
moribus et quanto frenet metuendus
amore, |
| |
quo tandem flexus trabeas auctore
rogantes |
| |
induerit fastisque suum concesserit
annum, |
| 5 |
mitior incipiat fidibus iam Musa
remissis. |
| |
Principio magni custos
Clementia mundi, |
| |
quae Iouis incoluit zonam, quae temperat
aethram |
| |
frigoris et flammae mediam, quae maxima
natu |
| |
caelicolum. nam prima chaos Clementia
soluit |
| 10 |
congeriem miserata rudem uultuque
sereno |
| |
discussis tenebris in lucem saecula
fudit. |
| |
haec dea pro templis et ture calentibus
aris |
| |
te fruitur posuitque suas hoc pectore
sedes. |
| |
haec docet ut poenis hominum uel sanguine
pasci |
| 15 |
turpe ferumque putes; ut ferrum Marte
cruentum, |
| |
siccum pace feras; ut non infensus
alendis |
| |
materiem praestes odiis; ut sontibus
ultro |
| |
ignouisse uelis, deponas ocius
iram |
| |
quam moueas, precibus numquam inplacabilis
obstes, |
| 20 |
obuia prosternas, prostrataque more
leonum |
| |
despicias, alacres ardent qui frangere
tauros, |
| |
transiliunt praedas humiles. hac ipse
magistra |
| |
das ueniam uictis, hac exorante
calores |
| |
horrificos et quae numquam nocitura
timentur |
| 25 |
iurgia contentus solo terrore
coerces |
| |
aetherii patris exemplo, qui cuncta
sonoro |
| |
concutiens tonitru Cyclopum spicula
differt |
| |
in scopulos et monstra maris nostrique
cruoris |
| |
parcus in Oetaeis exercet fulmina
siluis. |
| 30 |
Huic diuae germana
Fides eademque sorori |
| |
corde tuo delubra tenens sese omnibus
actis |
| |
inserit. haec docuit nullo liuescere
fuco, |
| |
numquam falsa loqui, numquam promissa
morari; |
| |
inuisos odisse palam, non uirus in
alto |
| 35 |
condere, non laetam speciem praemittere
fraudi, |
| |
sed certum mentique parem conponere
uultum; |
| |
occulto saeuire uetat, prodesse
remittit. |
| |
haec et amicitias longo plus tempore
firmat |
| |
mansuroque adamante ligat; nec mobile
mutat |
| 40 |
ingenium: paruae strepitu nec uincula
noxae |
| |
dissolui patitur nec fastidire
priorem |
| |
inlicitur ueniente nouo. benefacta
tenere, |
| |
respuere offensas facilis, pariterque
minoris |
| |
officii magnique memor superare
laborat |
| 45 |
utque hostes armis, meritis sic uincit
amicos. |
| |
haec fouet absentes, haec longe sola
remotis |
| |
consulit, haec nullis auidam rumoribus
aurem |
| |
pandit, ut ignarum numquam laesura
clientem |
| |
insidiosa tuos alienent murmura
sensus. |
| 50 |
Nec uiuis adnexus amor
meminisse sepultos |
| |
desinit; in prolem transcurrit gratia
patrum. |
| |
hac tu Theodosium, tenuit dum sceptra,
colebas, |
| |
hac etiam post fata colis; nec pignora
curas |
| |
plus tua quam natos dederat quos ille
monendos |
| 55 |
tutandosque tibi. iustos nimiumque
fideles |
| |
fama putat, qui, cum possint commissa
negare, |
| |
maluerint nullo uiolati reddere
quaestu. |
| |
at Stilicho non diuitias aurique
relictum |
| |
pondus, sed geminos axes tantumque
reseruat |
| 60 |
depositum teneris quantum sol igneus
ambit. |
| |
quid non intrepidus credas, cui regia
tuto |
| |
creditur? Hoc clipeo
munitus Honorius altum |
| |
non gemuit patrem, uitaeque et lucis in
ipso |
| |
limine, contemptus numquam, dat iura
subactis |
| 65 |
