CLAVDII CLAVDIANI
EPITHALAMIVM DICTVM
PALLADIO V. C. TRIBVNO ET NOTARIO
ET
CELERINAE
C.M. 25 (30-31)

 
  Praefatio
 
  Carmina per thalamum quamuis festina negare
     nec uolui genero nec potui socero.
  hic socius, dux ille mihi, nostrique per aulam
     ordinis hic consors, emicat ille prior.
5   hunc mihi coniungit studiis communibus aetas;
     illum praeponit uel senium uel honos.     6 illum Hall : hunc mihi O ||
  carmen amor generi, soceri reuerentia poscit
     officio uatis, militis obsequio.     8 officio . . . obsequio O ] obsequio . . . officio Buslid. ||
 
  Epithalamium
 
      Forte Venus blando quaesitum frigore somnum
  uitibus intexti gremio successerat antri
  densaque sidereos per gramina fuderat artus
  adclinis florum cumulo; crispatur opaca
5   pampinus et musto sudantem uentilat uuam.
  ora decet neclecta sopor; fastidit amictum
  aestus et exuto translucent pectore frondes.
  Idaliae iuxta famulae triplexque uicissim
  nexa sub ingenti requiescit Gratia quercu.
10   pinnati passim pueri quo quemque uocauit
  umbra iacent; fluitant arcus ramisque propinquis
  pendentes placido suspirant igne pharetrae.
  pars uigiles ludunt aut per uirgulta uagantur,
  scrutantur nidos auium uel roscida laeti
15   mala legunt, donum Veneri, flexusque secuntur
  palmitis et summas pinnis librantur in ulmos,
  defendunt alii lucum Dryadasque procaces
  spectandi cupidas et rustica numina pellunt
  siluestresque deos, longeque tuentibus antrum
20   flammea lasciuis intendunt spicula Faunis,
  cum subito uarius uicina clamor ab urbe
  et fausti iuuenum plausus mixtaeque choreis
  auditae per rura lyrae. Celerina per omnes
  Italiae canitur montes omnisque maritum
25   Palladium resonabat ager.        Peruenit ad aures
  uox iucunda deae strepituque excita resedit
  et reliquum nitido detersit pollice somnum
  utque fuit, turbata comas, intecta papillas,
  mollibus exurgit stratis interque suarum
30   agmen et innurneros Hymenaeum quaerit Amores.
  (hunc Musa genitum legit Cytherea ducemque
  praefecit thalamis; nullum iunxisse cubile
  hoc sine nec primas fas est attollere taedas.)
  conspicitur tandem. platano namque ille sub alta
35   fusus inaequales cera texebat auenas
  Maenaliosque modos et pastoralia labris
  murmura temptabat relegens orisque recursu
  dissimilem tenui uariabat harundine uentum.
      Restitit ut uidit Venerem, digitisque remissis
40   ad terram tacito defluxit fistula lapsu.
  dulce micant oculi; niueas infecerat igni
  solque pudorque genas; dubiam lanuginis umbram
  caesaries intonsa tegit. prior ipsa silentem
  conpellat: ‘numquamne, puer, dilecta relinques
45   carmina? maternis numquam satiabere donis,
  dedite Musarum studio nimiumque parentis
  aemule? quid medio tecum modularis in aestu?
  iamne tibi sordent citharae? iam lustra Lycaei
  atque pecus cordi redituraque rupibus echo?
50   huc ades et tantae nobis edissere causas
  laetitiae, cui pompa uiro tam clara resultet,
  quae noua dotetur uirgo; patriamque genusque
  pande, quibus terris orti, quo semine ducti.
  hand ignarus enim, nec te conubia fallunt
55   ulla; tuo primae libantur foedere noctes.’
      Ille refert: ‘equidem dudum te, diua, morantem
  mirabar, quod adhuc tanti secura maneres
  coniugii. non parua tibi inandatur origo.
  fascibus insignes et legum culmine fultac
60   conuenere domus et qui lectissimus orbi
  sanguis erat. rubris quae fluctibus insula latrat,
  quis locus Aetbiopum, quae sic inperuia famae
  secessit regio, quo non rumore secundo
  Palladii penetrauit amor mentisque benigna
65   temperies doctique sales et grata senectus?
  per cunctos iit ille gradus aulaeque labores
  emensus tenuit summae fastigia sedis