gentibus et secum sentit creuisse
triumphos. |
| |
quem tu sic placida formas, sic mente
seuera, |
| |
ut neque desidiae tradas, dum pronus ad
omne |
| |
quod libet obsequeris, nec contra nixus
ouantem |
| |
confringas animum; secretus consona
regno |
| 70 |
ceu iuuenem doceas, moles quid publica
poscat; |
70 quid
C : quod C | poscat C : poscit C || |
| |
ceu sanctum uenerere senem patriisque
gubernes |
| |
imperium monitis; dominum summissus
adores, |
| |
obsequiis moderere ducem, pietate
parentem. |
| |
hinc fuit ut primos in coniuge disceret
ignes |
| 75 |
ordirique uirum non luxuriante
iuuenta, |
| |
sed cum lege tori, casto cum foedere
uellet. |
| |
principe tu felix genero: felicior
ille |
| |
te
socero. Fratrem leuior nec cura
tuetur |
| |
Arcadium; nec, si quid iners atque inpia
turba |
| 80 |
praetendens proprio nomen regale
furori |
| |
audeat, adscribis iuueni. discordia
quippe |
| |
cum fremeret, numquam Stilicho sic canduit
ira, |
| |
saepe lacessitus probris gladiisque
petitus, |
| |
ut bello furias ultum, quas pertulit,
iret |
| 85 |
inlicito causamque daret ciuilibus
armis: |
| |
cuius fulta fide mediis dissensibus
aulae |
86 cuius
C : huius C || |
| |
intemeratorum stabat reuerentia
fratrum. |
| |
quin et Sidonias chlamydes et cingula
bacis |
| |
aspera gemmatasque togas uiridesque
zmaragdis |
| 90 |
loricas galeasque renidentes
hyacinthis |
| |
gestatosque patri capulis radiantibus
enses |
| |
et uario lapidum distinctas igne
coronas |
| |
diuidis ex aequo, ne non Augusta
supellex |
| |
ornatusque pares geminis heredibus
essent. |
| 95 |
mittitur et miles, quamuis certamine
partes |
| |
iam tumeant. hostem muniri robore
mauis |
| |
quam peccare fidem: permittis iusta
petenti |
| |
idque negas solum, cuius mox ipse
repulsa |
| |
gaudeat et quidquid fuerit deforme
mereri. |
99 fuerit
C, Heinsius : fuerat C || |
| 100 |
Omnes praeterea, puro
quae crimina pellunt |
| |
ore, deae iunxere choros unoque
receptae |
| |
pectore diuersos tecum cinguntur in
usus. |
| |
Iustitia utilibus rectum praeponere
suadet |
| |
communesque sequi leges iniustaque
numquam |
| 105 |
largiri sociis. durum Patientia
corpus |
| |
instruit ut nulli cupiat cessisse
labori; |
106 cupiat C :
cupias C || |
| |
Temperies, ut casta petas; Prudentia, ne
quid |
| |
inconsultus agas; Constantia, futtile ne
quid |
| |
infirmumque geras. procul inportuna
fugantur |
| 110 |
numina, monstriferis quae Tartarus edidit
antris: |
| |
ac primam scelerum matrem, quae semper
habendo |
| |
plus sitiens patulis rimatur faucibus
aurum, |
| |
trudis Auaritiam; cuius foedissima
nutrix |
| |
Ambitio, quae uestibulis foribusque
potentum |
| 115 |
excubat et pretiis commercia pascit
honorum, |
| |
pulsa simul. nec te gurges corruptior
aeui |
| |
traxit ad exemplum, qui iam firmauerat
annis |
| |
crimen et in legem rapiendi uerterat
usum. |
| |
denique non diues sub te pro rure
paterno |
| 120 |
uel laribus pallet; non insidiator
oberrat |
| |
facturus quemcumque reum; non obruta
uirtus |
121 facturus C :
fracturus C : tracturus c : acturus Heinsius
|| |
| |
paupertate latet. lectos ex omnibus
oris |
| |
euehis et meritum, non quae cunabula,
quaeris |
| |
et qualis, non unde satus. sub teste
benigno |
| 125 |
uiuitur; egregios inuitant praemia
mores. |
| |
hinc priscae redeunt artes; felicibus
inde |
| |
ingeniis aperitur iter despectaque
Musae |
127 despectaque O :
deiectaque Schraderus || |
| |
colla leuant opibusque fluens et pauper
eodem |
| |
nititur ad fructum studio, cum cernat
uterque |
| 130 |
quod nec inops iaceat probitas nec inertia
surgat |
| |
diuitiis. Nec te
iucunda fronte fefellit |
| |
Luxuries, praedulce malum, quae dedita
semper |
| |
corporis arbitriis hebetat caligine
sensus |
| |
membraque Circaeis effeminat acrius
herbis, |
| 135 |
blanda quidem uultus, sed qua non taetrior
ulla |
| |
interius: fucata genas et amicta
dolosis |
| |
inlecebris toruos auro circumlinit
hydros. |
| |
illa uoluptatum multos innexuit
hamis: |
| |
te numquam conata capit. non praua
libido |
| 140 |
stupris aduigilat; non tempora somnus
agendi |
| |
frustratur; nullo citharae conuiuia
cantu, |
| |
non pueri lasciua sonant. quis cernere
curis |
| |
te uacuum potuit, quis tota mente
remissum |
| |
aut indulgentem dapibus, ni causa
iuberet |
| 145 |
laetitiae? non indecores aeraria
lassant |
| |
expensae; paruo non inproba littera
libro |
| |
absentum condonat opes. a milite
parcus |
| |
diligeris; neque enim neclectas pace
cohortes |
| |
tum ditas cum bella fremunt. scis nulla
placere |
| 150 |
munera, quae metuens illis, quos spreuerat,
offert, |
| |
serus et incassum seruati prodigus
auri. |
| |
anteuenis tempus non expectantibus
ultro |
| |
munificus mensaeque adhibes et nomine
quemque |
| |
conpellas, clari sub te quod gesserat
olim |
| 155 |
admonitum facti, figendaque sensibus
addis |
| |
uerba, quibus magni geminatur gratia
doni. |
| |
Nec, si quid tribuas,
iactatum saepius idem |
| |
exprobrare soles nec, quos promoueris,
alto |
| |
turgidus adloqueris fastu nec prospera
flatus |
| 160 |
attollunt nimios. quin ipsa Superbia
longe |
| |
discessit, uitium rebus sollemne
secundis |
| |
uirtutumque ingrata comes. contingere
passim |
| |
adfarique licet. non inter pocula
sermo |
| |
captatur, pura sed libertate
loquendi |
| 165 |
seria quisque iocis nulla formidine
miscet. |
| |
quem uidet Augusti socerum regnique
parentem, |
| |
miratur conuiua parem, cum tanta
potestas |
| |
ciuem lenis agat. te doctus prisca
loquentem, |
| |
te matura senex audit, te fortia
miles |
| 170 |
aspersis salibus, quibus hand Amphiona
quisquam |
| |
praeferat Aonios meditantem carmine
muros |
171 meditantem O :
modulantem c : molitum Jeep : moderantem Birt : metantem
Hall || |
| |
nec uelit Orpheo migrantes pectine
siluas. |
| |
Hinc amor, hinc ueris
et non fallacius omnes |
| |
pro te solliciti uotis; hinc nomen
ubique |
| 175 |
plausibus, auratis celebrant hinc ora
figuris. |
| |
quae non incudes streperent, quae flamma
uacaret |
| |
fabrilis, quantis fluerent fornacibus
aera |
| |
effigies ductura tuas, quis deuius
esset |
| |
angulus aut regio quae non pro numine
uultus |
| 180 |
dilectos coleret, talem ni semper
honorem |
| |
respueres? decus hoc rapiat, quem falsa
timentum |
| |
munera decipiunt, qui se diffidit
amari. |
| |
hoc solus spreuisse potest qui iure
meretur. |
183 hoc C : hic
C || |