  Eoum stabili moderatus iure senatum.
  hic splendor iuueni. cunabula prima puellae
70   Danubius ueteresque Tomi. Mauortia matris
  nobilitas spoliis armisque exultat auitis
  inmensamque trahit Celerini robore lucem,
  qui quondam Meroen iussus Nilumque tueri,
  cum sibi post obitus et Parthica fulmina Cari
75   sceptra daret miles rebusque inponere uellet,
  despexit fremitus et praetulit otia regno.
  respuit ingestum, quod ui, quod poscere ferro
  posthabita pietate solent. tum purpura primum
  inferior uirtute fuit meruitque repulsam
80   obuia maiestas. doluit Fortuna minorem
  se confessa uiro. magnum delata potestas,
  maiorem contempta probat. cognomina sumpsit
  plena ducum genitor. paulatim uectus ad altum
  princeps militiae, qua non inlustrior extat
85   altera, cunctorum tabulas adsignat honorum,
  rectorum tractat numeros, constringit in unum   86 rectorum C : regnorum C | numeros C : numerum C ||
  sparsas imperii uires cuneosque recenset
  dispositos: quae Sarmaticis custodia ripis,
  quae saeuis obiecta Getis, quae Saxona frenat
90   uel Scottum legio, quantae cinxere cohortes
  Oceanum, quanto pacatur milite Rhenus.
  casta domus, sincera fides, industria sollers.
  elegit Stilicho; nil ultra laudibus addi
  iudicioue potest. tali nubente puella
95   nonne tibi cessare nefas? duc protinus omnes,
  duc age. marcentes cupio quassare coronas
  et uibrare faces et noctem ducere ludo.
  haec quoque non uilem iam fistula commodat usum,
  responsura choris.’        Vix haec Hymenaeus; at illa        
100   fontibus abluitur gelidis legemque capillo
  reddit et ornatum formae prelisque solutis
  Mira Dionaeae sumit uelamina telae.
  floribus extruitur currus; iuga floribus halant;
  florea purpureas adnectunt frena columbas.
105   undique concurrunt uolucres, quaecumque frementem
  permulcent Athesim cantu, quas Larius audit,
  quas Benacus alit, quas excipit amne quieto
  Mincius: ereptis obmutuit unda querellis.
  Eridani ripas et raucae stagna Padusae
110   diffugiens nudauit olor. laetantur Amores
  frenatisque truces auibus per nubila uecti
  ostentant se quisque deae magnoque tumultu
  confligunt pronique manus in uerbera tendunt
  atque inpune cadunt: lapsus meliore uolatu
115   consequitur uincitque suos auriga iugales.
      Vt thalami tetigere fores, tum uere rubentes
  desuper inuertunt calathos largosque rosarum
  imbres et uiolas plenis sparsere pharetris,
  collectas Veneris prato, quibus ipse pepercit
120   Sirius et teneras clementi sidere fouit.
  gemmatis alii per totum balsama tectum
  effudere cadis, duro quae saucius ungue
  Niliacus pingui desudat uulnere cortex.
  adgreditur Cytherea nurum flentemque pudico
125   detraxit matris gremio. matura tumescit
  uirginitas superatque niues ac lilia candor
  et patrium flauis testatur crinibus Histrum.
  tum dextram conplexa uiri dextramque puellae
  tradit et his ultro sancit conubia dictis:
130       ‘Viuite concordes et nostrum discite munus.
  oscula mille sonent; liuescant bracchia nexu;
  labra ligent animas. neu tu uirtute proterua
  confidas, iuuenis: non est terrore domanda,
  sed precibus placanda tibi. concede marito 134 placanda O : pacanda c ||
135   tu quoque neu Scythicas infensis unguibus iras
  exercere uelis: uinci patiare rogamus.
  sic uxor, sic mater eris. quid lumina tinguis,
  uirgo? crede mihi, quem nunc horrescis amabis.’
      Dixit et aligera geminos arcuque manuque
140   praestantes de plebe uocat. puer ilicet Aethon
  et Pyrois rutilas respersi murice plumas
  prosiliunt puroque imbutis melle sagittis
  hic nuptam, petit ille uirum. sonuere reducta
  cornua; certa Notos pariter sulcauit harundo
145   et pariter fixis haeserunt tela medullis.
§