| |
Vndique legati
properant generique sub ore |
| 185 |
in tua centenas aptant praeconia
uoces. |
| |
grates Gallus agit, quod limite tutus
inermi |
| |
et metuens hostile nihil noua culmina
totis |
| |
aedificet ripis et saeuum gentibus
amnem |
| |
Thybridis in morem domibus praeuelet
amoenis. |
| 190 |
hinc Poeni cumulant laudes, quod rura
tyranno |
| |
libera possideant; hinc obsidione
solutus |
| |
Pannonius potorque Saui, quod clausa tot
annis |
| |
oppida laxatis ausus iam pandere
portis |
| |
rursus cote nouat nigras rubigine
falces |
| 195 |
exesosque situ cogit splendere
ligones |
| |
agnoscitque casas et collibus oscula
notis |
| |
figit et inpresso glaebis non credit
aratro. |
197 non C : nunc
C | credit C : cedit c : condit C || |
| |
exectis, inculta dabant quas saecula,
siluis |
| |
restituit terras et opacum uitibus
Histrum |
| 200 |
conserit et patrium uectigal soluere
gaudet, |
| |
immunis qui clade fuit. te sospite fas
est |
| |
uexatum laceri corpus iuuenescere
regni; |
| |
sub tot principibus quaecumque amisimus
olim, |
| |
tu reddis; solo poterit Stilichone
medente |
| 205 |
crescere Romanum uulnus tectura
cicatrix, |
| |
inque suos tandem fines redeunte
colono |
| |
Illyricis iterum ditabitur aula
tributis. |
| |
Nec tamen humano cedit
caeleste fauori |
| |
iudicium: cingunt superi concordibus
unum |
| 210 |
praesidiis hostesque tuos aut litore
produnt |
| |
aut totum oppositi claudunt fugientibus
aequor |
| |
aut in se uertunt furiis aut militis
ense |
| |
bacchantis laniant Pentheo corpora
ritu; |
213 bacchantis
Goodyear : bacchati O || |
| |
insidias retegunt et in ipsa cubilia
fraudum |
| 215 |
ducunt ceu tensa uenantem nare
Molossi; |
215 tensa Wakefield
: tenera O | uenantem C : uenientem C : uenantes
König | Molossi C : Molossum C || |
| |
ominibus uentura notant aut alite
monstrant |
| |
aut monitos certa dignantur imagine
somnos. |
| |
Pro quibus innumerae
trabearum insignia terrae |
| |
certatim petiere tibi. poscentibus
ipse |
| 220 |
restiteras, et mens aliorum prona
fauori, |
| |
iudex dura sui, facibus succensa
pudoris |
221 iudex O ]
fortasse index || |
| |
tarda uerecundis excusat praemia
causis. |
| |
ergo auidae tantosque noui spe consulis
annos |
| |
elusae dominae pergunt ad limina
Romae, |
| 225 |
si minus adnuerit precibus, uel cogere
certae |
| |
cunctantem uotoque moras auferre
paratae. |
| |
conueniunt ad tecta deae, quae candida
lucent |
| |
monte Palatino. glaucis tum prima
Mineruae |
| |
nexa comam foliis fuluaque intexta
micantem |
| 230 |
ueste Tagum tales profert Hispania
uoces: |
| |
‘cuncta mihi semper Stilicho, quaecumque
poposci, |
| |
concessit tantumque suos inuidit
honores. |
| |
Augusti potuit soceri contemnere
fasces: |
| |
iam negat et genero. si non ut ductor ab
orbe |
| 235 |
quem regit, accipiat saltem cognatus ab
aula. |
| |
exiguumne putat, quod sic amplexus
Hiberam |
| |
progeniem nostros inmoto iure
nepotes |
| |
sustinet, ut patrium commendet purpura
Baetin, |
| |
quod pulchro Mariae fecundat germine
regnum, |
| 240 |
quod dominis speratur auus?’ tum flaua
repexo |
| |
Gallia crine ferox euinctaque torque
decoro |
| |
binaque gaesa tenens animoso pectore
fatur: |
| |
‘qui mihi Germanos solus Francosque
subegit, |
| |
cur nondum legitur fastis? cur pagina
tantum |
| 245 |
nescit adhuc nomen, quod iam numerare
decebat? |
| |
usque adeone leuis pacati gloria
Rheni?’ |
| |
inde Caledonio uelata Britannia
monstro, |
| |
ferro picta genas, cuius uestigia
uerrit |
| |
caerulus Oceanique aestum mentitus
amictus, |
249 mentitus C :
mentitur C || |
| 250 |
‘me quoque uicinis pereuntem
gentibus’ inquit |
| |
‘muniuit Stilicho, totam cum Scottus
Iuernen |
| |
mouit et infesto spumauit remige
Tethys. |
| |
illius effectum curis, ne tela
timerem |
| |
Scottica, ne Pictum tremerem, ne litore
toto |
| 255 |
prospicerem dubiis uenturum Saxona
uentis.’ |
| |
tum spicis et dente comas inlustris
eburno |
| |
et calido rubicunda die sic Africa
fatur: |
| |
‘sperabam nullas trabeis Gildone
perempto |
| |
nasci posse moras. etiam nunc ille
repugnat |
| 260 |
et tanto dubitat fasces praebere
triumpho, |
| |
qui mihi Maurorum penitus lacrimabile
nomen |
| |
ignorare dedit?’ post has Oenotria
lentis |
| |
uitibus intorquens hederas et palmite
largo |
| |
uina fluens ‘si nos adeo Stilichone
curules |
| 265 |
augeri flagratis’ ait ‘quas sola
iuuare |
| |
fama potest, quanto me dignius incitat
ardor, |
| |
ut praesente fruar conscendentemque
tribunal |
| |
prosequar atque anni pandentem claustra
salutem?’ |
| |
Talibus alternant
studiis Romamque precantes |
| 270 |
pro cunctis hortantur eat. nec segnius
illa |
270 illa O ]
fortasse ipsa || |
| |
paruit officio, raptis sed protinus
armis |
| |
ocior excusso per nubila sidere
tendit. |
| |
transuehitur Tuscos Appenninusque
uolatu |
| |
stringitur. Eridanus clipei iam fulgurat
umbra. |
| 275 |
constitit ante ducem tetrica nec Pallade
uultum |
| |
deterior nec Marte minor. tremit orbe
corusco |
| |
iam domus et summae tangunt laquearia
cristae. |
| |
tum prior attonitum gratis adfata
querellis: |
| |
‘Seruatas,
Stilicho, per te, uenerande, curules, |
| 280 |
ornatas necdum fatear? quid profuit
anni |
| |
seruilem pepulisse notam? defendis
honorem |
| |
quem fugis, et spernis tanta quem mole
tueris? |
282 tanta quem O :
tota quem c : quem tota c || |
| |
respuis oblatum, pro quo labente
resistis? |
| |
quae iam causa morae? quo me cunctabere
rursus |
| 285 |
ingenio? nullus Boreae metus, omnis et
Austri |
| |
ora silet: cecidit Maurus, Germania
cessit, |
| |
et Ianum pax alta ligat. te consule
necdum |
| |
digna feror? titulumne leuem paruique
nitoris |
| |
credimus, Augusti quo se decorare
fatentur, |
| 290 |
sub iuga quo gentes captiuis regibus
egi? |
| |
Num, si prodigiis
casus natura futuros |
| |
signat, polluimur macula? quod reris,
Eois |
| |
omen erat. quamquam nullis mihi cognita
rebus |
| |
fabula; nix tanto risit de crimine
rumor. |
| 295 |
opprobriis stat nulla fides nec littera
uenit |
| |
uulgatura nefas: in quo uel maxima
uirtus |
| |
est tua quod, nostros qui consulis omnia
patres, |
| |
de monstris taceas. pellendi denique
nulla |
| |
dedecoris sanctum uiolant oracula
coetum |
| 300 |
nec mea funestum uersauit curia
nomen. |
| |
par sceleri dubitasse fuit. quaecumque
profana |
| |
pagina de primo uenisset limine
Phoebi, |
| |
ante fretum deleta mihi, ne turpia
castis |
| |
auribus Italiae fatuorum exempla
nocerent. |
304 fatuorum
Burmannus : fatorum C : factorum C : fastorum Paul
: fractorum Koch || |
| 305 |
publicus ille furor (quantum tua cura
peregit!) |
| |
secretum meruit. laetetur quisquis
Eoos |
| |
scribere desierit fastos: portenta
Gabinos |
| |
ista latent. propriam labem tersisse
laborent: |
308 tersisse C :
texisse C : traxisse c : transisse C : rasisse c :
rosisse c || |
| |
cur ego, quem numquam didici sensiue
creatum, |
| 310 |
gratuler exemptum? delicti paenitet
illos: |
| |
nos nec
credidimus. Fuerit tamen omnibus
unum |
| |
crimen et ad nostras manauerit usque
secures: |
| |
plus ideo sumenda tibi fastigia
iuris, |
| |
ne pereat tam priscus honos, qui portus
honorum |
| 315 |
semper erat. nullo sarciri consule
damnum |
| |
excepto Stilichone potest. bene praescia
tempus |
| |
mens tua distulerat: titulo tum crescere
posses, |
| |
nunc per te titulus. consul succurre
grauatis |
| |
consulibus, quicumque fuit, quicumque
futurus; |
| 320 |
annum redde tuum, quem mox secura
sequatur |
| |
posteritas, nec iam doleat defensa
uetustas. |
| |
sic trabeis ultor Stilicho Brutusque
repertor. |
| |
libertas populi primo tum consule
Bruto |
| |
reddita per fasces: hic fascibus expulit
ipsis |
| 325 |
seruitium. instituit sublimem Brutus
honorem: |
| |
asseruit Stilicho. plus est seruasse
repertum |
| |
quam quaesisse nouum. quid tardius ore
uerendo |
| |
adnuis et solitus frontem circumfluit
ignis? |
| |
tandem uince tuum, uincis qui cuncta,
pudorem. |
329 uincis qui C :
qui uincis C || |
| 330 |
Hos etiam, quamuis
corrumpi munere nullo |
| |
posse queas, mirare libens ac suscipe
cinctus, |
331 posse queas C :
te certum est C || |
| |
quos tibi diuino mecum Tritonia
duxit |
| |
pectine: tincta simul repetito murice
fila |
| |
contulimus pensis et eodem neuimus
auro, |
| 335 |
aurea quo Lachesis sub te mihi saecula
texit. |
| |
hic ego promissam subolem sperataque
mundo |
| |
pignora praelusi. ueram mox ipse
probabis |
| |
me uatem nostraeque fidem uenientia
telae |
| |
fata
dabunt.’ Dixit gremioque
rigentia profert |
| 340 |
dona, graues auro trabeas. insigne
Mineruam |
340 Mineruam C :
Mineruae C || |
| |
spirat opus. rutilis hic pingitur aula
columnis |
| |
et sacri Mariae partus. Lucina
dolores |
342 dolores C :
labores C || |
| |
solatur; residet fulgente puerpera
lecto; |
| |
sollicitae iuxta pallescunt gaudia
matris. |
| 345 |
susceptum puerum redimitae tempora
Nymphae |
| |
auri fonte lauant: teneros de stamine
risus |
346 de C : in
C || |
| |
uagitusque audire putes. iam creuerat
infans |
| |
ore ferens patrem; sed auus maturior
aeui |
| |
Martia recturo tradit praecepta
nepoti. |
| 350 |
parte alia spumis fucantem Serica
frena |
| |
sanguineis primae signatus flore
iuuentae |
| |
Eucherius flectebat equum iaculisque uel
arcu |
| |
aurea purpureos tollentes cornua
ceruos |
| |
aureus ipse ferit. Venus hic inuecta
columbis |
| 355 |
tertia regali iungit conubia nexu, |
| |
pinnatique nurum circumstipantur
Amores |
| |
progenitam Augustis Augustorumque
sororem. |
| |
Eucherius timido iam flammea subleuat
ore |
| |
uirginis; adridet laeto Thermantia
fratri. |
| 360 |
iam domus haec utroque petit diademata
sexu |
360 iam C : nam
C || |
| |
reginasque parit reginarumque
maritos. |
| |
Talibus inuitat donis
dextraque gerendum |
362 dextraque C :
dextraeque C | gerendum C : regendum C : tenendum
Scaliger : regentum Birt || |
| |
diua simul porrexit ebur. sollemnibus
urnam |
| |
commouet auspiciis auibusque incepta
secundat. |
| 365 |
tunc habiles armis umeros iam uestibus
ambit |
| |
Romuleis; Latii sederunt pectore
cultus |
| |
loricaeque locum decuit toga. talis ab
Histro |
| |
uel Seythico uictor rediens Gradiuus ab
axe |
| |
deposito mitis clipeo candentibus
urbem |
| 370 |
ingreditur trabeatus equis; speciosa
Quirinus |
| |
frena regit currumque patris Bellona,
cruentam |
| |
ditibus exuuiis tendens ad sidera
quercum, |
| |
praecedit, lictorque Metus cum fratre
Pauore |
| |
barbara ferratis innectunt colla
catenis |
| 375 |
uelati galeas lauro, propiusque
iugales |
| |
Formido ingentem uibrat succincta
securim. |
| |
Vidit ut optato se
consule Roma potitam, |
| |
‘nunc’ ait ‘Elysii lucos
inrumpere campi, |
| |
nunc libet, ut tanti Curiis miracula
uoti |
| 380 |
Fabriciisque feram, famae qui uulnere
nuper |
| |
calcatam fleuere togam: iam prata
choreis |
| |
pulsent nec rigidos pudeat lusisse
Catones. |
| |
audiat hoc senior Brutus Poenisque
tremendi |
| |
Scipiadae, geminis tandem quod libera
damnis |
| 385 |
unius auxilio fasces Libyamque
recepi. |
| |
quod superest unum precibus, fortissime
consul, |
| |
adde meis, urbique tuum largire
parumper, |
| |
quem rogat, aduentum: quam tu belloque
fameque |
| |
depulsa terris iterum regnare
dedisti. |
| 390 |
splendida suscipiant alium te rostra
Camillum, |
| |
ultorem uideant seruatoremque
Quirites |
| |
et populus quem ductor amas: quibus Africa per
te |
| |
nec prius auditas Rhodanus iam donat
aristas, |
| |
ut mihi uel Massyla Ceres uel Gallica
prosit |
| 395 |
fertilitas messesque uehant nunc umidus
Auster, |
395 uehant C :
uehat C : ferat C : ferant C : sciant! C
|| |
| |
nunc Aquilo, cunctis ditescant horrea
uentis. |
| |
Quae tum Flaminiam
stipabunt milia uulgi! |
| |
fallax o quotiens puluis deludet
amorem |
| |
suspensum, ueniens omni dum crederis
hora! |
| 400 |
spectabunt cupidae matres spargentur et
omnes |
| |
flore uiae, superes cum Pincia culmina
consul |
401 superes C :
superet C || |
| |
arduus, antiqui species germana
senatus. |
402 germana
Kõnig : Romana O : renouata Goodyear || |
| |
Pompeiana dabunt quantos proscaenia
plausus! |
| |
ad caelum quotiens uallis tibi Murcia
ducet |
| 405 |
nomen Auentino Pallanteoque
recussum! |
| |
nunc te conspiciam castris permitte
relictis, |
| |
mox et cum genero trabeis uisura
secundis.’ |
| |
Haec dum Roma refert,
iam Fama loquacibus alis |
| |
peruolat Oceanum, linguis et mille
citatos |
| 410 |
festinare iubet proceres; nullique
senectus, |
| |
non iter hibernis obstant nec flatibus
Alpes. |
| |
uincit amor: meriti pridem clarique
uetustis |
| |
fascibus ad socii properant et uindicis
annum. |
| |
sic ubi fecunda reparauit morte
iuuentam |
| 415 |
et patrios idem cineres collectaque
portat |
| |
unguibus ossa piis Nilique ad litora
tendens |
| |
unius extremo Phoenix procedit ab
Euro, |
| |
conueniunt aquilae cunctaeque ex orbe
uolueres, |
| |
ut Solis mirentur auem; procul ignea
lucet |
| 420 |
ales, odorati redolent cui einnama
busti. |
| |
Nec minor in caelo
chorus est: exultat uterque |
| |
Theodosius diuique tui; Sol ipse
quadrigis |
| |
uere coronatis dignum tibi praeparat
annum. |
| |
Est ignota procul
nostraeque inperuia genti, |
| 425 |
uix adeunda deis, annorum squalida
matrix, |
425 matrix scripsi
: mater O || |
| |
inmensi spelunca aeui, quae tempora
uasto |
| |
suppeditat reuocatque sinu. conplectitur
antrum, |
| |
omnia qui placido consumit numine,
serpens |
| |
perpetuumque uiret squamis caudamque
reductam |
| 430 |
ore uorat tacito relegens exordia
lapsu. |
| |
uestibuli custos uultu longaeua
decoro |
| |
ante fores Natura sedet, cunctisque
uolantes |
| |
dependent membris animae. mansura
uerendus |
| |
scribit iura senex, numeros qui diuidit
astris |
| 435 |
et cursus stabilesque moras, quibus omnia
uiuunt |
| |
ac pereunt fixis cum legibus. ille
recenset |
| |
incertum quid Martis iter certumque
Tonantis |
| |
prospiciat mundo; quid uelox semita
Lunae |
| |
pigraque Saturni: quantum Cytherea
sereno |
| 440 |
curriculo Phoebique comes Cyllenius
erret. |
| |
Illius ut magno Sol
limine constitit antri, |
| |
occurrit Natura parens seniorque
superbis |
| |
canitiem inclinat radiis. tum sponte
reclusus |
| |
laxauit postes adamans, penetrale
profundum |
| 445 |
panditur et sedes aeuique arcana
patescunt. |
| |
hic habitant uario faciem distincta
metallo |
446 hic C : hinc
C : his Scaliger || |
| |
saecula certa locis: illic glomerantur
aena, |
| |
hic ferrata rigent, illic argentea
candent. |
| |
eximia regione domus, contingere
terris |
| 450 |
difficiles, stabant rutili, grex aureus,
anni. |
| |
quorum praecipuum pretioso corpore
Titan |
| |
signandum Stilichone legit; tunc imperat
omnes |
| |
pone sequi dictisque simul conpellat
euntes: |
| |
‘En, cui
distulimus melioris saecla metalli, |
| 455 |
consul adest. ite optati mortalibus
anni, |
| |
ducite uirtutes; hominum florescite
rursus |
| |
ingeniis, hilares Baccho frugumque
feraces. |
| |
non inter geminos Anguis glaciale
Triones |
| |
sibilet, inmodico nec frigore saeuiat
Vrsa, |
| 460 |
non toruo fremat igne Leo, nec bracchia
Cancri |
460 toruo C . toto
C : torto c : tosto Heinsius | igne C : ore
C || |
| |
urat atrox aestas, madidae nec prodigus
urnae |
| |
semina praerupto dissoluat Aquarius
imbre. |
| |
Phrixeus roseo producat fertile
cornu |
| |
uer Aries, pingues nec grandine tundat
oliuas |
| 465 |
Scorpios; autumni maturet germina
Virgo, |
| |
lenior et grauidis adlatret Sirius
uuis.’ |
| |
Sic fatus croceis
rorantes ignibus hortos |
| |
ingreditur uallemque suam, quam flammeus
ambit |
| |
riuus et inriguis largum iubar ingerit
herbis, |
| 470 |
quas Solis pascuntur equi; flagrantibus
inde |
| |
caesariem sertis et lutea lora
iubasque |
| |
subligat alipedum. gelidas hinc Lucifer
ornat, |
| |
hinc Aurora comas, iuxtaque alludit
habenis |
| |
aureus et nomen praetendit consulis
annus; |
| 475 |
inque nouos iterum reuoluto cardine
cursus |
| |
scribunt aethereis Stilichonem sidera
fastis. |
|
§ |
